Яша Бурш
Яша Бурш, сапр.: Янка Анісеровіч (12 верасня 1929, Баранавічы — 29 студзеня 2007, Варшава; Псеўданімы: Ян Станіслаў; Крыптанімы: Я. С.) — мастак, беларускі паэт-мадэрніст у Польшчы.
| Яша Бурш | |
|---|---|
 | |
| Дата нараджэння | 12 верасня 1929 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 29 студзеня 2007 (77 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | мастак, паэт |
| Вучоба | |
| Член у | |
.svg){kind=small}
Біяграфія правіць
Пасля вайны, у 1950 годзе з бацькамі пераехаў на сталае жыхарства ў Варшаву. Скончыў Варшаўскую акадэмію мастацтваў (1957), удасканальваў свае веды і ўменні на стажыроўках у Ленінградзе і Рыме (стыпендыят ураду Італіі), працаваў у варшаўскіх школах настаўнікам жывапісу. Адзін з першых суарганізатараў беларускага літаратурна-мастацкага руху ў Польшчы і член Беларускага літаратурнага аб'яднання «Белавежа».
Дэбютаваў артыкулам пад крыптанімам Я. С. у «Ніве» (9.2.1957), дзе даводзіў неабходнасць аб’яднання беларускіх творцаў у Польшчы. Таксама ў «Ніве» (9.8.1958) пад псеўданімам Ян Станіслаў ён дэбютаваў як паэт 2 адназвароткавымі катрэнамі: «Прыляж ля мяне, вецярок» і «Сонейка свеціць, смяецца і грэе», але гэтыя вершы нетыповыя для творчасці Я. Бурша, яны належаць да сілаба-тонікі, сістэмы вершаскладання, якою паэт не карыстаўся. Магчыма, дэбютныя творы Я. Бурша былі рэдагаваны Г. Валкавыцкім, галоўным рэдактарам «Нівы».
Усе наступныя вершы Я. Бурша, у літаратурных альманахах: Рунь (1959, 4 вершы), Мой родны кут (1963, 5 вершаў[1]), Белавежа № 1 (1965, 42 вершы), Белавежа № 2 (1971, 28 вершаў), Літаратурная Беласточчына (1973, 3 вершы), Беларускіх календарах (1961 — 1 верш, 1962 — 1 верш, 1963 — 3 вершы, 1964 — 3 вершы, 1974 — 1 верш), якія Я. Бурш пазней публікаваў і ў «Ніве» (да сяр. 1971), друкаваліся ў першапачатковай аўтарскай форме дысметрычнага, свабоднага верша. Частка напісаных паэтам верлібраў была сабрана Г. Валкавыцкім у зборнік «Прамень думкі» і выдадзена як дадатак да «Нівы» (1964). 4 вершы Я. Бурша апублікаваны ў зборніку «Краса і сіла» (Мінск, 2003).
Таксама выступаў на аўтарскіх вечарах «белавежцаў», але, паводле В. Шведа, свабодныя вершы Я. Бурша не ўспрымаліся слухачамі як вершы, яны іх не разумелі[2]. З пачатку 1970-х Я. Бурш знікае з публічнага літаратурнага жыцця.
Паэта не цікавілі праблемы чалавека як сацыяльнай істоты і ўзаемаадносіны асобы з грамадствам. Так у зборніку «Прамень думкі» бачнае дэманстратыўнае адмаўленне сферы соцыюму, Я. Бурш быў паэтам, які літаратурнай творчасцю ў форме і змесце, ужо ў канцы 1950-х маніфеставаў права на рост і станаўленне аўтаноміі чалавечага «Я», права на абжыванне — смакуючы — свайго існавання, сваёй біялагічна-псіхічнай экзістэнцыі.[3]
Стаў вядомым мастаком у Польшчы, лаўрэатам многіх польскіх ды міжнародных прэмій, меў больш за 50 ўласных і больш за 100 калектыўных выставак жывапісу (польскіх і міжнародных). Яго карціны знаходзяцца ў фондах многіх музеяў, у тым ліку ў Нацыянальным музеі ў Варшаве і музеі Эрмітаж у Санкт-Пецярбургу.
Памёр 29 студзеня 2007 года ў Варшаве, пахаваны на варшаўскіх Паўночных могілках (поле S-II-18, шэраг 6, магіла 16).
Зноскі
Літаратура правіць
- Букет Белавежжа / Рэд. Г. Валкавыцкі. — Białystok: «Prymat», 2001. ISBN 83-85918-28-0
- Чыквін Я. Пад двума ветразямі // Далёкія і блізкія. Беларускія пісьменнікі замежжа / Чыквін Я. — Беласток, 1997.
- Швед В. Беларускі парнас у Народнай Польшчы // Беларускі каляндар. Беласток, 1978.