Вікіпедыя

Аждар Ісмаілаў

вучоны

Аждар Тагі аглы Ісмаілаў (азерб.: Əjdər Tağı oğlu İsmayılov; 23 красавіка 1938, Нахічэванская Аўтаномная Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка) — азербайджанскі навуковец, доктар філалагічных навук, прафесар.

Аждар Ісмаілаў
азерб.: Əjdər Tağı oğlu İsmayılov
Нараджэнне 23 красавіка 1938(1938-04-23)
Смерць 13 сакавіка 2022(2022-03-13)[1] (83 гады)
Бацька Tagi Ismailov[d]
Партыя
Адукацыя
Навуковая ступень доктар філалагічных навук і доктар навук
Навуковае званне
Дзейнасць філолаг, палітык, настаўнік, цюрколаг
Навуковая дзейнасць
Навуковая сфера Літаратура Азербайджана, цюркалогія і філалогія
Месца працы
Узнагароды
Taraggi Medal
Сайт ajdarismayilov.com
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Ісмаілаў.

Біяграфія правіць

Аждар Ісмаілаў нарадзіўся 23 красавіка 1938 гады ў сяле Чомахтур Шарурскага раёна НАССР. У 1961 годзе скончыў філалагічны факультэт Азербайджанскага дзяржаўнага ўніверсітэта. У 1963—1965 гадах вучыўся на рэжысёрскім факультэце Азербайджанскага тэатральнага інстытута, быў студэнтам рэжысёраў Мехці Мамедава і Рзы Тахмасіба.

У 1961—1977 гадах быў настаўнікам, дырэктарам Чомахтурскай сельскай школы, супрацоўнікам газеты «Шарк гапысы», у 1977—1994 гадах выкладчыкам, старшым выкладчыкам, дацэнтам і прафесарам Нахічэванскага дзяржаўнага ўніверсітэта.[2]

Дзейнасць правіць

Навуковая дзейнасць правіць

У 1982 годзе быў дысертантам Інстытута літаратуры імя Нізамі АН Азербайджанскай ССР. У 1974 годзе пад кіраўніцтвам віцэ-прэзідэнта Акадэміі навук Азербайджана акадэміка Мамеда Арыфа Дадашзадэ абараніў кандыдацкую дысертацыю па тэме «Гістарычныя драмы Гусейна Джавіда» («Прарок», «Тапал Тэймур», «Саявуш», «Хаям»).

З 1982 года пачаў працу над доктарскай дысертацыяй па тэме «Творчасць Гусейна Джавіда і традыцыя дэманізму ў сусветнай літаратуры». У гэтым даследаванні ён выступіў супраць навуковых палажэнняў тых, хто звязваў узнікненне азербайджанскага рамантызму з падзеямі 1905—1917 гадоў. Даследнік А. Ісмаілаў паказаў, што рамантызм Гусейна Джавіда ўзыходзіць да філасофіі зараастрызму («Авеста»), а мастацка-эстэтычная значнасць яго творчасці даследавана ў кантэксце турэцкай «Танзімацкай літаратуры» і традыцыі дэманізму карыфеяў сусветнай літаратуры. Спадчына Г. Джавіда канстатуецца як працяг традыцый дэманізму ў сусветным рамантызме. Аждар Ісмаілаў, раскрываючы ідэйна-філасофскія, мастацка-міфалагічныя карані творчасці Гусейна Джавіда, паказаў яго нацыянальна-спецыфічныя і агульначалавечыя асаблівасці.[3]

А. Ісмаілаў гэтай доктарскай дысертацыяй даў важкі адказ тым вучоным, якія не бачылі Г. Джавіда ў шэрагу сусветных карыфеяў і не ўспрымалі яго дэманалагічную філасофію. Яркі таму прыклад — станоўчыя выступы на абароне пяці вядомых вучоных па сусветнай літаратуры, запрошаных з Масквы і Грузіі. Асабліва цікавыя выказванні афіцыйнага апанента з Масквы А. Л. Штэйна: «Мы, спецыялісты па рамантычнай літаратуры да цяперашняй дысертацыі лічылі, што сусветны рамантызм завяршыўся ўжо ў XIX стагоддзі. Аказваецца, у XX стагоддзі тварыў такі геніяльны майстар, як Гусейн Джавід.»

