Гадуцішкі
Гадуцішкі[1], таксама Адуцішкіс[2] (літ.: Adutiškis) — мястэчка ў Літве, на рацэ Камайка. Цэнтр сянюніі Швянчоніскага раёна Вільнюскага павета. Знаходзяцца за 29 км на паўночны ўсход ад Свянцянаў, каля граніцы з Беларуссю.
Мястэчка
 Касцёл Маці Божай Шкаплернай
Адуцішкіс на карце Літвы   | ||||||||||||||||||||||||||
Гісторыя
правіцьПершы пісьмовы ўспамін пра Гадуцішкі змяшчаецца ў Літоўскай Метрыцы і датуецца 1501 годам. З 1526 года мясцінай валодаў Ян Радзівіл, пазней — Кішкі, Віленская капітула. У 1608 годзе тут збудавалі касцёл.
У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Гадуцішкі апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Свянцянскім павеце Віленскай губерні. У першай палове XIX стагоддзя тут рэгулярна праводзіліся 3 кірмашы[3]. У 1895 годзе ў мястэчку пачала дзейнічаць чыгуначная станцыя.
У 1920 годзе Гадуцішкі ўвайшлі ў склад Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у склад міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Свянцянскага павета Віленскага ваяводства.
У 1939 годзе Гадуцішкі ўвайшлі ў склад БССР, дзе сталі цэнтрам раёна Вілейскай вобласці. У лістападзе 1940 года Масква перадала мястэчка ЛітССР.
Тэрытарыяльная спрэчка
правіцьУ пачатку 1990-х гадоў паміж Беларуссю і Літвой разгарэлася тэрытарыяльная спрэчка за прыналежнасць чыгуначнай станцыі Гадуцішкі. Станцыя хоць і знаходзілася ў савецкія часы на тэрыторыі ЛітССР, аднак адміністрацыйна падпарадкоўвалася Беларускай чыгунцы[4].
Толькі ўвосень 1994 года беларускі бок, які раней патрабаваў грашовую кампенсацыю за выкарыстанне станцыі, перадаў яе Літве бязвыплатна. 26 кастрычніка 1996 года Беларусь ратыфікавала дагавор аб беларуска-літоўскай граніцы. Дагавор юрыдычна вызначыў і замацаваў дзяржаўную граніцу на аснове «савецкай» лініі 1940 года[4].
Насельніцтва
правіць- XIX стагоддзе: 1862 год — 764 чал.[5]; 1869 год — 577 чал.[6]; 1879 год — 1800 чал. (896 муж. і 904 жан.)[7]; 1869 год — 2247 чал.
- XX стагоддзе: 1931 год — 1539 чал.; 1959 год — 1780 чал.; 1970 год — 839 чал.; 1979 год — 1058 чал.; 1984 год — 1036 чал.; 1989 год — 1023 чал.
- XXI стагоддзе: 2001 год — 840 чал.
Славутасці
правіць- Касцёл Маці Божай Шкаплернай (1913)
Крыніцы
правіць- ↑ Назва паводле карты да артыкула Заходняя Беларусь // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. — С. 21. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7).
- ↑ Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 187-2009 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Літоўскай Рэспублікі на беларускую мову»
- ↑ Соркіна 2010, с. 114.
- ↑ а б Алег Трусаў. Як мяняліся нашы межы ў ХХ ст. // «Наша Слова» № 32 (820), 22 жніўня 2007.
- ↑ Годуцишки // Географическо-статистический словарь Российской империи. T. 1 (Аа — Гямъ-маликъ). — СПб, 1862. С. 647.
- ↑ Соркіна 2010, с. 381.
- ↑ SgKP 1882, s. 89.
Літаратура
правіць- Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
- Hoduciszki // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom III: Haag — Kępy (польск.). — Warszawa, 1882. — S. 89.
Спасылкі
правіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Гадуцішкі
