Эйнаюхані Раўтаваара

Эйнаюхані Раўтаваара (фінск.: Einojuhani Rautavaara; 9 кастрычніка 1928, Хельсінкі, Фінляндыя — 27 ліпеня 2016) — фінскі кампазітар, педагог, адзін з найбольш вядомых у свеце фінскіх кампазітараў.

Эйнаюхані Раўтаваара
Асноўная інфармацыя
Імя пры нараджэнні	Einojuhani (Eino Juhani) Rautavaara
Дата нараджэння	9 кастрычніка 1928(1928-10-09)
Месца нараджэння	Хельсінкі, Фінляндыя
Дата смерці	27 ліпеня 2016(2016-07-27) (87 гадоў)
Месца смерці	Хельсінкі, Усіма, Агенцтва рэгіянальнага кіравання Паўднёвай Фінляндыі[d], Фінляндыя
Краіна	Фінляндыя
Бацька	Eino Rautavaara[d]
Жонка	Mariaheidi Rautavaara[d]
Дзеці	Markojuhani Rautavaara[d]
Альма-матар	Акадэмія імя Сібеліуса[d] Джульярдская школа
Месца працы	Акадэмія імя Сібеліуса[d] Джульярдская школа
Музычная дзейнасць
Педагог	Aarre Merikanto[d], Аарон Копленд і Wladimir Vogel[d]
Прафесіі	кампазітар
Жанры	contemporary classical music[d]
Выхаванцы	Harri Ahmas[d], Magnus Lindberg[d], Kalevi Aho[d], Olli Mustonen[d] і Esa-Pekka Salonen[d]
Узнагароды	прэмія Сібеліуса[d] (1965) Finnish State Prize for Music[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфічныя звесткі

Нарадзіўся ў Хельсінкі ў сям’і опернага спевака Эйна Раўтаваара (барытон) (1876—1939) і доктаркі Эльзы Катарыны Тэр’яскелі (1898—1944). Дзеці бацькавага брата таксама сталі вядомымі музыкантамі — Аўлікі Раўтаваара (1906—1990), оперная спявачка (сапрана), і Пенці Раўтаваара (1911—1965), віяланчэліст.

У 10 год страціў бацьку, а ў 16 — маці, юнацтва прайшло ў доглядзе за хворай маці ў Турку.

У 1948—1952 вучыўся ў Акадэміі Сібеліуса ў Аарэ Мэрыканта. Пасля перамогі ў 1954 ў амерыканскім конкурсе з творам «Рэквіем нашага часу» (A Requiem in our Time, 1953) быў рэкамендаваны да вучобы ў Джульярдскай школе (Нью-Ёрк), куды і быў прыняты. У Джульярдскай школе вучыўся ў кампазітара і піяніста Вінсэнта Персікеці, таксама браў урокі ў Tanglewood: у Роджэра Сэшэнса і Аарона Копленда. Пасля некалькіх год у ЗША вучыўся ў Швейцарыі ва Уладзіміра Фогеля і ў Кёльне.

З 1957 па 1959 гг. выкладаў у Акадэміі Сібеліуса, з 1959 па 1961 — архіварыус Хельсінкскага філарманічнага аркестра, з 1965 па 1966 — рэктар Музычнага інстытута Кяпюля (Käpylä, Хельсінкі), з 1966 па 1990 ізноў выкладае ў Акадэміі Сібеліуса (з 1976 года прафесар).

Сярод вучняў: Калеві Аха, Магнус Ліндберг, Олі Мустанен, Эса-Пека Саланен.

У студзені 2004 года перанёс расслаенне аорты, правёўшы паўгода ў рэанімацыі, але аднавіўся і здолеў вярнуцца да працы.

У 1959—1984 гг. быў жанаты з Мар’яхэйдзі Раўтаваара (Суованен) (1927—2004), спявачкай (мецца-сапрана). У 1984 ажаніўся са спявачкай і педагогам Сінікай Койвіста, што значна паўплывала на творчасць. Напісаў для жонкі шэраг твораў, у тым ліку канцэрт для сапрана, хору і аркестра «Дачка Мора» (Meren tytär, 1971).

Сын ад першага шлюба — Маркаюхані Раўтаваара, музыкант і кампазітар.

