Якуб Наркевіч-Ёдка
Якуб Наркевіч-Ёдка (8 студзеня 1848, мястэчка Турын, цяпер аграгарадок[1] Пухавіцкага раёна — 19 снежня 1905) — беларускі фізік, медык, біёлаг. Доктар медыцыны (1893), прафесар (1900), член-карэспандэнт Рускага геаграфічнага таварыства (1889).
| Сармат Якуб Жыгімонт Наркевіч-Ёдка | |
|---|---|
 | |
 герб «Ліс» | |
| Нараджэнне |
8 студзеня 1848 |
| Смерць |
6 (19) лютага 1905 (57 гадоў) |
| Месца пахавання | |
| Род | Наркевічы-Ёдкі |
| Бацька | Атон Наркевіч-Ёдка |
| Маці | Анэля (Ганна) Эстка |
| Веравызнанне | рыма-каталік |
| Член у | |
| Адукацыя |
|
| Навуковая ступень | доктар медыцыны[d] (1893) |
| Навуковае званне |
|
| Дзейнасць | урач, фатограф |
| Месца працы | |
| Узнагароды |
 |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Належаў да старажытнага шляхецкага роду Наркевічаў-Ёдкаў гербу «Ліс».
Біяграфія правіць
Скончыў Мінскую гімназію (1865), працягваў навучанне ў Парыжы, Фларэнцыі, Вене.
У 1872 годзе ў маёнтку Атонава (сёння вёска Сінячова ў Капыльскім раёне) пабудаваў метэаралагічную станцыю (у 1888 годзе перанес яе ў маёнтак Наднёман, цяпер вёска Уздзенскага раёна). У 1881 годзе стаў членам Мінскага таварыства сельскай гаспадаркі[2].
З 1890 года супрацоўнік Інстытута эксперыментальнай медыцыны ў Пецярбургу.
Вынайшаў спосаб бесправадной перадачы і прыёму злектрамагнітных хваляў на адлегласці (першы ў свеце правобраз радыёпрыёмніка, 1891), але не запатэнтаваў вынаходніцтва.[3] Існуе дакумент, які пацвярджае прыярытет Я. Наркевіча-Ёдкі ў гэтым вынаходніцтве — пратакол паседжання Французскага фізічнага таварыства ў Парыжы (1898). У ім азначаецца, што О. Лоджу «належыць першая ідэя тэлеграфіі без правадоў, калі мы не пажадаем дайсці да Наркевіча-Ёдкі, …які двума-трыма гадамі раней выканаў у Вене вельмі цікавыя перадачы са шпуляй Румкарфа (праўда можа быць, без выразнага ўсведамлення ролі электрамагнітных хваляў у гэтых доследах)»[4].
Апроч таго, зрабіў значныя адкрыцці ў галіне метэаралогіі (вымярэнне хуткасці руху аблокаў, вільготнасці глебы і інш.), за што ўзнагароджаны сярэбраным медалём Рускага геаграфічнага таварыства. Адкрыў у сваім маёнтку санаторый, распрацаваў метады лячэння нервовых захворванняў электрычным токам, метад электраграфіі для дыягностыкі захворванняў, выкарыстоўваў лячэнне кумысам, лячэнне святлом, гімнастыку, мясцовыя мінеральныя воды.
Зноскі
- ↑ Решение Пуховичского районного Совета депутатов от 23.01.2009 № 142 «О преобразовании деревни Турин Туринского сельсовета в агрогородок» (руск.)
- ↑ Позабытые достижения науки
- ↑ 160 гадоў з дня нараджэння Якуба Наркевіча-Ёдкі на Гідраметцэнтр Беларусі
- ↑ Дасько, А. Д. Я. А. Наркевіч-Ёдка Архівавана 12 верасня 2007. // Асновы радыётэхнікі. Фізічны факультэт, кафедра інфарматыкі і асноў электронікі БДПУ імя Максіма Танка
Літаратура правіць
- Наркевіч-Ёдка Якаў Антонавіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 516. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — С. 152. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
Спасылкі правіць
- Екатерина Соболева. Позабытые достижения науки //rodvzv.ru