ADR (транспарт)
ADR (фармальна, Еўрапейскае пагадненне аб міжнароднай дарожнай перавозцы небяспечных грузаў) — дагавор Арганізацыі Аб’яднаных Нацый, які рэгулюе міжнародную перавозку небяспечных грузаў. Абрэвіятура ADR паходзіць ад французскай назвы пагаднення Accord européen relatif au transport international des marchandises dangereuses par route.
| Еўрапейскае пагадненне аб міжнароднай дарожнай перавозцы небяспечных грузаў | |
|---|---|
| фр.: Accord européen relatif au transport international des marchandises dangereuses par route | |
 | |
| Дата падпісання | 30 верасня 1957 |
| Увайшоў у сілу | 29 студзеня 1968 |
| Бакі | 48 дзяржаў |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Пагадненне падпісана 30 верасня 1957 г. у Жэневе пад эгідай Еўрапейскай эканамічнай камісіі ААН (ЕЭК ААН), і ўступіла ў сілу 29 студзеня 1968 г. Тэкст самога пагаднення быў зменены Пратаколам аб унясенні папраўкі ў пункт 3 артыкула 14, які быў прыняты ў Нью-Ёрку 21 жніўня 1975 г. і ўступіў у сілу 19 красавіка 1985 г. Беларусь далучылася да пагаднення 5 красавіка 1993 г.
Распрацоўкай асаблівых умоў ўпакоўкі, захоўвання і транспарціроўкі небяспечных грузаў займаецца Камітэт экспертаў па перавозцы небяспечных грузаў пры ААН. У 1956 г. Камітэт распрацаваў класіфікацыю і знакі небяспекі, а таксама была складзена наменклатура небяспечных грузаў.
Пагадненне ADR правіць
ADR складаецца з 4 асноўных частак: тэксту Пагаднення і 2 тэхнічных дадаткаў (А і В). Дадатак А змяшчае прадпісанні, якія тычацца небяспечных рэчываў і прадметаў, класіфікацыю і наменклатуру небяспечных рэчываў, патрабаванні да ўпакоўкі і маркіроўкі, а таксама правілы, якія тычацца выпрабаванні небяспечных рэчываў. Дадатак В змяшчае прадпісанні, якія тычацца рухомага саставу і арганізацыі перавозак. Кожнае палажэнне дадаткаў А і В пазначана асобным нумарам (маргінальны нумар) у адпаведнасці з наменклатурай небяспечных грузаў, распрацаванай Камітэтам экспертаў ААН. У пагадненні улічаны рэкамендацыі па стандартызацыі і уніфікацыі нормаў і правілаў, якія дзейнічаюць у розных краінах і на розных відах транспарту.
Пагадненне ўстанаўлівае, што небяспечныя грузы, якія не дапускаюцца да перавозкі згодна патрабаванню дадатку А, не павінны быць прадметам міжнароднай дарожнай перавозкі грузаў. Аднак краіны захоўваюць за сабой права дамаўляцца пра тое, што некаторыя небяспечныя грузы, міжнародная перавозка якіх пагадненнем забароненая, могуць пры пэўных умовах дапускацца да перавозкі праз іх тэрыторыю.
Краіны могуць ўсталёўваць менш строгія патрабаванні да перавозкі небяспечных грузаў, чым тыя, якія прадпісаны пагадненнем. Пагадненне ўстанаўлівае, што кожны бок захоўвае за сабой права рэгламентаваць або забараняць па іншых прычынах, чым бяспека ў шляху, ўвоз на сваю тэрыторыю небяспечных грузаў. З гэтага вынікае, што далучэнне той ці іншай краіны да пагаднення не абавязвае строга выконваць яго палажэнні ў дачыненні да допуску небяспечных грузаў да міжнароднай дарожнай перавозкі. Вырашальнае значэнне мае наяўнасць дамоўленасці паміж зацікаўленымі бакамі.
Нацыянальныя сістэмы перавозкі небяспечных грузаў шмат у чым ідэнтычныя. Гэта датычыцца тэхнічнага забеспячэння перавозак, рэгламентацыі навучання абслуговага персаналу, тэхналогіі захоўвання і выканання пагрузачна-разгрузачных работ, а таксама класіфікацыі небяспечных грузаў па відах небяспекі.
Да небяспечных грузаў адносяцца рэчывы, якія пры транспартаванні, пагрузна-разгрузных працах і захоўванні могуць паслужыць прычынай выбуху, пажару або пашкоджанні транспартных сродкаў, складоў, прылад, будынкаў і збудаванняў, а таксама гібелі, траўміравання, атручванні, апёкаў, апрамянення і захворванні людзей і жывёл.
