Цэнтурыён (танк)

Центурыён, A41 (англ.: Centurion, A41) — брытанскі сярэдні танк. Па заходняй класіфікацыі належыць да АБВ першага пакалення.

Центурыён
Класіфікацыя	сярэдні танк/асноўны баявы танк
Краіна	Вялікабрытанія
Баявая маса, т	43—51
Гісторыя
Вытворца	Leyland Motors, Royal Ordnance Factory, Vickers
Гады вытворчасці	1945—1962
Гады эксплуатацыі	1945—цяперашні час
Колькасць выпушчаных, шт.	4423
Асноўныя аператары
Габарыты
Даўжыня, мм	7200
Шырыня, мм	3390
Вышыня, мм	3010
Узбраенне
Калібр і марка гарматы	76,2-мм QF 17 pounder 83,4-мм QF 20 pounder 105-мм L7
Тып гарматы	наразная
Кулямёты	1-2 × 7,92-мм BESA 1-7,62 Браўнінг 1-12,7 Браўнінг
Рухомасць
Тып рухавіка	V-вобразны 12-цыліндравы карбюратарны вадкаснага астуджэння
Хуткасць па шашы, км/г	35
Запас ходу, км	192
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Распрацаваны ў 1943—1945 гадах для супрацьстаяння германскім цяжкім танкам у рамках канцэпцыі «ўніверсальнага танка», які павінен быў замяніць сабой існуючыя раней пяхотныя і крэйсерскія танкі. Першыя серыйныя «Цэнтурыёны» паступілі ў армію ў 1945 годзе, ужо пасля заканчэння баявых дзеянняў у Еўропе. Неаднаразова мадэрнізуемы, «Цэнтурыён» знаходзіўся ў серыйнай вытворчасці з 1945 па 1962 год. Усяго было выпушчана 4423 танкі гэтага тыпу, не лічачы машын на яго базе.

«Цэнтурыён» складаў аснову танкавага парку Вялікабрытаніі аж да сярэдзіны 1960-х, калі быў заменены асноўным баявым танкам «Чыфтэн». Большая частка выпушчаных танкаў была, у асноўным пасля зняцця з узбраення, пастаўлена шэрагу іншых краін. Першае баявое прымяненне «Цэнтурыёна» адбылося ў Карэйскай вайне, з тых часоў ён прымаў удзел у многіх іншых канфліктах, у прыватнасці у В’етнамскай вайне і шэрагу блізкаўсходніх войнаў. Па стане на 2007 год у асноўным зняты з узбраення ў большасці краін, але ўсё яшчэ застаецца ў страі ў Ізраілі, Іарданіі, ПАР і Сінгапуры.

Апісанне

Сярэдні танк Centurion выкананы па класічнай кампанавальнай схеме з кармавым размяшчэннем маторна-трансмісійнага аддзялення. У пярэдняй частцы корпуса танка найбольш распаўсюджанай мадыфікацыі Centurion Mk.3 справа размешчана аддзяленне кіравання, у якім знаходзіцца кіроўца, а з левага боку размешены боепрыпасы, скрыня для захоўвання маёмасці і бак для пітной вады. У даху аддзялення ўпраўлення маецца люк механіка-кіроўцы, у вечках якога ўстаноўлены два перыскапічных прыбора назірання. У баявым аддзяленні, размешчаным у сярэдняй частцы танка, размяшаюцца справа ад гарматы наводчык і камандзір танка, злева — зараджаючы.

На даху вежы справа знаходзіцца камандзірская вежка з люкам, па перыметры якой устаноўлены скошаныя блокі трыплекс. У даху вежкі ўсталёўваецца перыскоп, лявей камандзірскай вежкі размешчаны люк зараджалага. Для назірання за мясцовасцю зараджаючы карыстаецца перыскапічным назіральным прыборам. У наводчыка ўсталяваны перыскапічны прыцэл. У кармавой частцы вежы прадугледжаны круглы люк, закрываемый вечкам. Пад падлогай баявога аддзялення ўстаноўлены акумулятарныя батарэі.

Радыёстанцыя размешчана ў кармавой частцы вежы, на даху якой устаноўлены тры антэны. У пярэдняй частцы вежы звонку злева і справа ад рухомай браніроўкі ўстаноўлена па адным шасціствольным гранатамётаў калібра 51 мм для пастаноўкі дымавых завес. На бартах вежы замацаваны скрыні, у якіх укладваюцца чахлы, маскіровачныя сеткі, палатка, коўдры і іншае. На карме вежы замацаваны запасны бачок з вадой ёмістасцю 20,5 л і шпулькі з кабелем.

Узбраенне

У вежы танка ўстаноўлена 83,8-мм (20-фунтовая) наразная гармата з пачатковай хуткасцю бранябойнага снарада 1020 м/сек. З гарматай спараваны кулямёт калібра 7,92 мм. Гармата танка выканана без дульнага тормазу. Зенітны кулямёт на танку не ўстанаўліваецца. Трапнасць стральбы з танка з ходу забяспечваецца ўстаноўкай стабілізатара ўзбраення ў двух плоскасцях навядзення. Механізмы вертыкальнай і гарызантальнай наводкі гарматы маюць электрычны прывад. Боекамплект складае 65 стрэлаў да гарматы і 3600 патронаў да кулямёта.

Машыны на базе

• FV 3802 — самаходная артылерыя, узброеная 87,6 мм гарматай, з рухавіком ў задняй часткі як і гармата танка, але з пяццю апорнымі коўзанкамі на кожным боку.
• FV 3805 — прататып САУ з 140 мм гарматай, з рухавіком спераду. Праект замарожаны ў 1960 годзе на карысць FV433. Адзіны прататып FV3805, як вядома, знаходзіцца на востраве Уайт на паўднёвым узбярэжжы Англіі. Гэты прататып быў ператвораны ў транспартны сродак артылерыйскага назірання.
• FV 4004 Conway — прататып самаходкі на базе корпуса Цэнтурыёна Mk. 3, з гарматай 120 мм L1 і кулямётам у вежы. Адна машына была пабудавана да таго, як праект быў адменены ў 1951 годзе.
• FV 4005 Stage 2 — эксперыментальны знішчальнік танкаў з 183-мм гарматай, які быў мадыфікаванай версіяй BL 7.2-цалевай гаўбіцы. Праект пачаўся ў 1951/52 годзе, і развіты ў ліпені 1955 года. У жніўні 1957 года знішчальнік танкаў быў дэмантаваны.
• FV 4010 — цяжкі знішчальнік танкаў з супрацьтанкавай кіраванай ракетай.
• FV 4202 — 40-тонны Цэнтурыён. Выкарыстоўваўся для адкрыццяў розных канцэпцый, якія ў далейшым выкарыстоўваліся на Чыфтэне.
• Centurion AVRE 105 — версія для інжынерных войскаў са 105 мм гарматай L7.
• Centurion AVRE 165 — версія для інжынерных войскаў з 165 мм кароткаствольнай гарматай L9A1.

Камп’ютарныя гульні

Танк «Цэнтурыён» з’яўляецца ў шэрагу камп’ютарных гульняў:

• World of Tanks
• War Thunder
• Tanktastic
• Wargame: European Escalation

Спасылкі

• Средний танк Centurion (Великобритания)
• Видеообзор танка от Николаса Морана, часть 1
• Видеообзор танка от Николаса Морана, часть 2
• Средний танк «Центурион» (A41 Centurion) (нявызн.)(недаступная спасылка). Броне-сайт Чобитка Василия. Архівавана з першакрыніцы 27 кастрычніка 2012. Праверана 21 сакавіка 2019.