Шпаер

Шпаер
Герб	Сцяг
Краіна	Германія
Зямля	Рэйнланд-Пфальц
Каардынаты	49°19′10″ пн. ш. 8°25′52″ у. д.HGЯO
Унутранае дзяленне	4 гарадскіх раёна
Обербургамістр	Вернер Шынелер; (ХДС)
Заснаваны	150
Плошча	42,58 км²
Вышыня цэнтра	92-113 м
Водныя аб’екты	Рэйн
Насельніцтва	50 648 чалавек (2006)
Часавы пояс	UTC+1, летам UTC+2
Тэлефонны код	06232
Паштовы індэкс	67346
Аўтамабільны код	SP
Афіцыйны код	07 3 18 000
Афіцыйны сайт	speyer.de (ням.)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Шпа́ер (таксама Шпэер; ням.: Speyer) — горад зямельнага падпарадкавання ў Германіі, у зямлі Рэйнланд-Пфальц.

Размешчаны на Рэйне (рэгіён Рэйн-Некар). Насельніцтва — каля 50 тысяч чалавек.

Назва правіць

Археалагічныя дадзеныя дазваляюць меркаваць, што горад быў населены кельтамі 500 гадоў да н. э., спачатку насіў назву Навіамаг (Noviomagus), пазней, у эпоху рымлян, горад быў вядомы пад імем Аўгуста Неметум і Цывітас Неметум (горад племя Неметэр), па імені германскага племені, засяляўшага гэтую вобласць. У VI стагоддзі горад атрымаў імя Спіра (Spira) ад назвы ракі Шпаербах (Speyerbach), якая працякае праз горад. У Сярэднявечча Шпаер быў надзвычай важны.

Геаграфія правіць

Шпаер размешчаны на Верхнярэйнскай нізіне за 20 км на поўдзень ад Людвігсгафена і Мангейма і за 34 км да поўначы ад Карлсруэ, на месцы ўпадзення ракі Шпаербах у Рэйн. На процілеглым баку, адпаведна, на ўсход ад ракі размешчана паселішча Зігельхайн (Siegelhain), якое можа быць аднесена да Хакенгайма.

Гісторыя правіць

10 да н. э. — заснаванне рымскага ваеннага лагера на тэрыторыі Шпаера
346 — першыя згадванні біскупа горада
496 да 506 — першае з’яўленне імя «Спіра»
1030 — імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі Конрад II пачынае будаўніцтва Шпаерскага сабора. На гэты дзень гэта — самая вялікая царква ў раманскім стылі, якая захавалася. З 1981 года — аб’ект сусветнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА.
1076 — імператар Генрых IV здзяйсняе з сваёй сталіцы Шпаера знакаміты паход у Каносу
1096 — вядомы яўрэйскі пагром падчас першага крыжовага паходу
1294 — Шпаер губляе свае былыя сталічныя правы і з гэтага часу вольны горад Свяшчэннай Рымскай імперыі
1529 — на з’ездзе ў Шпаеры прадстаўнікі лютэранскіх нямецкіх княстваў выказваюць пратэст супраць анты-рэфармацыйнай рэзалюцыі. Адсюль паняцце пратэстантызм
1689 — горад моцна разбураны французскімі атрадамі
Паміж 1792 і 1814 Шпаер знаходзіцца пад французскім кіраваннем
1990 — Шпаер святкуе сваё 2000-годдзе
1991 — Музей тэхнікі ў Зінсгайме адкрывае свой філіял у Шпаеры