Транспарціроўка небяспечных грузаў правіць
На перавозку небяспечных грузаў, перавозчык абавязаны атрымаць папярэдні дазвол ад кампетэнтных органаў тых краін, праз тэрыторыю якіх будзе ажыццяўляцца транспарціроўка. У сваёй просьбе аб выдачы дазволу перавозчык павінен паведаміць графік і маршрут руху транспартных сродкаў з небяспечнымі грузамі, які намячаецца. Кампетэнтныя органы пры выдачы дазволу могуць змяніць маршрут руху, а таксама запатрабаваць, каб акрамя прадугледжанага правіламі службовага персаналу або аховы на транспартным сродку знаходзіўся прадстаўнік транспартнага прадпрыемства. У дазволе можа быць указана лімітавая хуткасць, якую павінен выконваць перавозчык, а таксама абмежаванні або забароны, якія тычацца руху ноччу і пры абмежаванай бачнасці.
Склад транспартных сродкаў, які перавозіць небяспечныя грузы, ні ў якім разе не павінен ўключаць больш аднаго прычэпа або паўпрычэпа. Транспартныя сродкі — цыстэрны, а таксама якія перавозяць вялікія рухомыя цыстэрны павінны быць трывалымі і сканструяваныя такім чынам, каб яны не былі схільныя да прамога удара спераду і ззаду.
Транспартныя сродкі, якія перавозяць небяспечныя грузы, падлягаюць у краінах іх рэгістрацыі тэхнічнаму агляду з мэтай праверкі іх стану і адпаведнасці агульным патрабаванням бяспекі. На кожны транспартны сродак, які прайшоў тэхнічны агляд, павінен быць выдадзены кампетэнтным органам краіны рэгістрацыі спецыяльнае пасведчанне аб дапушчэнні яго да перавозкі небяспечных грузаў. Тэрмін дзеяння пасведчання — не больш за 1 год. Пасведчанне павінна быць складзена на мове краіны, якая яго выдала і, акрамя таго, калі гэта мова не з’яўляецца англійскай, французскай або нямецкай, на адной з гэтых моў пры ўмове, што ў пагадненнях, заключаных паміж зацікаўленымі краінамі, не змяшчаецца іншых указанняў.
Каб пазбегнуць няшчаснага выпадку або здарэння, якія могуць адбыцца пры перавозцы, кіроўцу павінны быць дадзеныя кароткія пісьмовыя інструкцыі, якія датычацца: характару небяспекі, якую прадстаўляюць небяспечныя грузы, якія перавозяцца; аказання дапамогі пацярпелым ад сутыкнення з небяспечнымі рэчывамі або прадуктамі, якія імі выдзяляюцца; прыняцця мер у выпадку пажару і паломкі або пашкоджання тары або перавозяцца грузаў, асабліва калі гэтыя грузы рассыпаны або разліты на дарозе. Гэтыя інструкцыі складаюцца заводам вытворцам або грузаадпраўшчыкам для кожнага груза або класа грузаў на мове краіны паходжання грузу, а калі гэта мова не з’яўляецца мовай транзітных краін або краін назначэння, то інструкцыя складаецца таксама на мове названых краін. Адзін асобнік інструкцыі павінен абавязкова знаходзіцца ў кабіне кіроўцы. За выкананнем гэтага патрабавання павінны сачыць транспартнае прадпрыемства, якое абавязана прымаць меры для таго, каб зацікаўлены персанал быў добра азнаёмлены з гэтымі інструкцыямі і строга выконваў іх.
Пры вымушаным спыненні транспартнага сродку, які перавозіць небяспечныя грузы, і якія ўяўляюць сабой небяспеку для карыстальнікаў дарогі, і калі персанал транспартнага сродку не можа хутка ліквідаваць гэтую небяспеку, кіроўца абавязаны неадкладна паведаміць у бліжэйшыя кампетэнтныя органы, пазначыўшы месца прыпынку 2 знакамі «Уезд забаронены».
Знакі небяспекі правіць
Знакі небяспекі (ромбы) размяшчаюцца на абедзвюх бакавых баках і ззаду транспартнага сродку, і абодвух бакавых баках і да кожнага тарцовага боку кантэйнера, шматэлементнага газавага кантэйнера, кантэйнера-цыстэрны або пераноснай цыстэрны. Калі кантэйнер-цыстэрна або пераносная цыстэрна маюць некалькі адсекаў і ў іх перавозяцца два ці больш небяспечных грузаў, належныя знакі небяспекі павінны быць размешчаныя на кожнай бакавым боку ў месцы размяшчэння адпаведных адсекаў і адзін знак небяспекі кожнага ўзору, які маецца на кожным бакавым баку, павінен быць размешчаны на абодвух тарцэвых баках.
