Юрый Уладзіміравіч Нікулін
Ю́рый Уладзі́міравіч Ніку́лін (18 снежня 1921 — 21 жніўня 1997) — савецкі і расійскі акцёр, цыркавы артыст (клоўн), рэжысёр і тэлевядучы. Народны артыст СССР (1973). Герой Сацыялістычнай Працы (1990).
| Юрый Уладзіміравіч Нікулін | |
|---|---|
| руск.: Ю́рий Влади́мирович Нику́лин | |
 Юрый Нікулін. | |
| Імя пры нараджэнні | Юрый Уладзіміравіч Нікулін |
| Дата нараджэння | 18 снежня 1921[1] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 21 жніўня 1997[2][3][…] (75 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Жонка | Таццяна Мікалаеўна Нікуліна[d] |
| Дзеці | Максім Юр'евіч Нікулін[d] |
| Прафесія | клоўн, артыст цырка, кінаакцёр, ваенны |
| Узнагароды | |
| IMDb | ID 0631994 |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Біяграфія правіць
Нарадзіўся 18 снежня 1921 года ў Дзямідаве (цяпер Смаленскай вобласці). Бацька, Уладзімір Андрэевіч (1898—1964), дэмабілізаваўшыся з Чырвонай Арміі і скончыўшы курсы Палітасветы, уладкаваўся ў драматычны тэатр у Дзямідаве. Тамсама была актрысай і яго маці, Лідзія Іванаўна (1902—1979).
У 1925 годзе яго сям'я перабралася ў Маскву.
8 лістапада 1939 года быў пакліканы ў войска, служыў у 115-м зенітна-артылерыйскім палку. Падчас савецка-фінскай вайны зенітная батарэя, дзе ён служыў, знаходзілася пад Сестрарэцкам і ахоўвала паветраныя падыходы да Ленінграда. У Вялікую Айчынную вайну ваяваў пад Ленінградам да 1943 годзе. Увесну 1943 г. захварэў на запаленне лёгкіх і быў накіраваны ў ленінградскі шпіталь, а адразу пасля выпіскі быў кантужаны падчас авіяналёту. Выпісаўшыся, у жніўні 1943 г. быў накіраваны ў 72-і асобны зенітны дывізіён пад Колпіна. Дэмабілізаваны ў маі 1946 годзе ў званні старэйшага сяржанта; за час вайны быў узнагароджаны медалямі «За адвагу», «За абарону Ленінграда» і «За перамогу над Германіяй». Член ВКП (б) з 1943 годзе[5].
Спрабаваў паступіць ва Усесаюзны дзяржаўны інстытут кінематаграфіі і тэатральныя інстытуты, аднак прыёмныя камісіі не знаходзілі ў яго акцёрскіх здольнасцей. У рэшце рэшт паступіў у студыю клаунады пры Маскоўскім цырку на Цвятным бульвары. Скончыўшы навучанне, стаў працаваць асістэнтам разам з папулярным тады клоўнам Карандашом. Падчас працы пазнаёміўся з Міхалам Шуйдзіным. Разам з Карандашом Нікулін і Шуйдзін неаднаразова ездзілі на гастролі па краіне і набіраліся цыркавога досведу. У 1950-м Шуйдзін і Нікулін разам сышлі ад Карандаша праз працоўны канфлікт[6]. Пачаўшы працаваць самастойна, яны склалі знакаміты клоўнскі дуэт Нікулін і Шуйдзін[5], хоць па характары былі абсалютна розныя.
Нікулін спыніў выступы ў 60-гадовым узросце (1981) і перайшоў на пасаду галоўнага рэжысёра цырку на Цвятным бульвары[7]. З 1982 — дырэктар цырку. Пры ім быў пабудаваны цалкам новы будынак цырку, адкрыты ў 1989 годзе.
У 1949 годзе Юрый Нікулін пазнаёміўся з Таццянай Пакроўскай, якая неўзабаве стала яго жонкай. 14 лістапада 1956 г. у сям'і Нікуліных нарадзіўся сын Максім.
Юрый Уладзіміравіч Нікулін сканаў 21 жніўня 1997 годзе пасля аперацыі на сэрцы і пахаваны на Новадзявочых могілках Масквы.
Творчасць правіць
Юрый Нікулін дэбютаваў у кіно параўнальна позна, у 36-гадовым узросце, і з першых карцінаў зарэкамендаваў сябе непараўнальным рознахарактарным акцёрам. Ён прынёс з цыркавай арэны на экран розныя ролі-маскі, шырока выкарыстоўваючы цыркавую эксцэнтрыку і фактуру (піратэхнік, фільм «Дзеўчына з гітарай», 1958; Клячкін «Непаддаючыеся», 1959; Балбес, «Цалкам сур'ёзна», 1961). Адна з кінанавелаў, «Сабака Барбос і незвычайны крос» рэжысёра Леаніда Гайдая, паклала пачатак ролям, якія забяспечылі акцёру ўсенародную любоў.
Самымі вядомымі фільмамі з удзелам Юрыя Нікуліна з'яўляюцца кінакамедыі «Брыльянтавая рука», «12 крэслаў», «Старыя-разбойнікі».
У апошнія гады жыцця вёў гумарыстычную перадачу «Белы папугай», з'яўляўся адным са сталых удзельнікаў перадачы «У нашу гавань заходзілі караблі».
У 1991 годзе прымаў удзел у апошнім выпуску капітал-шоу «Поле цудаў» з Уладзіславам Лісцевым.
