Юліус Штрэйхер (Штрэйхер; ням.: Julius Streicher; 12 лютага 1885, Флейнхаўзен блізу Аўгсбурга, Баварыя16 кастрычніка 1946, Нюрнберг), гаўляйтар Франконіі, галоўны рэдактар антысеміцкай і антыкамуністычнай газеты «Штурмавік» (ням.: Der StürmerДэр Шцюрмер), ідэолаг расізму. Пакараны смерцю па прысудзе Нюрнбергскага трыбунала за антысеміцкую прапаганду і заклікі да генацыду.

Юліус Штрэйхер
ням.: Julius Streicher
Род дзейнасці палітык, журналіст, выдавец, антысеміт і аўтар
Дата нараджэння 12 лютага 1885(1885-02-12)[1][2]
Месца нараджэння
Дата смерці 16 кастрычніка 1946(1946-10-16)[4][1][…] (61 год)
Месца смерці
Грамадзянства
Веравызнанне непрактыкуючы каталік[d]
Месца працы
Партыя
Член у
Прыналежнасць Трэці рэйх
Бітвы/войны
Узнагароды і прэміі
Залаты партыйны знак НСДАП
Залаты партыйны знак НСДАП
Жалезны крыж 2-га класа
Жалезны крыж 2-га класа
Жалезны крыж 1-га класа
Жалезны крыж 1-га класа
Аўтограф Выява аўтографа
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Да пачатку палітычнай кар'еры правіць

Юліус Штрэйхер нарадзіўся 12 лютага 1885 года. Ён быў дзявятым дзіцём у сям'і Фрыдрыха Штрэйхера, настаўніка рымска-каталіцкай пачатковай школы. Перад вайной паступіў добраахвотнікам у Германскае войска, прапрацаваўшы перад гэтым некаторы час настаўнікам у пачатковай школе. Аднак пасля года службы ён быў звольнены з войска за недысцыплінаванасць з забаронай надалей служыць ва ўзброеных сілах.

У ходзе Першай сусветнай вайны Штрэйхер паказаў сябе адважным салдатам і заслужыў Жалезны крыж I і II ступеня, а таксама атрымаў званне лейтэнанта.

Пасля Першай сусветнай вайны правіць

Пасля вайны Штрэйхер працягнуў выкладаць у школе, аднак неўзабаве пачаў браць удзел у палітычным жыцці краіны на боку вельмі правых сіл.

У 1919 годзе Штрэйхер стварыў сваю ўласную антысеміцкую арганізацыю, Сацыялістычную партыю Германіі (СПГ) (ням.: Deutschsozialistische Partei). У 1921 годзе, калі Гітлер з'ехаў з Мюнхена ў Берлін наладжваць кантакты з лідарамі нацысцкіх арганізацый поўначы Германіі, шэраг членаў НСДАП, улучаючы яе заснавальніка Антона Дрэкслера, звінавацілі Гітлера ў дыктатарстве і спрабавалі ўсталяваць кантакты з СПГ. Гітлер тэрмінова вярнуўся ў Баварыю і запатрабаваў спыніць падлашчванні з групай Штрэйхера. Гэта выклікала сур'ёзны крызіс у партыі, аднак Гітлер змог зацвердзіць сябе ў якасці лідара. Неўзабаве Штрэйхер змог знайсці з лідарам нацыянал-сацыялістаў агульную мову (Гітлер вырашыў, што яму ўсё адно, якія людзі яго атачаюць, абы яны дапамагалі яго справе[7]) і 8 кастрычніка 1922 года ўліўся разам з членамі СПГ у шэрагі НСДАП.

Калі ён пачуў пра Піўным путчы, то, не жадаючы заставацца ўбаку, далучыўся да Гітлера і ішоў каля яго ў першых шэрагах. Некаторыя сведкі сцвярджаюць, што калі натоўпу заступілі дарогу паліцыянты, менавіта Штрэйхер першым зрабіў стрэл. Сам ён пазней казаў, што менавіта дзякуючы ўдзелу ў путчы фюрар заўсёды яго падтрымваў надалей. «Магчыма, знойдуцца адзін ці два чалавекі, якім не падабаецца форма носа Штрэйхера. Але ў той дзень, калі ён ляжаў шэрагам са мной на маставой Фельдхернхале, я пакляўся, што не кіну яго, пакуль ён не кіне мяне», — казаў пра яго пасля Гітлер.