Творчасць

Стыль кампазітара істотна змяняўся на працягу дзесяцігоддзяў, зазнаючы розныя ўплывы. У пачатку творчага шляху захапляўся серыяльнай музыкай. Раўтаваара з’яўляецца вельмі плённым кампазітарам, аўтарам вялікай колькасці твораў розных жанраў, у тым ліку сімфоній, харавых і камерных твораў. У творчасці позняга перыяду адчувальныя містычныя элементы. Аўтар некалькіх біяграфічных опер — «Вінсэнт» пра Вінсэнта Ван Гога, «Алексіс Ківі» пра Алексіса Ківі, «Распуцін» пра забойства Распуціна.

Характэрны «гук Раўтаваара», напрыклад, можа быць створаны строгай прыгажосцю рапсадычнай тэмы струнных з мільгаючымі лініямі флейты, мяккім дысанансам званоў і, магчыма, украпленнямі пастушковага ражка.

Многія творы Раўтаваара былі запісаны Хельсінкскім філарманічным аркестрам.

Асноўныя творы

Оперы

• Шахта (Kaivos, 1957-58, 1960/63)
• Апалон супраць Марсія (Apollo contra Marsyas, опера-мюзікл, 1970)
• Драматычныя сцэны (En dramatisk scen, камерная опера, 1975-76, была забаронена)
• Томас (Thomas, 1982-85)
• Вінсэнт (Vincent, 1985-87)
• Дом Сонца (Auringon talo, камерная опера, 1989-90)
• Дары вешчуноў (Tietäjien lahja, тэлеопера, 1993-94)
• Алексіс Ківі (Aleksis Kivi, 1995-97)
• Распуцін (Rasputin, 2001-03)

Творы для сімфанічнага аркестра

Сімфоніі

• Сімфонія № 1 (1956/1988/2003)
• Сімфонія № 2 (1957/1984)
• Сімфонія № 3 (1961)
• Сімфонія № 4 (1962)
• Сімфонія № 5 (1985—1986)
• Сімфонія № 6 (Vincentiana, 1992)
• Сімфонія № 7 (Angel of Light, 1994)
• Сімфонія № 8 (The Journey, 1999)

Канцэрты

• Канцэрт для віяланчэлі № 1 (1968)
• Канцэрт для фартэпіяна № 1 (1969)
• Канцэрт для флейты (Dances with the Winds, 1973)
• Канцэрт для скрыпкі (1976-77)
• Канцэрт для аргана (Annunciations, 1976-77)
• Канцэрт для кантрабаса (Angel of Dusk, 1980)
• Канцэрт для фартэпіяна № 2 (1989)
• Канцэрт для фартэпіяна № 3 (Gift of Dreams, 1998)
• Канцэрт для арфы (2000)
• Канцэрт для кларнета (2001)
• Канцэрт для ўдарных (Incantations, 2008)
• Канцэрт для віяланчэлі № 2 (Towards the Horizon, 2008-09)

Творы для сімфанічнага аркестра з удзелам хору

• Канцэрт для сапрана, хору і аркестра «Дачка Мора» (Meren tytär, 1971)
• Дзіцячая імша (Lapsimessu) для дзіцячага хору і аркестра (1973)
• На апошнім рубяжы (On the Last Frontier), фантазія для хору і аркестра (1997)

Іншыя творы для сімфанічнага аркестра

• Modificata (1957/2003)
• Anadyomene (1968)
• Garden of Spaces (1971/2003)
• Cantus Arcticus (1972)
• Angels and Visitations (1978)
• Lintukoto / Isle of Bliss (1995)
• Autumn Gardens (1999)
• Book of Visions (2003-05)
• Manhattan Trilogy (2004)
• Before the Icons (1955/2005)
• A Tapestry of Life (2007)

Творы для струннага аркестра

• Скрыпачы (Pelimannit, 1952, абноўлена 1972)
• Divertimento (1953)
• Эпітафія Бэла Бартаку (Epitafi Béla Bartókille, 1955, абноўлена 1986)
• Canto I (1960)
• Canto II (1961)
• Canto III (Партрэт мастака ў пэўны момант) (1972)
• Фінскі міф (Suomalainen myytti, 1977)
• Астработнія Polska (Pohjanmaa Polska, 1980, абноўлена 1993)
• Сады птушкі — Прысвячэнне Золтану Кодаю (Bird Gardens (Hommage à Kodály Zoltán), 1982)
• Прысвячэнне Ферэнцу Лісту (Hommage à Liszt Ferenc, 1989)
• Canto IV (1992)
• Adagio celeste (2002)
• Canto V «У самым сэрцы святла» (Into the Heart of Light, 2011)