Педагагічная дзейнасць правіць

У 1961 годзе, скончыўшы АДУ, Аждар Ісмаілаў пачаў педагагічную дзейнасць у роднай вёсцы Чомахтур, у васьмікласнай школе. У якасці настаўніка Чомахтурскай васьмікласнай школы ён у 1974—1977 навучальных гадах па асабістай ініцыятыве дамогся пераходу школы ў сярэднеадукацыйную. Ён прыклаў вялікія намаганні ў будаўніцтве двухпавярховага школьнага будынка з сучасным абсталяваннем, дзе сам працаваў дырэктарам.

У 1977 годзе А. Ісмаілаў па запрашэнні быў прыняты на працу ў Нахічэванскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя Ю. Мамедаліева. А.Исмаілаў ў плыні 1977-1994 гадоў на кафедры літаратуры, прайшоў шлях ад пасады выкладчыка да пасады прафесара інстытута. У першым нумары заснаванай у лістападзе 1990 годзе ваенна-франтавой газеты «Шарур доюшур» (Шарур ваюе) быў апублікаваны артыкул А. Ісмаілава «Імперскія войскі на Нахічэванскіх межах», дзе выкрываецца оккупантская палітыка Крамлі.

На напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў Азербайджанскай Рэспублiкi 21 красавіка 1992 года ён арганізаваў збор насельніцтва Шарура і высунуў кандыдатуру Гейдара Аліева. Прынятае рашэнне зборам 22 красавіка 1992 года было дастаўлена грамадству «Элінджэ», якое ўсяляк дапамагала ваюючай Нахічевані.

На зборы насельніцтва Шарура, прысвечаным вылучэнні кандыдатуры Г.Алиева была выказана нязгода з прынятым рашэннем аб «узроставым цэнзе», і ў гэтай сувязі 24 красавіка 1992 года перад будынкам Вярхоўнага Савета прайшоў гістарычны мітынг. Аждар Ісмаілаў як адзін з арганізатараў мітынга ў сваім першым выступе заклікаў народ да пільнасці і для прадухілення будучых трагедый згуртавацца вакол Гейдара Аліева.

Пасля мітынгу Аждар Ісмаілаў па запрашэнні Гейдара Аліева прыехаў да лідара ў Нахічевань. Ён падрабязна распавёў яму пра крытычныя палітычныя падзеі ў Баку. На сустрэчы ён прапанаваў стварыць новую партыю, бачачы ў гэтым адзіны выхад для народа ў сітуацыі хаосу.

З гэтай мэтай у жніўні 1992 года ён у складзе інтэлігенцыі Шарурского раёна стварыў ініцыятыўную групу «Прыхільнікі Гейдара Аліева», а тэрыторыю раёна разбіў на наваколлі. На працягу некалькіх месяцаў Ісмаілаў уключыў у спіс больш за дзве тысячы прыхільнікаў. Гэтая дзейнасць шарурцаў стала гістарычнай асновай ўстаноўчай канферэнцыі НАП-а, якая праходзіла 21 лістапада 1992 годзе ў горадзе Нахічевань.

9 снежня 1992 г. у газеце «Сэс» Аждар Ісмаілаў выступіў з заявай: «Лідарам нашай партыі з'яўляецца народ»,дзе ён раскрываў ўсенародную сутнасць Новай Азербайджанскай Партыі.

4 кастрычніка 1994года для прадухілення спробаў некаторых сіл здейсніць дзяржаўны пераварот ў Баку А. Ісмаілаў прымаў актыўны ўдзел у працы прэзыдэнцкага апарату. Тут дарэчы яшчэ раз успомніць аб яго заслугах ў правядзенні вядомага мітынгу 24 красавіка 1992 года перад будынкам Вярхоўнага Савета, а гэтак жа ў згуртаванні шматлікай арміі «гейдараўцеў».

Агульнанароднае каханне да Гейдара Аліева выратавала ўладу, катастрофы засталіся ззаду. На наступны дзень на досвітку, калі Гейдар Аліеў выходзіў з свайго працоўнага кабінета, яго суправаджалі тры чалавекі: Шэйхуліслам Гаджы Аллахшукур Пашазадэ, Джалал Аліеў і Аждар Ісмаілаў.

У мітінгу,які праходзіў 5 кастрычніка 1994 года па ўказанні Гейдара Аліева на плошчы Азадлыг, прысутнічалі сотні тысяч людзей. Адным з арганізатараў гэтага мітынгу, прысвечанага асуджэнню спробаў дзяржаўнага перавароту, быў Аждар Ісмаілаў.

