Трэцяя сусветная тэорыя

Трэцяя сусветная тэорыя (араб. نظرية عالمية ثالثة‎‎) — сістэма поглядаў (тэорыя) лідара лівійскай Зялёнай рэвалюцыі Муамара Кадафі, якая супрацьпастаўлялася ім камунізму Карла Маркса і капіталізму Адама Сміта. Муамар Кадафі высунуў сістэмную ідэю грамадскага ладу, якая знайшла частковае ўвасабленне ў Лівіі.

Сістэма поглядаў выкладзена ў «Зялёнай кнізе» (1976—1979). У кожнай краме ў Лівіі пры Кадафі яна абавязкова мелася ў продажы і ў большасці выпадкаў на розных мовах, у тым ліку і на рускай.

У дадзенай тэорыі падрабязна раскрытыкавана сучасная дэмакратыя: на думку Кадафі, дэмакратыя перастала быць сапраўды народнай. Разглядаючы сутнасць дэмакратыі, ён прыводзіць пацверджання гэтай думкі.

Тэорыя адмаўляе традыцыйныя органы ўлады — парламенты, партыі, рэферэндумы — і супрацьпастаўляе ім канцэпцыю прамой народнай дэмакратыі, заснаванай на народных кангрэсах і народных камітэтах. Пры гэтым Усеагульны народны кангрэс, які прымае агульнадзяржаўныя законы, разглядае толькі тыя пытанні, якія абмеркаваны і прапанаваны ў парадак дня першаснымі народнымі кангрэсамі, што аб’ядноўваюць ўсё дарослае насельніцтва краіны.

Закон грамадства не можа залежаць ад палітычнай кан’юнктуры, а павінен грунтавацца на звычаях і рэлігіі. Трэцяя сусветная тэорыя абвяшчае неабходнасць адмены наёмнай працы і права работніка на выраблены ім прадукт.

Пры распрацоўцы тэорыі Кадафі абапіраўся, у прыватнасці, на тэарэтычныя працы тэарэтыкаў анархізму Міхаіла Бакуніна і Пятра Крапоткіна, сумешчаныя з эгалітарысцкімі прынцыпамі ісламу. Як і папярэднікі, пачынаючы з Платона, Кадафі шукаў ідэальную форму грамадскага суіснавання, пры якім разам з сацыяльнай справядлівасцю існавалі бы моцная ўлада, народная прадстаўнічасць і нацыянальная самабытнасць. У Лівіі была зроблена спроба рэалізаваць яго ідэі на практыцы: у сакавіку 1977 годзе была апублікавана «Дэкларацыя Себха», і краіна стала называцца Сацыялістычная Народная Лівійская Арабская Джамахірыя (слова «джамахірыя» («дзяржава народных мас») — арабскі неалагізм, утвораны шляхам замены у корані слова «джумхурыя» (рэспубліка) адзіночнага ліку «джумхур» (народ) на множны лік «джамахір» (масы)). Існаванне дадзенай формы дзяржаўнага ладу, адрознай ад манархіі і рэспублікі, выцякае з «Трэцяй сусветнай тэорыі» лівійскага лідара Муамара Кадафі.

З надыходам глабалізацыі і інфармацыйнай рэвалюцыі Кадафі некалькі мадыфікаваў сваю тэорыю, увёўшы ў яе тэзіс пра эпоху вялікіх прастор, у якой нацыянальная дзяржава становіцца нежыццяздольнай.

Гл. таксама

• Джамахірыя (дзяржаўны лад)
• Кадафісты

Спасылкі

• Альтэрнатыўныя палітычныя сістэмы Архівавана 2 ліпеня 2018. ў Адкрытым Каталогу (руск.)
• Зялёная кніга (руск.)
• Сайт «Каддафи.ру» (руск.)