Знакі небяспекі павінны мець памеры не менш 250х250 мм, адпавядаць знаку небяспекі, патрабаванаму для дадзенага небяспечнага грузу, а на цыстэрнах умяшчальнасцю не больш за 3 м³, малых кантэйнерах, могуць выкарыстоўвацца знакі небяспекі памерам 100х100 мм. У выпадку класаў 1 і 7, калі памеры і канструкцыя транспартнага сродку такія, што наяўная паверхня не дазваляе прымацаваць прадпісаныя знакі небяспекі, іх памеры могуць быць зменшаны да 100х100 мм.
Пры перавозцы небяспечных грузаў на транспартным сродку павінны змяшчацца дзве нейтральныя (без ідэнтыфікацыйных нумароў віду небяспекі і рэчыва) інфармацыйныя святлоадбівальныя таблічкі аранжавага колеру з чорнай аблямоўкай памерам 400х300 мм, якія вытрымоўваюць ўздзеянне агню як мінімум 15 хвілін. Калі канфігурацыя і канструкцыя аўтамабіля не дазваляе мець дастатковага месца для размяшчэння такой таблічкі, яе памеры можна паменшыць да 300 мм у даўжыню і 120 мм у вышыню, шырыня чорнай аблямоўкі — 10 мм. Адна таблічка прымацоўваецца спераду транспартнага сродку, а іншая — ззаду, перпендыкулярна падоўжнай восі транспартнага сродку. Аўтамабілі-цыстэрны або транспартныя сродкі з адной ці больш цыстэрнамі аб’ёмам больш за 3.000 літраў павінны па баках кожнай цыстэрны (або аддзялення цыстэрны) мець таблічку аранжавага колеру з указаннем ідэнтыфікацыйных нумароў віда небяспекі і рэчыва.
Ідэнтыфікацыйны нумар віда небяспекі складаецца мінімум з 3 лічбаў. Першая лічба абазначае асноўную небяспеку, а другая і наступныя — дадатковыя небяспекі. Падваенне лічбы, абазначае ўзмацненне адпаведнага віду небяспекі. Калі небяспека, з якой звязваюць тое ці іншае рэчыва, можа быць даволі дакладна ахарактарызаваная адной лічбай, пасля гэтай лічбы ставіцца 0. Наяўнасць літары «Х» перад абазначэннем небяспекі азначае строгая забарона на кантакт з вадой.
| Першая лічба нумара кода небяспекі | Значэнне | Другая і трэцяя лічбы нумара кода небяспекі | Значэнне |
|---|---|---|---|
| — | — | 0 | Не мае значэння (нумар небяспекі складаецца як мінімум з 2 лічбаў) |
| 2 | Вылучэнне газаў у выніку ціску ці хімічнай рэакцыі | 2 | Эмісія газаў |
| 3 | Узгаральнасць вадкасцей (пароў) і газаў | 3 | Узгаральнасць |
| 4 | Узгаральнасць цвёрдых рэчываў | — | — |
| 5 | Уласцівасць акіслення (рэчывы падтрымліваюць гарэнне) | 5 | Эфект акіслення |
| 6 | Таксічнасць і небяспека інфекцыі | 6 | Таксічнасць |
| 7 | Радыеактыўнасць | — | — |
| 8 | Каразійная актыўнасць | 8 | Каразійнасць |
| 9 | Небяспека самаадвольнай бурнай рэакцыі | 9 | Рызыка ўзнікнення самаадвольнай хуткабягучай рэакцыі |
ж правіць
| Клас небяспекі | Тып небяспекі | Выява | |
|---|---|---|---|
| 1 | Выбуховыя рэчывы і вырабы | 
| |
| 1.1 | Рэчывы і вырабы, якія характарызуюцца небяспекай выбуху масай (выбух масай — гэта такі выбух, які практычна імгненна распаўсюджваецца на ўвесь груз). | ||
| 1.2 | Рэчывы і вырабы, якія характарызуюцца небяспекай раскідвання, але не ствараюць небяспекі выбуху масай | ||
