Трэны
«Трэны» (польск.: Treny; у перакладзе на беларускую мову — «Плачы») — цыкл з 19 вершаў-плачаў польскага паэта Яна Каханоўскага, выдадзены ў 1580 годзе. Вершы прысвечаны дачцэ паэта Уршулі, якая памерла ў 1579 годзе.
| Трэны | |
|---|---|
| польск.: Treny фр.: Thrènes | |
.jpg) | |
| Жанр | лямант |
| Аўтар | Ян Каханоўскі |
| Мова арыгінала | польская |
| Дата напісання | невядома |
| Дата першай публікацыі | 1580 |
| Выдавецтва | Тыпаграфія Лазара Андрысовіча |
| Месца публікацыі | Кракаў |
| Персанажы | Уршуля Каханоўская[d] і Ян Каханоўскі з Чарналесся |
Кампазіцыя правіць
У «Трэнах» выказаўся бязмежны смутак Каханоўскага па памерлай маленькай дачцэ, што рэзка кантрастуе з папярэднімі працамі паэта, у якіх ён адстойваў такія каштоўнасці, як стаіцызм. Вершы можна разглядаць як крытыку уласных ранніх работ. У больш шырокім сэнсе, «Плачы» паказваюць думаючага чалавека эпохі Адраджэння ў момант крызісу, калі яго прымушаюць праз пакуты і жорсткае супрацьстаянне ідэалаў з рэальнасцю па-новаму ацаніць сваю былую гуманістычную філасофію жыцця.
«Трэны» належаць да паэтычнага жанру Рэнесанса — трэнодзіі, і твор цалкам складаецца з частак, характэрных для эпіцэдзія: першыя вершы знаёмяць з трагедыяй і з'яўляюцца панегірыкам па памерлай; далей ідуць вершы смутку, якія дэманструюць маштаб страты паэта, яго гора; у канцы — вершы суцяшэння і навучанні.
Каханоўскі, абапіраючыся на дасягненні такіх паэтаў-класікаў, як Гамер, Цыцэрон, Плутарх, Сенека і Стацыя, а таксама на пазнейшыя творы Петраркі і паэтаў Адраджэння, такіх як П’ер дэ Рансар, выйшаў за межы вядомых жанраў, і яго «Плачы» з'яўляюцца змешанай формай, зменлівай ад эпіграмы да элегіі і эпітафіі, не кажучы ўжо пра псаломную песню.
Калі «Трэны» былі апублікаваныя, Каханоўскі быў падвергнуты крытыцы за тое, што аплакваў смерць маленькага дзіцяці насуперак існуючай літаратурнай традыцыі, пры якой гэтая форма павінна выкарыстоўвацца для «вялікіх людзей» і «вялікіх падзей».
Спасылкі правіць
- Edmund Kotarski. Jan Kochanowski (польск.). Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej. Праверана 25 сакавіка 2017. (польск.)
- (польск.) Правім Трэны