Цэнтральны банк Рэспублікі Косава

Цэнтральны банк Рэспублікі Косава (алб.: Banka Qëndrore e Republikës së Kosovës) быў заснаваны ў чэрвені 2008 года, у год, калі Рэспубліка Косава абвясціла сваю незалежнасць ад Сербіі, згодна з законам аб цэнтральным банку № 03 / L-074. Да гэтага на тэрыторыі Косава і Метохіі дзейнічала Цэнтральнае банкаўская кіраванне Косава (алб.: Autoriteti Qendror Bankar i Kosovës). Афіцыйнай валютай у банка з’яўляецца еўра — гэта рашэнне было прынята ў 2002 годзе ў аднабаковым парадку, паколькі Рэспубліка Косава афіцыйна не з’яўляецца членам Еўразоны. Штаб-кватэра цэнтральнага банка размешчана ў сталіцы часткова прызнанай Рэспублікі Косава, Прышціне.

Цэнтральны банк Рэспублікі Косава
Штаб-кватэра	Прышціна, Рэспубліка Косава
Дата заснавання	2008
Валюта	Еўра
Вэб-сайт	http://www.bqk-kos.org

Функцыі і мэты

Мэты існавання Цэнтральнага банка Рэспублікі Косава (ЦБРК) пералічаныя ў адпаведным раздзеле сёмага артыкула Закона № 03 / L-209. Яны ўключаюць: асноўная задача — садзейнічанне і падтрыманне стабільнай фінансавай сістэмы краіны, уключаючы бяспечную, надзейную і эфектыўную аплатную сістэму; дадатковая мэта — садзейнічанне дасягненню і падтрыманню ўнутранай стабільнасці цэн у Рэспубліцы Косава.

«Без шкоды для дасягнення» гэтых двух мэтаў Цэнтральны банк абавязаны па законе падтрымліваць агульную эканамічную палітыку ўрада. Пры гэтым, ён дзейнічае ў адпаведнасці з прынцыпамі адкрытай рынкавай эканомікі, уключаючы свабоду канкурэнцыі, якая «спрыяе эфектыўнаму размеркаванню рэсурсаў».

Прававая аснова

Закон аб Цэнтральным банку

Закон № 03 / L-074 аб Цэнтральным банку Рэспублікі Косава сцвярджае, што ЦБК з’яўляецца паўнавартаснай юрыдычнай арганізацыяй, якая мае магчымасць «заключаць кантракты, ўзбуджаць судовыя разборы і сама падлягае такому разбору»; акрамя таго, банк мае права «набываць, адміністраваць, ўтрымліваць і распараджацца рухомай і нерухомай маёмасцю». Яго капітал складаецца з зацверджанага бюджэту — у памеры трыццаці мільёнаў еўра — які кантралюецца дзяржавай і можа выкарыстоўвацца толькі ў законных мэтах. Цэнтральны банк з’яўляецца адміністрацыйным органам, які функцыянуе незалежна і «пад поўнай аўтаноміяй сваіх вядучых кіруючых органаў»; ён абавязаны даваць справаздачу толькі перад Асамблеяй Рэспублікі Косава.

Задачы

Асноўнымі задачамі Цэнтральнага банка, як паказана ў 8-м артыкуле закона № 03 / L-074, з’яўляюцца падтрыманне стабільнай фінансавай сістэмы; рэгуляванне фінансавых устаноў у адпаведнасці з дзеючым законам; садзейнічанне стварэнню бяспечнай аплатнай сістэмы; падтрыманне належнага прапановы банкнот і манет ўнутры краіны; захоўванне і кіраванне міжнароднымі рэзервамі; збор і апрацоўка статыстычных дадзеных; праца над дасягненнем цэнавай стабільнасці; інфармаванне ўрада аб сваёй дзейнасці і выкананне функцый эканамічнага і фінансавага кансультанта («банкіра для ўрада») і гэтак далей.

Аперацыі

Цэнтральны банк Рэспублікі Косава мае права на адкрыцце рахункаў: ён мае магчымасць адкрываць і весці рахункі грашовых сродкаў і каштоўных папер у нацыянальных і міжнародных фінансавых установах, а таксама ва ўрадавых і іншых арганізацыях, калі гэта неабходна. Цэнтральны банк мае магчымасць працаваць на фінансавых рынках, з выкарыстаннем рынкавых інструментаў, а таксама — праводзіць крэдытныя аперацыі як з банкамі, так і з асобнымі прадпрыемствамі. Банк мае права патрабаваць ад банкаў наяўнасці мінімальных рэзерваў на дэпазітных рахунках у самым Цэнтральным банку.

Кіраванне міжнароднымі рэзервамі

У адпаведнасці з 15-м артыкулам закона № 03 / L-074, Цэнтральны банк Рэспублікі Косава мае адной з сваіх функцый правядзенне аперацый з міжнароднымі рэзервамі — і кіраванне такімі рэзервамі — у адпаведнасці з «лепшай міжнароднай практыкай» і з улікам мэт існавання арганізацыі. Цэнтральны банк можа трымаць у сваім партфелі міжнародных рэзерваў любыя (ці ўсё) з наступных актываў: золата і іншыя каштоўныя металы; банкноты і манеты, выяўленыя ў свабодна канверсоўнай валюце; крэдытныя рэшткі і міжбанкаўскія дэпазіты; свабодна звяртаюцца даўгавыя каштоўныя паперы; спецыяльныя правы запазычання (SDR), якія захоўваюцца на рахунку Косава ў Міжнародным валютным фондзе; рэзервовая пазіцыя Косава ў Міжнародным валютным фондзе і іншых аналагічных міжнародных фінансавых арганізацыях; а таксама — любыя іншыя «лёгка рэалізоўныя» фінансавыя актывы, дэнамінаваныя ў свабодна канверсоўных валютах.

Валюта

Валютай або адзінкай ўліку, якая выкарыстоўваецца Цэнтральным банкам і нацыянальнымі рынкамі ў якасці сродку абмену, з’яўляецца еўра. Цэнтральны банк аднаасобна кантралюе выпуск банкнот і манет, пры гэтым ні адна іншая ўстанова не мае такога права. Акрамя таго, ён кіруе абменам банкнот і манет еўра, а таксама заменай банкнот або манет, якія, відаць, пашкоджаныя больш чым на 40 % (40 % іх паверхні).

Ліцэнзаванне банкаў

Цэнтральны банк адказвае за ліцэнзаванне банкаў у Рэспублікі Косава.

Статыстыка і інфармацыя

Цэнтральны банк можа атрымліваць, збіраць і публікаваць інфармацыю, звязаную з яго дзейнасцю. Ён кантралюе паток інфармацыі, які прадстаўляецца грамадскасці і сродкам масавай інфармацыі; ён таксама супрацоўнічае з урадам пры публікацыі статыстыкі і іншай адпаведнай інфармацыі пра дзейнасць, якая датычыцца ўсіх зацікаўленых бакоў.

Літаратура

• Robert Elsie. Historical Dictionary of Kosovo. — 2nd ed. — Scarecrow Press, 2010. — 452 с. — (Historical Dictionaries of Europe, Vol. 79). — ISBN 9780810874831.
• Kosovo Country Study Guide / IBP Inc. — Lulu, 2015. — Т. 1. Strategic Information and Developments. — 300 с. — ISBN 9781514513354.