Стрэльна

Стрэльна
Герб	Сцяг
Краіна	Расія
Суб’ект федэрацыі	Санкт-Пецярбург
Раён	Петрадварцовы
Каардынаты	59°51′13″ пн. ш. 30°03′35″ у. д.HGЯO
Першая згадка	1500
Ранейшыя назвы	Стрэлна
Насельніцтва	13 632 чалавек (2015)
Часавы пояс	UTC+4
Тэлефонны код	+7 812
Паштовы індэкс	198515
Аўтамабільны код	78, 98, 178
Код АКАТП	40290555
Афіцыйны сайт	mo-strelna.ru
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Стрэ́льна (руск.: Стре́льна) — пасёлак у Расіі, муніцыпальнае ўтварэнне ў складзе Петрадварцовага раёна горада федэральнага значэння Санкт-Пецярбурга. Размешчаны на паўднёвым беразе Фінскага заліва, на рэках Стрэлка і Кікенка. Насельніцтва станам на 2015 год складае 13 632 чал.

Праз Стрэльну праходзіць Пецяргофская дарога, а маршрут трамвая № 36, які заканчваецца ў ёй — спадчына ўнікальнай транспартнай лініі АРАНЭЛ - першага ў Расійскай імперыі праекта прыгарадных электрацягнікоў, які павінен быў звязаць Стрэльну з Нарвскай заставай. Таксама праз пасёлак праходзіць участак Балтыйскай лініі Акцябрскай чыгункі, па якой ідуць у тым ліку і прыгарадныя цягнікі з прыпынкам на станцыі Стрэльна.

Гісторыя правіць

Упершыню згадваецца ў Пісцовай кнізе Водскай пяціны 1500 года, як вёска Стрелна на реце на Стрелне у моря у Кіпенскім пагосце Капорскага павета^[1].

Пасля Сталбоўскага міру гэтыя землі адышлі да Швецыі, і ў 1630-х у Стрэльне з'яўляецца баронская сядзіба шведскага палітыка Іагана Шутэ Страл на Хоф. У сядзібе была прыстань, вадзяны млын, сажалка, аранжарэя і невялікая дамавая царква.

Паселішча Strelna пазначана на карце Інгерманландыі А. І. Бергенгейма, складзенай паводле шведскіх матэрыялаў 1676 года^[2].

У пачатку XVIII стагоддзя Пётр I задумаў стварыць тут загарадную рэзідэнцыю, «рускую Версалію». У пятроўскія часы створаны драўляны палац Пятра I (1711—1717), Вялікі (Канстанцінаўскі) палац (пачатак будаўніцтва — 1720), закладзены Стрэльнінскі (Канстанцінаўскі) парк (архітэктары Ж.-Б. Леблон і Н. Мікеці, плошча звыш 140 га). У 1722 годзе Пётр I падарыў палац сваёй дачкі Лізавеце. Роля загараднай рэзідэнцыі пераходзіць да Пецяргофа, а Стрэльне адводзіцца роля «падарожнай рэзідэнцыі», аднак да 1917 года яна належала імператарскай сям'і.

У канцы XVIII стагоддзя Стрэльна стала прыватным вялікакняжацкім уладаннем — у 1797 годзе Павел I падарыў яе свайму другому сыну — вялікаму князю Канстанціну Паўлавічу, дзякуючы чаму вялікі палац і парк атрымалі назву, якая захавалася дагэтуль. Архітэктурная дамінанта комплексу — Канстанцінаўскі палац — пачаў будавацца па праекце Н.Мікеці ў 1720 годзе. У 1750-х гадах ён быў дабудаваны архітэктарам Б. Растрэлі, а пасля пажару 1803 года аднаўляўся са зменамі, унесенымі А. Н. Вараніхіным і Л. Рускам, абнаўляўся ў 1847—1851 гадах Х. П. Меерам, А. І. Штакеншнейдэрам і А. П. Бруловам.

З пачатку XIX ст. у наваколлях Стрэльны складваецца дачная мясцовасць. У 1830—40-я гг. у Стрэльне ўзнікае Арлоўскі парк (каля 19 га) з палацам і сядзібнымі пабудовамі.

План Стрэльны, літаграфія М. Казлоўскай, 1915 год.
Пуцявы палац Пятра I
Канстанцінаўскі палац у 1847 годзе.

У 1936 годзе насельніцтва пасёлка складала 13 800 чалавек. У пасёлку працаваў каніфольна-шкіпінаравы завод, Красназорскі агра-педтэхнікум і 3 школы^[3].

У 1941—44 гг. падчас вайны пасёлак быў захоплены нямецкімі войскамі, якія развярнулі тут плацдарм для абстрэлу Ленінграда. Арлоўскі палац быў цалкам разбураны, пацярпелі ўсе пабудовы і паркі ансамбля. Стрэльна і Пецяргоф былі вызвалены Чырвонай арміяй у сераду 19 студзеня 1944 года.

У Канстанцінаўскім палацы пасля рэвалюцыі размяшчалася дзіцячая школа-калонія, санаторыя, у адноўленым пасле вайны будынку да 1991 года знаходзілася Арктычнае вучылішча, да 90-м гадам ён прыйшоў у запусценне.

Да 2003 года палац адноўлены як Дзяржаўны комплекс «Палац кангрэсаў».