Творчасць правіць
Фільмаграфія правіць
- 1958 — «Дзеўчына з гітарай» (піратэхнік)
- 1959 — «Непаддаючыеся» (Альберт Клячкін)
- 1960 — «Сабака Барбос і незвычайны крос» (Балбес)
- 1960 — «Мёртвыя душы» (палавы ў карчме)
- 1961 — «Іван Рыбакоў»
- 1961 — «Чалавек ніадкуль» (старшына міліцыі)
- 1961 — «Калі дрэвы былі вялікімі» (Кузьма Іарданаў)
- 1961 — «Сябар мой, Колька!» (Вася)
- 1961 — «Самагоншчыкі» (Балбес)
- 1961 — «Утаймаванне свавольніцы» (кіраўнік царкоўнага хору хлопчыкаў)
- 1962 — «Дзелавыя людзі». Навела «Роднасныя душы» (рабаўнік)
- 1962 — «Молада-зялёна» (шафёр Мікалай)
- 1963 — «Без страху і папроку» (клоўн у цырку)
- 1963 — «Вялікі кнот» (Пеця-Пэўнік, злодзей-дамушнік)
- 1964 — «Ка мне, Мухтар!» (Глазычаў)
- 1965 — «Аперацыя "Ы" і іншыя прыгоды Шурыка» (Балбес)
- 1965 — «Дайце кнігу скаргаў» (прадавец)
- 1965 — «Фантазёр» (чалавек на пляжы)
- 1965 — «Маленькі ўцякач» (камеа)
- 1966 — «Каўказская палонніца, ці Новыя прыгоды Шурыка» (Балбес)
- 1966 — «Андрэй Рублёў» (Патрыкей)
- 1968 — «Брыльянтавая рука» (Сямён Сямёнавіч Гарбункоў)
- 1968 — «Сем старых і адна дзяўчына» (Балбес)
- 1968 — «Новенькая»
- 1970 — «Дзяніскіны апавяданні»
- 1971 — «Старыя-разбойнікі» (Мячыкаў)
- 1971 — «Тэлеграма» (Фёдар Фёдаравіч)
- 1971 — «12 крэслаў» (дворнік Ціхан)
- 1972 — «Кропка, кропка, коска» (тата Лёшы)
- 1976 — «Прыгоды Траўкі» (клоўн Чычыморы)
- 1976 — «Яны змагаліся за Радзіму» (Някрасаў)
- 1976 — «Дваццаць дзён без вайны» (Лапацін)
- 1976 — «Бобік у гасцях у Барбоса» (Бобік)
- 1979 — «Тут … недалёка» (прыежджы)
- 1982 — «Не хачу быць дарослым»
- 1983 — «Пудзіла» (Мікалай Мікалаевіч Бяссольцаў, дзядуля Алены)
- 1983 — Кіначасопіс «Ералаш», выпуск № 38 (дзядзька Юра)
- 1991 — «Капітан Крокус»
Музычныя казкі правіць
- 1982 — «Здарэнне ў краіне Мульці-Пульці» — Балбес
Узнагароды правіць
Узнагароджаны двума ордэнамі Леніна (14 лютага 1980, 27 снежня 1990), Айчыннай вайны 2-й ступені (11 сакавіка 1985), Працоўнага Чырвонага Сцяга, ордэнам «Знак Пашаны»; расійскім ордэнам «За заслугі перад Айчынай» 3-й ступені (11 снежня 1996), медалямі, у тым ліку «За працоўную мужнасць» (9 кастрычніка 1958).
Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі РСФСР імя братоў Васільевых (1970), прэміі кінафестывалю «Кінатаўр» у намінацыі «Прэмія прэзыденцкага Савета за творчую кар'еру» (1995)[8].
Народны артст СССР (1973)[5], Герой Сацыялістычнай Працы (1990).
Памяць правіць
Ля будынку цырку на Цвятным бульвары, дзе Юрый Нікулін адпрацаваў больш за 50 гадоў, у верасні 2000 пастаўлены помнік аўтарства скульптара Рукавішнікава, які выяўляе акцёра побач з аўтамабілем з фільму «Каўказская палонніца».
Бібліяграфія правіць
Дыскаграфія правіць
Гл. таксама правіць
Зноскі
- ↑ Никулин Юрий Владимирович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 27 красавіка 2014.
- ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.
- ↑ а б в Цирк. Маленькая энциклопедия. Сост А. Я. Шнеер, Р. Е. Славский. Гл. ред. Ю. А. Дмитриев. 2-е изд., перераб. и доп. — М.: «Советская энциклопедия», 1979. — 448 с.
- ↑ Иева Пожарская. Юрий Никулин. — М.: Молодая гвардия, 2010. — С. 160. — (ЖЗЛ). — ISBN 978-5-235-03387-0.
- ↑ Иева Пожарская. Юрий Никулин. — М.: Молодая гвардия, 2010. — С. 328. — (ЖЗЛ). — ISBN 978-5-235-03387-0.
- ↑ Герой Сацыялістычнай Працы Нікулін Юрый Уладзіміравіч
Літаратура правіць
- Дунина С. «Юрий Никулин». Серия: Актёры советского кино. Издательство: Бюро пропаганды советского киноискусства. Мягкая обложка, 18 с., тираж: 80000 экз., 1966 г.
- Актёры советского кино. Выпуск 4. — Л.: 1968.
- С. М. Макаров. «Юрий Никулин и Михаил Шуйдин». Серия: Мастера советского цирка. Издательство: Искусство. Твёрдый переплёт, 240 с., тираж: 25000 экз., 1981 г.
- Р. П. Соболев. «Юрий Никулин». Серия: Актёры советского кино. Издательство: Союз кинематографистов СССР. Мягкая обложка, 28 с., тираж: 200 000 экз., 1981 г.
- Иева Пожарская. «Юрий Никулин». Серия: Жизнь замечательных людей. Издательство: Молодая гвардия. Твёрдый переплёт, 400 с., тираж: 5000 экз., 2010 г. ISBN 978-5-235-03387-0
