Споведзь
Споведзь — у аўраамічных рэлігіях (іўдаізме, хрысціянстве і ў ісламе) адзін з абрадаў (у праваслаўі і каталіцтве - таінства (сакрамэнт)) пакаяння, які складаецца ў прызнанні ў зробленым граху. Для здзяйснення споведзі абавязковыя раскаянне і намер у далейшым не грашыць.
У Каталіцкай Царкве правіць
Споведзь, або сакрамэнт пакаяння і паяднання — гэта адзін з сямі сакрамэнтаў (інакш, таінстваў), праз які святар у імя Ісуса Хрыста адпускае грахі чалавеку, учыненыя апошнім пасля хрышчэння.
Устанаўленне сакрамэнтальнай споведзі правіць
Ісус Хрыстос устанавіў сакрамэнт пакаяння ў дзень свайго Уваскрасення, кажучы Апосталам: «Прыміце Духа Святога. Каму адпусціце грахі, таму будуць адпушчаны, на кім пакінеце, на тым застануцца» (Ян 20, 22-23).
Улада адпушчэння грахоў правіць
Права адпускаць грахі належыць Богу (пар. Мк 2, 7), аднак, паколькі Ісус Хрыстос з’яўляецца не толькі чалавекам (пар. 1 Цім 2,5), але таксама Сынам Чалавечым (пар. Мац 26, 24), Сынам Божым (пар. 1 Ян 5, 20) і Другой Асобай Бога (пар. Ян 1, 1; Ян 5,20), то Ён мае прэрагатыву адпускаць грахі (пар. Мк 2, 10). Гэтую ўладу Хрыстос перадаў Апосталам (пар. Ян 20, 22-23)[1].
Умовы атрымання адпушчэння грахоў праз сакрамэнт споведзі правіць
Споведзь будзе здзейснена сапраўдна, калі будуць выкананыя наступныя ўмовы:
- Рахунак сумлення (examen conscientiae) – гэта прыпамінанне сваіх грахоў ад моманту апошняй шчырай споведзі.
- Жаль за грахі (contritio/attritio cordis) – гэта душэўны боль з-за таго, што мы пакрыўдзілі Бога, гэта просьба прабачэння ў Бога і пастанаўленне выправіцца. Жаль за грахі можа быць дасканалым (contritio cordis), калі чалавек шкадуе за ўчыненыя грахі з любові да Бога. Менш дасканалы жаль за грахі (attritio cordis) будзе тады, калі ён вынікае з-за боязі перад Божым пакараннем.
- Цвёрдая пастанова выправіцца – гэта шчырае жаданне пазбягаць грахоў і змяніць да лепшага сваё жыццё[2].
- Шчырая споведзь – поўнае прызнанне перад святаром у сваіх грахах, каб атрымаць прабачэнне. Свядомае ўтойванне грахоў вядзе да святатацтва, і з’яўляецца як нягоднай, так і несапраўднай формай споведзі, што вядзе чалавека да яшчэ большага граху.
- Выкананне прызначанай пакуты – спаведнік прызначае верніку выканаць акт «кампенсацыі», або «пакуты», каб вярнуць страту, учыненую грахом, і весці жыццё, уласцівае вучню Хрыста[3].
Духоўныя плёны сакрамэнтальнай споведзі правіць
- Паяднанне з Богам.
- Паяднанне з Касцёлам.
- Вызваленне ад вечнага пакарання як выніку смяротнага граху.
- Частковае дараванне часовага пакарання за грахі.
- Спакой сумлення.
- Духоўняе суцяшэнне.
- Узрастанне духоўных сіл для хрысціянскай барацьбы са злом[4].
Парадак чыну сакрамэнту споведзі ў Рымска-Каталіцкай Царкве правіць
Звычайным месцам сакрамэнту святой споведзі з'яўляецца спаведніца (інакш, канфесіянал). Вернікі прыступаюць да споведзі на каленях.
- Знак Святога Крыжа і хрысціянскае прывітанне: «У імя Айца і Сына і Духа Святога. Хвала Хрысту!»
- Калі спавядаюцца першы раз у жыцці, кажуць: «Да сакрамэнту споведзі прыступаю першы раз. Рахунак сумлення зрабіў (зрабіла) і ўсведамляю, што Бога пакрыўдзіў (пакрыўдзіла) наступнымі грахамі: [пералічваюць свае грахі]».
- Калі спавядаюцца не першы раз, кажуць: «Апошні раз быў на споведзі (кажуць калі), ніводнага граху не ўтаіў, прызначаную пакуту выканаў, з таго часу абразіў Бога наступнымі грахамі: [пералічваюць свае грахі]».
- Затым: «Больш грахоў не памятаю, альбо не ўсведамляю. За ўсе свае грахі шкадую і маю намер выправіцца. Таму, калі я годны, прашу назначыць мне пакуту і адпусціць грахі».
Святар дае духоўнае настаўленне, а ў якасці пакуты (pœnitentia) за ўчыненыя грахі дае пэўнае заданне, якое трэба запомніць і абавязкова выканаць пры першай магчымасці.
Пасля малітвы святара аб адпушчэнні грахоў (абсалюцыі), кажуць: «Дзякую за споведзь».
Абсалюцыя правіць
Малітва святара аб адпушчэнні грахоў чалавеку, які прыступае да сакрамэнту споведзі (пэнітэнту), называецца «абсалюцыяй» (ад лац. absolvere - адпускаць, развязваць), якая з'яўляецца інтэгральнай часткай дадзенага таінства.
Формула абсалюцыі (адпушчэння грахоў) у Рыма-Каталіцкай Царкве: правіць
На лацінскай мове: «Deus, Pater misericordiarum, qui per mortem et resurrectionem Filii Sui mundum Sibi reconciliavit et Spiritum Sanctum effudit in remissionem peccatorum, per ministerium Ecclesiae indulgentiam tibi tribuat et pacem. Et ego te absolvo a peccatis tuis in nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti»[5].