Трыптафан
Трыптафа́н — (β-індоліламінапрапіонавая, або α-2-амінакіс-3-(1H-індол-3-іл) прапіонавая кіслата, скар.: Тры, Трп, Trp, W) — араматычная альфа-амінакіслата, C11H12N2O2. Існуе ў двух аптычна ізамерных формах — L і D і ў выглядзе рацэмата (DL).
| Трыптафан | |
| |
| Агульныя | |
|---|---|
| Хім. формула | C₁₁H₁₂N₂O₂ |
| Тэрмічныя ўласцівасці | |
| Класіфікацыя | |
| Рэг. нумар CAS | |
| PubChem | |
| Рэг. нумар EINECS | 200-795-6 |
| SMILES | |
| ChemSpider | |
Уяўляе сабой бясколерныя крышталі. Малекулярная маса 204,22, тэмпература плаўлення 293 °C.
L-трыптафан з'яўляецца пратэінагеннай амінакіслатой і ўваходзіць у склад бялкоў усіх вядомых жывых арганізмаў. Адносіцца да шэрагу гідрафобных амінакіслот, бо ўтрымлівае араматычнае ядро індолу. Удзельнічае ў гідрафобных і стэкінг-узаемадзеяннях. У арганізме чалавека і жывёл не сінтэзуецца, паступае з бялкамі ежы.
Біялагічная роля правіць
Трыптафан — біялагічны папярэднік сератаніну.
Сератанін — адзін з асноўных нейрамедыятараў, так званы «гармон шчасця». Ён утвараецца із амінакіслаты трыптафану шляхам яе паслядоўнага 5-гідраксілявання ферментам 5-трыптафангідраксілазай (у выніку чаго атрымліваецца 5-гідроксітрыптафан) і затым дэкарбаксілявання атрыманага гідроксітрыптафану ферментам трыптафандэкарбаксілазай.
Нізкае ўтрыманне ў арганізме як сератаніну, так і трыптафану выклікае дэпрэсію, трывожнасць, бяссонне, разлады ўвагі, гіперактыўнасць, мігрэнь, галаўныя болі, напружанне.
Па меркаванню сучасных дактароў, для нармальнага функцыянавання арганізма неабходна ад аднаго да двух грамаў трыптафану ў суткі. Трыптафан утрымоўваецца ў такіх прадуктах, як грыбы, авёс, бананы, сушаныя фінікі, арахіс, кунжут, кедравы арэх, малако, ёгурт, тварог. Ён прысутнічае ў большасці раслінных бялкоў, асабліва багатыя на яго соевыя бабы.
Табліца — Утрыманне трыптафану ў некаторых прадуктах харчавання.
| Прадукт | мг на 100 г |
| Чырвоная ікра | 960 |
| Чорная ікра | 910 |
| Сыр галандскі | 790 |
| Арахіс | 750 |
| Міндаль | 630 |
| Кеш'ю | 600 |
| Соевыя бабы | 450-600 |
| Сыр плаўлены | 500 |
| Арэхі кедравыя | 420 |
| Індычына, трус | 330 |
| Курыца | 290-330 |
| Кальмары | 320 |
| Стаўрыда | 300 |
| Насенне сланечніка | 300 |
| Фісташкі | 300 |
| Сачавіца | 284 |
| Гарох, фасоль | 260 |
| Цяляціна | 250 |
| Селядзец атлантычны | 250 |
| Пячонка ялавічная | 240 |
| Шампіньёны | 210-230 |
| Ялавічына | 220 |
| Ласось | 220 |
| Тварог тлусты | 210 |
| Бараніна | 210 |
| Траска, мінтай | 210 |
| Яйкі курыныя | 200 |
| Шакалад | 200 |
| Свініна | 190 |
| Крупы грэцкія | 180 |
| Тварог нятлусты | 180 |
| Карп, палтус, судак | 180 |
| Проса | 170 |
| Акунь марскі | 170 |
| Крупы аўсяныя | 160 |
| Скумбрыя | 160 |
| Курага | 150 |
| Макаронныя вырабы | 130 |
| Грыбы | 130 |
| Мука пшанічная (1 гатунак) | 120 |
| Крупы ячныя | 120 |
| Крупы пярловыя | 100 |
| Хлеб пшанічны | 100 |
| Бульба смажаная | 84 |
| Рыс | 80 |
| Фінікі | 75 |
| Рыс адвараны | 72 |
| Бульба адвараная | 72 |
| Хлеб жытні | 70 |
| Чарнасліў | 69 |
| Кроп, пятрушка | 60 |
| Буракі | 54 |
| Капуста | 54 |
| Разынкі | 54 |
| Бананы | 54 |
| Морква | 42 |
| Цыбуля | 42 |
| Малако, кефір | 40 |
| Памідоры | 33 |
| Бульба | 30 |
| Абрыкос, персік | 27 |
| Апельсін, грэйпфрут, лімон | 27 |
| Гранат | 27 |
| Вішні, слівы | 24 |
| Клубніцы, маліны | 24 |
| Мандарыны | 24 |
| Мёд | 24 |
| Агуркі, кабачкі | 21 |
| Кавун | 21 |
| Вінаград | 18 |
| Дыня | 18 |
| Хурма | 15 |
| Журавіны | 15 |
| Яблыкі, грушы | 12 |
| Ананас | 12 |
Трыптафан — цудоўнае натуральнае снатворнае. Малако на ноч паляпшае сон менавіта за кошт трыптафану.
