Турын

Туры́н (італ.: Torino [toˈriːno]) — горад у Італіі, сталіца рэгіёна П’емонт.

Горад Турын італ.: Torino Герб Сцяг Краіна Італія Каардынаты 45°04′ пн. ш. 7°42′ у. д. Кіраўнік Chiara Appendino[d] Плошча 130 км² Вышыня цэнтра 240 м Водныя аб’екты По, Dora Riparia[d], Sangone[d] і Stura di Lanzo[d] Насельніцтва 910 293 чалавек (2008) Шчыльнасць 6630 чал./км² Часавы пояс UTC+1, летам UTC+2 Тэлефонны код 011 Паштовы індэкс 10100 Аўтамабільны код TO Афіцыйны сайт comune.torino.it (італ.)(англ.)(фр.)(ісп.) Турын на карце Італіі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Турын быў заснаваны ў I стагоддзі да н.э. як рымскі ваенны лагер. У канцы 13 стагоддзя ўвайшоў у Савойскае княства, а ў 1563 годзе стаў яго сталіцай. У 1861 годзе стаў першай сталіцай аб’яднанай Італіі, у 1865 гэты статус перайшоў да Фларэнцыі.

Насельніцтва

• 1974 год — 1,2 млн жыхароў.
• 1986 год — 1,035 млн жыхароў.
• 2015 год — 892,6 тыс. жыхароў.

Адукацыя

• Турынскі ўніверсітэт

Славутасці

У аснове прамавугольнай горадабудаўнічай структуры Турына ляжыць планіроўка старажытнарымскага ваеннага лагера. Гарадскія славутасці:

• Сабор Іаана Хрысціцеля захоўвае плашчаніцу Ісуса Хрыста. Лічыцца, што менавіта гэтай плашчаніцай было накрыта цела Ісуса пасля яго распяцця.
• Адзін з галоўных сімвалаў Турына — вежа Мале Антанеліяна, у якой у наш час размешчаны нацыянальны музей кінематаграфіі Італіі.
• Егіпецкі музей Турына — першы ў Еўропе спецыялізаваны музей, прысвечаны старажытнаегіпецкай цывілізацыі.
• Сярод помнікаў антычнага дойлідства збольшага ацалелі старажытнарымскі тэатр і брама порта Палаціна.
• Манастыр Суперга з узгорка дамінуе над усім горадам. Гэта шэдэўр стылю барока ў выкананні архітэктара Філіпа Ювара і традыцыйнае месца пахавання прадстаўнікоў Савойскага дому.

У 1997 г. ЮНЕСКА прыняло рашэнне ўключыць у спіс Сусветнай спадчыны рэзідэнцыі Савойскага дому ў Турыне і яго наваколлях, з якіх найбольш значнымі з’яўляюцца наступныя:

• Палацца Рэале
• Палацца Мадама
• Палацца Карыньяна
• Замак Валянціна
• Турынская нацыянальная ўніверсітэцкая бібліятэка
• Замак Раканіджы — за межамі Турына
• Замак Ступініджы — за межамі Турына.

Палацінская брама горада збудаваны яшчэ старажытнымі рымлянамі		Замак Валянціна XVI—XVII стагоддзяў — адна з рэзідэнцый Савойскага дому		Над горадам парыць барочная базіліка Суперга

Вядомыя асобы

• Жазэф Луі Лагранж (1736—1813) — французскі матэматык, астраном і механік італьянскага паходжання.
• Прыма Леві (1919—1987) — іальянскі пісьменнік.

Літаратура

• Тури́н // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 491. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
• Тури́н // Географические названия мира: Топонимический словарь: Ок. 5000 единиц (руск.) / Е. М. Поспелов; Отв. ред. P. A. Агеева. — 2-е изд., стереотип.. — М.: Русские сло­вари: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство ACT», 2002. — С. 425. — 512 с. — ISBN 5-17-001389-2 (ООО «Издательство ACT»), ISBN 5-271-00446-5 (ООО «Издательство Астрель»), ISBN 5-93259-014-9 (Издательство «Русские словари»).
• Тури́н // Энциклопедический географический словарь (руск.). — М.: РИПОЛ классик, 2011. — С. 689. — 800 с. — (Словари но­вого века). — 5 000 экз. — ISBN 978-5-386-03063-6.
• Тури́н // Т. 26. Тихоходки — Ульяново. — М. : Советская энциклопедия, 1977. — С. 335—336. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)