| 1.3 | Рэчывы і вырабы, якія характарызуюцца пажарнай небяспекай, а таксама нязначнай небяспекай выбуху, ці нязначнай небяспекай раскідвання, альбо тым і іншым, але не характарызуюцца небяспекай выбуху масай: a) якія пры гарэнні вылучаюць значная колькасць прамяністага цяпла, або | ||
| 1.4 | Рэчывы і вырабы, якія прадстаўляюць толькі нязначную небяспеку выбуху ў выпадку ўзгарання або ініцыявання пры перавозцы. Эфекты праяўляюцца ў асноўным ўнутры ўпакоўкі, пры гэтым не чакаецца выкіду аскепкаў значных памераў або на значную адлегласць. Знешні пажар не павінен служыць прычынай практычна імгненнага выбуху амаль усяго змесціва ўпакоўкі. | 
| |
| 1.5 | Рэчывы вельмі нізкай адчувальнасці, якія характарызуюцца небяспекай выбуху масай, але валодаюць настолькі нізкай адчувальнасцю, што існуе вельмі малая верагоднасць іх ініцыявання або пераходу ад гарэння да дэтанацыі пры нармальных умовах перавозкі. У адпаведнасці з мінімальным патрабаваннем, што прад’яўляюцца да гэтых рэчываў, яны не павінны выбухаць пры выпрабаванні на вогнеўстойлівасць. | 
| |
| 1.6 | Вырабы надзвычай нізкай адчувальнасці, якія ня характарызуюцца небяспекай выбуху масай. Гэтыя вырабы ўтрымліваюць толькі вельмі неадчувальная да дэтанацыі рэчывы і характарызуюцца нязначнай верагоднасцю выпадковага ініцыявання або распаўсюджвання выбуху. Небяспека, характэрная для вырабаў падкласа 1.6, абмяжоўваецца выбухам аднаго вырабу. | 
| |
| 2.1 | Лёгкаўзгаральныя газы | 
|
|
| 2.2 | Несамазапальваючыя, нетаксічныя газы | 
|
|
| 2.3 | Таксічныя газы | 
| |
| 3 | Лёгкаўзгаральныя вадкасці | 
|
|
| 4.1 | Лёгкаўзгаральныя цвёрдыя рэчывы, самарэактыўныя рэчывы і дзесенбілізіраванныя выбуховыя рэчывы | 
| |
| 4.2 | Рэчывы, здольныя да самазагарання | 
| |
| 4.3 | Рэчывы, якія вылучаюць лёгкаўзгаральныя газы пры судакрананні з вадой | 
|
|
| 5.1 | Рэчывы, якія акісляюцца | 
| |
| 5.2 | Арганічныя пераксіды | 
|
|
| 6.1 | Таксічныя рэчывы | 
| |
| 6.2 | Інфекцыйныя рэчывы | 
| |
| 7A | Радыеактыўныя матэрыялы | 
| |
| 7B | Радыеактыўныя матэрыялы | 
| |
| 7C | Радыеактыўныя матэрыялы | 
| |
| 7E | Радыеактыўныя матэрыялы | 
| |
| 8 | Каразійныя рэчывы | 
| |
| 9 | Іншыя небяспечныя рэчывы і вырабы | 
| |
Краіны, якія прытрымліваюцца ADR правіць
Па стане на ліпень 2016 г. да пагаднення ADR далучыліся наступныя краіны[1]:
- Азія: Азербайджан, Казахстан, Кіпр, Таджыкістан, Турцыя
- Афрыка:Марока, Туніс
- Еўропа: Албанія, Андора, Аўстрыя, Балгарыя, Бельгія, Беларусь, Боснія і Герцагавіна, Венгрыя, Вялікабрытанія, Германія, Грэцыя, Данія, Ірландыя, Ісландыя, Іспанія, Італія, Латвія, Літва, Ліхтэнштэйн, Люксембург, Малдова, Мальта, Нарвегія, Нідэрланды, Партугалія, Паўночная Македонія, Польшча, Расія, Румынія, Сербія, Славакія, Славенія, Украіна, Фінляндыя, Францыя, Харватыя, Чарнагорыя, Чэхія, Швейцарыя, Швецыя, Эстонія.
Крыніцы правіць
Спасылкі правіць
- «Еўрапейская эканамічная камісія ААН»
- Еўрапейскае пагадненне аб міжнароднай дарожнай перавозцы небяспечных грузаў
- Тэкст ADR на рускай мове
- Пастанова Міністэрства па надзвычайных сітуацыях Рэспублікі Беларусь ад 8 снежня 2010 г. № 61 Аб зацвярджэнні правілаў па забеспячэннi бяспекі перавозкі небяспечных грузаў аўтамабільным транспартам у Рэспубліцы Беларусь