Чцібар

Чцібар (Цідэбур, Сцібар, Здзебар; 10 стагоддзе) — польскі князь і ваенны дзеяч, прадстаўнік дынастыі Пястаў. Магчымы заснавальнік роду Астояў.

Чцібар
Czcibor
Нараджэнне	X стагоддзе
Смерць	не раней за 24 чэрвеня 972 Познань
Род	Пясты
Бацька	Земамысл
Маці	NN, сербалужыцкая княжна
Дзеці	Стаігнеў?
Веравызнанне	паганства, ад 966 хрысціянства (каталіцтва)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Паходжанне

Быў сынам князя палян Земамысла з роду Пястаў і братам першага гістарычна вядомага князя Польшчы Мешка I, а таксама яшчэ адно князя, невядомага з імя. Імя Чцібар некаторыя з даследчыкаў (Станіслаў Кентшынскі і іншыя) выводзяць з сербалужыцкіх абшараў, такім чынам яго маці магла паходзіць з гэтых земляў.

Дзейнасць

Верагодна, быў ахрышчаны паводле рымскага абраду разам ці неўзабаве пасля брата Мешкі (прыкладна 14 красавіка 966). 24 чэрвеня 972 у бітве пад Цэдыняй разбіў нямецкія войскі на чале з маркграфам Лужыцкай маркі Годанам і графам Зігфрыдам фон Вальбекам, якія ўварваліся ў Польшчу. Знаходжанне Чцібара ў гэтым рэгіёне дазваляе меркаваць, што ён быў намеснікам Мешкі ў Памор'і. Верагодна, ён ці хтосьці з яго сыноў быў 25 мая 992 удзельнікам падзелу ўладанняў Мешкі І.

Нашчадкі

Некаторымі даследчыкамі лічыцца бацькам Стаігнева, пасла Баляслава Храбрага і адначасова заснавальнікам роду Астояў.

Ушанаваьне памяці

Чцібар — першы вядомы польскі пераможца ў змаганні з немцамі. З гэтай прычыны ён стаў персанажам шматлікіх твораў: аповясцяў «Любоне» Юзафа Ігнацыя Крашэўскага, «Скарб дзікаў» Караля Бунша, «Dagome iudex» Збігнева Нянацкага і фільму «Гняздо» Яна Рыбкоўскага.

У гонар Чцібара названыя:

• вучнёўскі спартыўны клуб «Чцібар Цэдыня» (ад 26 мая 1946);
• Гара Чцібара — марэнавы нанос вышынёй 54,5 м над паверхняй мора. Тут 24 чэрвеня 1972 быў усталяваны помнік Польскае перамогі над Одрай аўтарства Чэслава Уронкі і Станіслава Біжка;
• пачатковая школа ў Дольным Любяхове (1964—2000), тут жа памятная шыльда;
• хуткі цягнік маршруту Вроцлаў-Шчэцін (1997—2003);
• пасёлак Чцібара ў Шчэціне (ад 2006);
• вуліцы ў паселішчах Хойна, Лобез, Лодзь, Мяшкавіцы, Шчэцін.

Літаратура

• Kronika Thietmara, tłum. M. Z. Jedlicki, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2005, ISBN 83-242-0499-7, s. 32-33.
• Balzer O., Genealogia Piastów, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2005, ISBN 83-918497-0-8, s. 44, 56-57.
• Hertel J., Imiennictwo dynastii piastowskiej we wczesnym średniowieczu, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Poznań 1980, ISBN 83-010166-2-0.
• Jasiński K., Rodowód pierwszych Piastów, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2004, ISBN 83-7063-409-5, s. 71.
• Kętrzyński S., O imionach piastowskich, «Życie i myśl» 1951, nr 5-6.
• Rymar E., Rodowód książąt pomorskich, Książnica Pomorska, Szczecin 2005, ISBN 83-87879-50-9, s. 40-41, 52, 58, 65, 67.