Працы правіць

Навуковыя манаграфіі правіць

  • "Традыцыі сусветнага рамантызму і Гусейн Джавід». Баку: Язычы, 1982, 220 стр.
  • Традыцыі Гусейна Джавіда ў азербайджанскай савецкай літаратуры» - метадычны паказальнік. Баку - 1990 (Выдавалася па загадзе Міністэрства Асветы ад 03.04.90. 55стр.)
  • «Творчасць Гусейна Джавіда і традыцыі дэманізму ў сусветнай літаратуры». Баку, Элм, 1991. 224 стр.
  • «Цюркскія плямёны Старажытнай Пярэдняй Азіі і Пярэдняга Каўказа» (Армяне і грузіны на тэрыторыі Каўказскай Агускай Албаніі). Баку. 2008. 799. (выдавалася па рашэнню Навуковага Савета Інстытута Гісторыі імя А.Бакіханава АННА).
  • Творчасць Гусейна Джавіда і традыцыі дэманізму ў сусветнай літаратуры. Б. «Эльма ве техсіл», 2015. 296 стр.
  • «Майсей Харенатсі - ананімны папскі аўтар. Баку. «Эльм ве тахсіл». 2016. 127 стр.
  • «Месроп Маштос ня стваральнік алфавіту, а махляр, ананімны поп». Б. «Эльм ве техсіл», 2017. 143 стр.

Выбраныя артыкулы і інтэрв'ю правіць

  • На напярэдадні 250-годдзя з дня нараджэння Моллы Панаха Вагіфа - Певец прыгажосці і кахання - Шарк гапысы. 05 верасня 1968 года.
  • Некаторыя асаблівасці Джавідаўскага тэатру-Габустан, 1972 г. N 4. ст 16-20.
  • Некаторыя асаблівасці гістарычных драм Гусейнаў Джавида. Х наву. сесія вучонага савета АН -тэзісы Баку, 1973 юст. 25-28.
  • Праблема народа і героя. - «Улдуз» 1973. N5. cn. 62-64.
  • Праблема свабоды жанчын у творчасці Гусейна Джавіда. - жур. «Азербайджан» 1973, N7.
  • Гусейн Джавід і Шэкспір (Ібліс—Атэла) - журн. «Эльм ве Хаят». 1976. N9, ст. 22-24.
  • Гусейн Джавід і Байран - «Эльм ве Хаят», 1980, N1.ст.35-38.
  • Гусейн Джавід і Гэте.-Эльм ве Хаят.
  • Гусейн Джавід і Шэкспір -Гобустан. 1981, N1. Арт. 15-17.
  • Джавід, Джабарлы і азербайджанскі савецкі театр. -газ..Азербайджан муалімі. N 65 (3159) 15 .08 .1979.
  • Па слядах аднаго міфа. Газ. Савет Нахчываны.27.01.1980.
  • Вераванне да сонца ў Азербайджане. газ. Савет Нахчываны.N 176.07.26.1981.
  • Вясновае свята нашых вялікіх продкаў. - газ. Савет Нахчываны.18.03.1986.
  • Наш шлях –дарога праўды.-Шарур джабхаси -26 студзеня 1990.
  • Куды вядзе наш шлях-Газ. Шарк гапысы.30 чэрвеня 1990.
  • Ісламскі фундаменталізм: выдумкі, праўда.-газ.Шарк гапысы.-22 верасня 1990.
  • Рускія імперскія войскі на мяжы Шарура –Франтавы бюлетэнь.1991, снежань.
  • Сучасны стан калісьці ажыўленага Сəдзерэка.-жур. «Азербайджан». 1991 г., N 11.

Зноскі

  1. ↑ Professor Əjdər İsmayılov vəfat edib // https://apa.az/az/social/professor-ejder-ismayilov-vefat-edib-692237
  2. ↑ AMEA, Naxçıvan Ensiklopediyası, Naxçıvan-2005. Архівавана 15 снежня 2014 года.
  3. ↑ Ramazan Seyidov. Hüseyn Cavidin "İBLİS" faciəsinin əsas qayəsi (азерб.). ramazan-seyid.blogspot.com (29 снежня 2010). Праверана 10 чэрвеня 2014.

Спасылкі правіць

  • [1] (азерб.)
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Аждар_Ісмаілаў&oldid=4264820"