З 16 красавіка 1923 года ён пачаў выпускаць уласную газету «Дэр Шцюрмер», якая неўзабаве атрымала рэпутацыю самага радыкальнага антысеміцкага выдання Германіі. Ён друкаваў аповеды пра рытуальных забойствах яўрэямі арыйскіх дзяцей, а таксама вінаваціў яўрэяў у такіх рэчах, як катастрофа дырыжабля «Гіндэнбург» у 1937 годзе. У газеце было вельмі шмат карыкатур, часта парнаграфічных, а таксама скаргаў на яўрэяў, якія замінаюць жыць арыйцам: пацыент псіхіятрычнай лякарні жаліўся, што яго туды незаслужана ўпяклі яўрэі, пакупнік пісаў, што яму не прынеслі кашулю з крамы, што належыць яўрэю, і гэтак далей у кожным нумары. У сваіх артыкулах Штрэйхер выкарыстоўваў самыя шчырыя выявы. Ён надаваў антысемітызму навуковае адценне, даводзячы, што арыйка, чыя кроў сапсавана ,яўрэем ужо ніколі не зможа нарадзіць паўнавартасных арыйскіх дзяцей. Юліус быў таленавітым прамоўцам і актыўна выступаў па ўсёй Германіі з антысеміцкімі прамовамі.

Калі ў 1925 годзе Штрэйхер быў прызначаны гаўляйтарам Нюрнберга, ён усё яшчэ выкладаў у школе, і яго вучні абавязаны былі вітаць яго воклічам «Хайль Гітлер!». У 1928 годзе яго звольнілі са школы за прапаганду антысеміцкіх ідэй, але гэта не перашкодзіла яго далейшай кар'еры: у 1929 годзе ён стаў гаўляйтарам з'яднанай Франконіі і быў абраны ў баварскі парламент ад нацыстаў, а ў 1933 годзе і ў Рэйхстаг. У 1934 годзе ён атрымаў званне групэнфюрара СС.

У Трэцім рэйху правіць

На пасту гаўляйтара Штрэйхер меў благую рэпутацыю, па цверджанні У. Шырэра, любіў разгульваць па Нюрнбергу з дубцом, мог рабіць у межах свайго гау практычна ўсё, што хацеў. Аднойчы ён асабіста збіў зняволеных Нюрнбергскай турмы, сказаўшы пасля гэтага супрацоўнікам свайго апарата:

Мне гэта было проста трэба, зараз мне значна палягчэла.

Елена Съянова. «Десятка из колоды Гитлера». — М.: Время, 2005. — С. 53.

Штрэйхер меў велізарную колькасць каханак і ўвесь час шантажаваў іх мужоў, любіў з гонарам расказваць пра свае любоўныя прыгоды і быў вядомы сваім захапленнем парнаграфіяй.

Дачыненне да Штрэйхера ў партыі было неадназначным: Г. Герынг, Р. Гес, Р. Лей і Я. Шахт адкрыта заяўлялі, што ён сваімі непрыстойнымі артыкуламі і маральным абліччам (Штрэйхер актыўна займаўся скупкай канфіскаванай яўрэйскай маёмасці) наносіць руху значна больш шкоды, чым карысці. Пра яго карысталюбства ў партыі хадзілі легенды. У 1938 годзе Гебельс неаднаразова забараняў яго публічныя выступы. З іншага боку, Гітлер практычна заўсёды яго падтрымваў, кажучы: «Я не лічу, што заданне палітычнага кіраўніка складаецца ў тым, каб паспрабаваць палепшыць чалавечы матэрыял, што ляжыць гатовым у яго руках».

У 1937 году Штрэйхер уступіў у сур'ёзную канфрантацыю з Герынгам, назваўшы ў адным з нумароў «Дэр Шцюрмер» яго адзіную дачку «плёнам штучнага апладнення». Гэты выбрык у адрас Герынга быў злучаны з тым, што ён хацеў бачыць Э. Мільха, якога Штрэйхер лічыў яўрэем, сваім намеснікам і скарэктаваў яму біяграфію. У адказ Герынг дамогся ад Гітлера фінансавай праверкі дзейнасці Штрэйхера, вынікам якой стала выдаленне яго з усіх партыйных пастоў у 1940 годзе. Пасля гэтага ён непасрэдна палітыкай не займаўся, засяродзіўшыся на рэдагаванні «Дэр Шцюрмер». Газета працягвала выдавацца да 1945 года. У апошнія тыдні войны дэ-факта стаў ізноў выконваць абавязкі гаўляйтара Франконіі. 23 мая 1945 года ён быў арыштаваны амерыканцамі.