Творы для духавога аркестра

• Рэквіем нашага часу (A Requiem in our Time, 1953)
• Вайсковая імша для духавога аркестра (1968)
• Гульнявыя пляцоўкі для анёлаў (Playgrounds for Angels, 1981)

Камерна-інструментальныя творы

• Струнны квартэт № 1 (1952)
• Струнны квартэт № 2 (1958)
• Струнны квартэт № 3 (1965)
• Струнны квартэт № 4 (1975)
• Струнны квінтэт «Невядомае неба» (Les cieux inconnus, 1997)
• Струнны квінтэт «Варыяцыі для пяці» (Variations for Five, 2013)
• Паветраны актэт (1962)
• Квартэт «Музычныя табліцы герцага Югана» (Pöytämusiikki Juhana Herttualle, 1953)
• Серэнады Аднарога (Serenades of the Unicorn) для гітары (1977)
• Маналогі Аднарога (Monologues of the Unicorn) для гітары (1980)
• Гімн (Hymnus) для трубы і аргана (1998)
• Саната для віяланчэлі № 1 (1972-73/2001)
• Саната для віяланчэлі № 2 (1991)
• Апошні пейзаж (Lost Landscapes) для скрыпкі і фартэпіяна (2005)
• Красавіцкія лініі (April Lines) для скрыпкі і фартэпіяна (1970/2006)
• Летнія развагі (Summer Thoughts) для скрыпкі і фартэпіяна (1972/2008)

Творы для фартэпіяна

• Саната для фартэпіяна № 1 (1969)
• Саната для фартэпіяна № 2 (1970)
• Скрыпачы (Pelimannit, 1952)
• Іконкі (Ikonit, 1955)
• Прэлюдыі (Preludit, 1957)
• Эцюды (Etydit, 1969)
• Нарцыс (Narcissus, 2002)
• Жыціі (Passionale, 2003)
• Агонь (Fuoco, 2007)

Творы для аргана

• Ta Tou Theou (1967)
• Laudatio trinitatis (1969)
• Toccata (1971/98)
• Вясельны марш (Häämarssi, 1984)

Харавыя творы

• Вігілія (Vigilia) для царкоўнага хору (1971-72/96)
• Кніга жыцця (Elämän kirja), 11-часткавы вакальны цыкл для мужчынскага ансамбля (1972)
• Credo (1972)
• Suite de Lorca (1973)
• Canticum Mariae Virginis (1978)
• Magnificat (1979)
• Katedralen (1982)
• Песня нашага часу (Canción de nuestro tiempo, 1993)
• Першая элегія (Die erste Elegie, 1993)
• Радасць танца (Och glädjen den dansar, 1993)
• Пад ніцым вербалозам (Halavan himmeän alla, 1998)
• Чатыры рамансы з оперы «Распуцін» (Neljä romanssia oopperasta Rasputin, 2006)
• Нашае каханне (Unsere Liebe, 1996/2010)
• Missa a cappella (2011)

Творы для голаса

• Вакальны цыкл «Тры санеты Шэкспіра» (Three Sonnets of Shakespeare, 1951)
• Вакальны цыкл «Пяць санетаў да Арфея» (Fünf Sonette an Orpheus) на вершы Рыльке (1954-55)
• Вакальны цыкл «Каханкі» (Die Liebenden) на вершы Рыльке (1958-59)
• Вакальны цыкл "Свет летуценняў (Maailman uneen) на вершы Аара Хелаакаскі (1972)
• Вакальны цыкл «Падарожжа» (Matka) на ўласныя тэксты (1977)
• Вакальны цыкл I min älsklings trädgård на вершы Эдзіт Сёдэргран (1983-87)
• Чатыры песні з оперы «Алексіс Ківі» (Neljä laulua oopperasta Aleksis Kivi, 1997)
• Вакальны цыкл «Рубаі» (Rubaiyat) на вершы Амара Хаяма (2013)

Літаратурныя і навуковыя творы

• Аўтапартрэт (Omakuva; успаміны, 1989)
• Бясконцыя перавагі (Mieltymyksestä äärettömään; зборнік эсэ, 1998)
• Кампазітар і муза (Säveltäjä ja Muusa; разам з Сіні Раўтаваара, 2001)
• Размовы і нататкі (Keskusteluja ja kirjoituksia; разам з Міка Франкам, 2006)