Уільям Стэндыш Ноўлс
Уільям Стэндыш Ноўлс (англ.: William Standish Knowles; 1 чэрвеня 1917, Тонтан, Масачусетс, ЗША — 13 чэрвеня 2012, Чэстэрфілд, Місуры, ЗША[4]) — амерыканскі хімік. Ноўлс быў адным з лаўрэатаў Нобелеўскай прэміі па хіміі 2001 года. Ён падзяліў прыз з Рыёдзі Наёры і Карлам Бары Шарплесам за даследаванні, якія выкарыстоўваюцца ў фармацэўтычнай прамысловасці — стварэнне хіральных каталізатараў акісляльна-аднаўленчых рэакцый[5].
| Уільям Стэндыш Ноўлс | |
|---|---|
| англ.: William Standish Knowles | |
 | |
| Дата нараджэння | 1 чэрвеня 1917[1][2][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 13 чэрвеня 2012[1][2] (95 гадоў) |
| Месца смерці |
|
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | хімік, даследчык |
| Навуковая сфера | хімія |
| Месца працы | |
| Альма-матар | |
| Навуковы кіраўнік | Robert Elderfield[d] |
| Член у | |
| Узнагароды | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Адукацыя правіць
Ноулс вучыўся ў школе Беркшыр у Шэфілдзе, штат Масачусетс. Пасля заканчэння быў прыняты ў Гарвардскі ўніверсітэт пасля здачы экзаменаў на калегію каледжа. Адчуваючы, што ён занадта малады, каб паступаць у каледж, Ноулс правёў год у Акадэміі Філіпса ў Андоверы, штат Масачусетс. У канцы года ён атрымаў сваю першую ўзнагароду па хіміі, школьную прэмію Бойлстана ў памеры 50 долараў[6].
Пасля навучальнага года ў падрыхтоўчай школе Ноўлс вучыўся ў Гарварде, дзе атрымаў спецыяльнасць па хіміі, засяродзіўшыся на арганічнай хіміі. Ён атрымаў ступень бакалаўра ў 1939 годзе і паступіў у Калумбійскі універсітэт у аспірантуру[7].
Узнагароды правіць
- 1983 — Прэмія піянера хіміі ад Амерыканскага інстытута хімікаў[8]
- 2001 — Нобелеўская прэмія па хіміі
- 2008 — Прэмія Пітэра Рэйвена за жыццёвыя дасягненні ад Акадэміі навук, Сент-Луіс[9][10]
Нобелеўская прэмія правіць
Ён падзяліў палову Нобелеўскай прэміі па хіміі ў 2001 годзе з Рыёдзі Наёры за «іх працу па хіральна каталізаваных рэакцыях гідрагенізацыі». Другая палова прэміі была прысуджана Карлу Бары Шарплесу за распрацоўку шэрагу каталітычных асіметрычных акісленняў. Ноўлс распрацаваў адзін з першых асіметрычнае гідрыраванне каталізатараў шляхам замены ахіральнага трыфенілфосфіна лігандаў у каталізатары Уілкінсан з хіральнымі фасфінавымі лігандамі. Гэты эксперыментальны каталізатар быў эфектыўным для энантыаселектыўнага сінтэзу, дасягнуўшы сціплага 15 % энантыамернага лішку.
Ноулс таксама быў першым, хто ўжыў энантыаселектыўны металічны каталіз для прамысловага сінтэзу; падчас працы ў кампаніі Monsanto ён распрацаваў этап энантыаселектыўнай гідрагенізацыі для вытворчасці левадопы, выкарыстоўваючы ліганд DIPAMP[11][12].
Сінтэз левадопы шляхам гідрагенізацыі з C2-сіметрычным дзіфасфінам.
Асабістае жыццё правіць
Пасля выхаду на пенсію ў 1986 годзе Ноулс жыў у Чэстэрфілдзе, штат Місуры, прыгарадзе Сент-Луіса. На пенсіі ён аднаўляў мясцовыя травы прэрый на ферме ў 100 гектараў, якая дасталася яго жонцы. Ён быў жанаты на сваёй жонцы Нэнсі 66 гадоў і меў чацвёра дзяцей: Элізабет, Пітэра, Сары і Леслі Макінтайр. У яго таксама было чацвёра ўнукаў. Ноулс памёр у Чэстэрфілдзе 13 чэрвеня 2012 года ва ўзросце 95 гадоў. Раней яны з жонкай заяўлялі, што іх ферма будзе ахвяравана для пераўтварэння ў гарадскі парк пасля іх смерці[13].
Зноскі
- ↑ а б William S. Knowles // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б William S. Knowles // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ NNDB — 2002.
- ↑ Chang, Kenneth William Knowles, Nobel Winner in Chemistry, Dies at 95(англ.) // The New York Times. — 15 июня 2012.
- ↑ Yun, O. (2005). "Profile of William S. Knowles". Proceedings of the National Academy of Sciences. 102 (47): 16913–16915. Bibcode:2005PNAS..10216913Y. doi:10.1073/pnas.0507546102. PMC 1287994. PMID 16286647.
- ↑ William S. Knowles - Autobiography. The Nobel Foundation. Архівавана з першакрыніцы 21 чэрвеня 2011.
- ↑ William S. Knowles - Autobiography. The Nobel Foundation. Архівавана з першакрыніцы 21 чэрвеня 2011.«William S. Knowles — Autobiography». The Nobel Foundation. Archived from the original on 2011-06-21. Retrieved 2011-04-07.
- ↑ Chemical Pioneer Award. American Institute of Chemists. Архівавана з першакрыніцы 8 December 2015.
- ↑ Academy of Science - St. Louis :: Academy Initiatives :: Outstanding St. Louis Scientists Awards(недаступная спасылка). Academyofsciencestl.org. Архівавана з першакрыніцы 1 лютага 2014. Праверана 11 лістапада 2021.
- ↑ Archived copy(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 28 верасня 2011. Праверана 11 лістапада 2021.
- ↑ "Asymmetric hydrogenation. Rhodium chiral bisphosphine catalyst".
{{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе|journal=(даведка) - ↑ "Asymmetric Hydrogenations (Nobel Lecture) Copyright© The Nobel Foundation 2002. We thank the Nobel Foundation, Stockholm, for permission to print this lecture".
{{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе|journal=(даведка) - ↑ William Knowles, Nobel Winner in Chemistry, Dies at 95. The New York Times (15 чэрвеня 2012).