У Нюрнбергу правіць

На Нюрнбергскім працэсе, які праходзіў у галоўным горадзе Франконіі, гаўляйтарам якой быў Штрэйхер, яму было падана вінавачанне ў падбухторванні да забойстваў яўрэяў, што падпадала пад Вінавачанне 4 працэсу — злачынства супраць людскасці. У адказ Штрэйхер назваў працэс «трыумфам сусветнага яўрэйства». Падчас агляду Штрэйхер быў прызнаны разумным і здольным адказваць за свае дзеянні, хоць і апантаным дакучлівай ідэяй. Ён казаў, што вінаваўцы і суддзі — яўрэі, і не пакаяўся. Па словах псіхіятраў, якія праводзілі абследаванне, яго фанатычны антысемітызм — прадукт хворай псіхікі, аднак у цэлым ён рабіў уражанне адэкватнага чалавека.

Калі страўню для абвінавачаных падзялілі на адсекі для прыёму ежы, Штрэйхер трапіў у кампанію самых перакананых нацыстаў, да Геса, Рэдэра і Рыбентропа. Па сведчанні псіхолага Густава Гілберта, які працаваў са зняволенымі, «апошнія двое сядзелі з абражаным выглядам — ім выяўна было не па душы прымаць ежу ў грамадстве такой адыёзнай фігуры, як ён».

Яго адвакат — доктар Ганс Маркс спрабаваў пабудаваць абарону свайго кліента на тым, што яго «Дэр Шцюрмер» ніхто не ўспрымаў сур'езна. Аднак Штрэйхер выступаў рэзка супраць гэтага. Ён даводзіў, што аддаваў загады пра разбурэнне сінагог «з чыста архітэктурных меркаванняў». Па яго словах, ён чытаў пра знішчэнне яўрэяў у замежных газетах, але не верыў у гэта. Ён сцвярджаў, што заклікаў выкараняць яўрэйскі народ, але не ў даслоўным сэнсе.

Калі яго прысудзілі да смерці, ён сказаў: «Вядома, смяротнае пакаранне смерцю! Чаго яшчэ можна было чакаць! Дый яны адпачатку гэта ведалі». Падчас пакарання смерцю, устаўшы пад пятлёй, ён гучна крыкнуў: «Purimfest!» (яўрэйскае свята Пурым — урачыстасць над ворагамі іўдзеяў). «Я адпраўляюся да Бога. Аднойчы бальшавікі павесяць вас!» Потым ён некалькі разоў выгукнуў: «Хайль Гітлер!» Пра нюрнбергскі трыбунал Юліус Штрэйхер сказаў: «Дадзены працэс — трыумф сусветнага яўрэйства». Па сведчанні ката Джона Вуда, апошняе «Хайль Гітлер!» данеслася ўжо з мяшка. Пасля прывядзення прысуду ў выкананне цела Штрэйхера разам з целамі іншых пакараных смерцю было крэміявана, а прах таемна вывезены і развеяны.

Зноскі

  1. а б Julius Streicher // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. Julius Streicher // Munzinger Personen Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 10 снежня 2014.
  4. Julius Streicher // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  5. Andrus B. C. I was the Nuremberg jailer — first — NY: Coward-McCann, Inc., 1969. — 210 p.
  6. а б в г д Nuremberg Trials Project — 2016.
  7. Уильям Ширер. «Взлёт и падение третьего рейха»

Літаратура правіць

  • Съянова Е. Десятка из колоды Гитлера. — М.: Время, 2005. — ISBN 5-9691-0010-2
  • Гильберт Г. Нюрнбергский дневник / пер. с нем. А. Л. Уткина — Смоленск: Русич, 2004. — ISBN 5-8138-0567-2
  • Ефимов Б. Ровесник века. Воспоминания. — М.: Советский художник, 1987.