Секвоя (правадыр чэрокі)

Секвоя (чэрокі: ᏍᏏᏉᏯ, англ.: George Gist; каля 1770, Таскегі, Тэнесі — жнівень 1843, Сан-Фернанда, Мексіка) — правадыр чэрокі, ювелір, стваральнік пісьмовасці чэрокі. Секвоя з'яўляецца адным з першых карэнных амерыканцаў, які самастойна склаў арыгінальнае пісьмо для раней непісьмовай мовы.

Секвоя
ᏍᏏᏉᏯ
Род дзейнасці	ювелір
Дата нараджэння	каля 1770
Месца нараджэння	Таскегі, Тэнесі
Дата смерці	1843
Месца смерці	Сан-Фернанда, Мексіка
Грамадзянства	Нацыя Чэрокі
Бацька	Nathaniel Gist[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся і выхоўваўся на тэрыторыі сучаснага штата Тэнесі ў сям'і маці. Па адной з версій, яго бацькам быў гандляр нямецкага паходжання Натаніэль Гіст. У пачатку XIX ст. разам з іншымі чэрокі перасяліўся ў Алабаму. Нягледзячы на кульгавасць удзельнічаў у англа-амерыканскай вайне 1812 - 1814 гг. у якасці дабраахвотніка-вершніка на баку ЗША. У 1814 г. прымаў удзел у ваеннай кампаніі генерала Эндру Джэксана супраць маскогі.

Асноўным заняткам Секвоі была ювелірная справа, выраб срэбраных пацерак, прычым гэтую прафесію асвоіў самастойна. У 1809 г. упершыню зацікавіўся магчымасцю стварэння пісьмовасці на мове чэрокі. Ён скончыў працу толькі праз 10 гадоў. Першымі складзеную ім пісьмовасць вывучылі яго дачка і блізкія сваякі. У 1821 г. Секвоя прадставіў пісьмовасць правадырам заходніх чэрокі ў Арканзасе і з дапамогай дачкі ўпэўніў іх у яе карысці. Навіна пра тое, што ў чэрокі з'явілася сваё пісьмо хутка стала вядома і шырока абмяркоўвалася ў ЗША. У 1824 г. урад нацыі чэрокі ўзнагародзіў яго срэбраным медалём. У 1825 г. пісьмовасць, створаная Севоям, была прынята афіцыйна і стала вывучацца ў школах. У 1828 г. урачыста прадставіў пісьмовасць у Вашынгтоне.

З 1829 г. жыў у Аклахоме. У гады масавага перасялення чэрокі ў Аклахому выступаў за аб'яднанне ўсходняй і заходняй частак свайго народа. У канцы 1830-х гг. - пачатку 1840-х гг. вандраваў па Арызоне, Нью-Мексіка і поўначы Мексікі. Па адной версіі, Секвоя імкнуўся распаўсюдзіць пісьмовасць сярод іншых індзейскіх народаў. Па версіі, больш папулярнай сярод чэрокі, ён шукаў групы чэрокі-мігрантаў, каб запрасіць іх у Аклахому. Падчас адной з такіх паездак у Мексіку ён памёр.

Пісьмовасць

Секвоя ўпершыню пазнаёміўся з пісьмом падчас кантактаў з еўрапейцамі, калі сам быў непісьменным. Ён не зразумеў ідэю гукавага алфавіта, хаця карыстаўся лацінскімі літарамі пры распрацоўцы сімвалаў. Першапачаткова Секвоя імкнуўся стварыць пісьмовасць чэрокі на аснове піктаграм і лагаграм, але не меў поспеху. У выніку пісьмовасць атрымалася складовай. Першыя 6 сімвалаў значаць ізаляваныя гукі, астатнія сімвалы — склады:

Памяць

Пасля смерці было створана некалькі скульптур Секвоі. Адна з іх з 1917 г. знаходзіцца ў амерыканскім Капітоліі. У 1965 г. штат Аклахома абвясціў хаціну, у якой жыў Секвоя, гістарычным помнікам. На месцы нараджэння Секвоі ў Тэнесі працуе прысвечаны яму музей.

Імя Секвоі атрымалі графства ў Аклахоме, горы ў Арканзасе, на пемежжы Тэнесі і Паўночнай Караліне, пячора ў Алабаме, від казуркі, што сустракаецца на захаднім узбярэжжы ЗША і Канады, атамная электрастанцыя ў Тэнесі, нацыянальны даследчы цэнтр у Арканзасе, яхта, якая знаходзілася ў распараджэнні Прэзідэнта ЗША, штогадовая студэнцкая ўзнагарода ў Аклахоме, школы і клубы ў розных штатах ЗША. У 1905 г. прапаноўвалася стварэнне асобнага штата Секвоя.

• 
  Хаціна Секвоі — гістарычны помнік Аклахомы
• 
  Гара Секвоя ў Апалачах
• 
  АЭС Секвоя
• 
  Яхта "Секвоя"

Спасылкі

• Sequoyah — Cherokee Nation Архівавана 11 чэрвеня 2018.
• New Georgia Encyclopedia
• The Sequoyah Birthplace Museum: Sequoyah Museum Архівавана 14 красавіка 2017.
• The Cherokee Alphabet And How To Use It