Спажыванне пратэінавай ежы, аднак, не адбіваецца на падвышэнні утрымання сератаніну ў мозгу. Прычынай гэтага з'яўляецца наяўнасць гематаэнцэфалічнага бар'ера, які лімітуе паступленне ў мозг буйных малекул. Пры пераварванні пратэінавай ежы вызваляецца некалькі амінакіслот, падобных па памерах да трыптафана і канкуруючых з ім у перасоўванні ў мозг. Як ні дзіўна гэта гучыць, каб у мозг патрапіла больш трыптафану, трэба есці тое, што амаль цалкам складаецца з вугляводаў,- такія, напрыклад, прадукты, якія змяшчаюць складаныя вугляводы, як хлеб, рыс, паста, ці чыстыя вугляводы: сталовы цукар ці фруктозу. Ежа, узбагачаная вугляводамі, стымулюе вылучэнне з падстраўнікавай залозы інсуліну, які рэгулюе ўтрыманне цукру ў крыві, што цыркулюе ў арганізме. Апроч гэтай асноўнай функцыі інсулін выконвае шэраг іншых — у прыватнасці, ён стымулюе сінтэз у тканінах цела бялкоў з амінакіслот, якія змяшчаюцца ў крыві. Канкурэнтныя трыптафану амінакіслоты пакідаюць крывянае рэчышча, ідучы на сінтэз бялку, і яго канцэнтрацыя ў крыві пасіўна павялічваецца, адпаведна гэтаму ўзрастае колькасць малекул трыптафану, пераходзячых у мозг. Такім чынам, эфектыўнае паступленне трыптафану ў мозг апасродкавана залежыць ад колькасці прынятай вугляводнай ежы.
Яшчэ вельмі спрыяюць выпрацоўцы сератаніну вітаміны групы В. Вітамінаў гэтай групы шмат у аўсянцы і грэчцы, дражджах і салатным лісці.
Для падтрымання ўзроўню сератаніну ў крыві варта ўжываць больш прадуктаў, у складзе якіх прысутнічае магній. Магнію даволі шмат у дзікім цёмным рысе, вотруб'і, марской капусце, чарнасліве і куразе.
У медыцынскай літаратуры сустракаецца выказванне, што поліненасычаныя тлустыя кіслоты Амега-3 таксама спрыяюць выпрацоўцы сератаніну. Так што, прадукты, якія змяшчаюць Амега-3 ПНТК, у прыватнасці арэхі, некаторыя віды алеяў, таксама будзе не лішнім уключыць у свой рацыён.
Абавязковай умовай для сінтэзу сератаніну з'яўляецца наяўнасць сонечнага святла, г. зн. калі вы рэдка выходзіце на вуліцу ці даволі пахмурнае надвор'е, то сінтэз сератаніну ў арганізме рэзка змяншаецца, што прыводзіць да зніжэння настрою.
На ўзровень сератаніну ў арганізме можна ўплываць з дапамогай фізічных практыкаванняў, змены рытму і глыбіні дыхання, дыетамі, натуральнымі і хімічнымі лекавымі прэпаратамі.
Дарэчы, самы просты спосаб павялічыць узровень сератаніну ў крыві — гэта выпіць кубак чорнай гарбаты ці кавы. Прычым, можна нават і без цукру. У гарбаце і каве ўтрымоўваюцца рэчывы, якія вельмі спрыяюць падвышэнню настрою.
Шакалад — выдатная крыніца трыптафану і адзін з самых эфектыўных і бяспечных антыдэпрэсантаў. Трыптафан шакаладу выдатна засвойваецца дзякуючы наяўнасці ў прадукце хуткіх вугляводаў. Акрамя таго, ён утрымоўвае фенілэціламін, які ўзбуджае цэнтры задавальнення ў мозгу, што ўзмацняе адчуванне шчасця і закаханасці. Какава ўключае магній, жалеза, а таксама танізавальныя рэчывы — кафеін, тэафналін і тэабрамін.
Падтрымаюць выдатны настрой і бананы — у іх выдатна спалучаюцца трыптафан, магній і вугляводы. Гэта смачная жоўтая садавіна багата на магній, калій, вітамінамы В6 і В12, C і РР і спрыяе рэгуляцыі ўзроўня глюкозы ў крыві і сінтэзу бялкоў.
Літаратура правіць
- Семяненя І. М. Трыптафан // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. — С. 6. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0263-6 (т. 16).
Спасылкі правіць
- Сафонова Э. Н. Триптофан Архівавана 28 студзеня 2013. // Вялікая Савецкая Энцыклапедыя (руск.)
- ТРИПТОФАН // ХиМиК.ру (руск.)
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Трыптафан
