Азёры (Гродзенскі раён)

Азёры
Краіна	Беларусь
Вобласць	Гродзенская
Раён	Гродзенскі
Сельсавет	Азёрскі
Каардынаты	53°43′00″ пн. ш. 24°11′00″ у. д.HGЯO
Вышыня цэнтра	118 м
Насельніцтва	▼2 705 чал. (2009);
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 152
Паштовыя індэксы	231753
Аўтамабільны код	4
	Азёры на Вікісховішчы

Азёры^[2] (трансліт.: Aziory, руск.: Озёры) — аграгарадок (да 2009 г. вёска)^[3] у Гродзенскім раёне Гродзенскай вобласці, на заходніх берагах азёраў Рыбніца і Белае. Адміністрацыйны цэнтр Азёрскага сельсавета.

Знаходзяцца за 28 км на ўсход ад Гродна, за 17 км на поўнач ад Скідзеля, на аўтадарогах Р41 і Р145.

Гісторыя правіць

Каля вёскі (1—3 км) знаходзіцца археалагічныя помнікі: стаянкі і селішча.

Упершыню згадваецца ў 1398 годзе як «двор князя Вітаўта». У XV—XVII стагоддзях — велікакняжацкае ўладанне, цэнтр воласці. У 1518 годзе Жыгімонт Стары аддаў Азёры ў заставу (арэндны залог) гарадзенскаму старасце Юрыю Радзівілу. У 1555 годзе азёрскім каралеўскім намеснікам (т. б. да таго часу Азёры ізноў перашлі дзяржаве) стаў Себасцян Дыбоўскі. У адпаведнасці з прывілеем 1568 года вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ў Азёрах праводзіліся штотыднёвыя таргі. У 1679 годзе на Рынку быў пабудаваны новы драўляны касцёл імя Маткі Боскай Ружанцовай, замест спаленага маскоўскім войскам. Касцёл гэты быў адноўлены ў 1779 годзе коштам караля Станіслава Аўгуста. У канцы XVIII стагоддзя Азёры набыў вядомы навуковец, авантурыст і філантроп Міхал Валіцкі. Ён заснаваў у Азёрах суконную фабрыку (1807) і папяровую фабрыку (1809). Пасля паўстання 1863—1864 гадоў маёнтак быў канфіскаваны, а яго ўладальнік — граф Леапольд Валіцкі — сасланы ў Сібір. У XVIII стагоддзі у Азёрах была пабудавана драўляная сінагога, а у пачатку XIX стагоддзя — малітоўная яўрэйская школа (не захаваліся). У 1878 годзе Азёры мелі 1013 жыхароў, сярод іх 508 яўрэяў. У пачатку XX стагоддзя замест старой драўлянай праваслаўнай царквы пабудавалі мураваную царкву Ушэсця. Каля Азёр помнікі археалогіі: 2 стаянкі першабытнага чалавека (VIII—V і III тысячагоддзі да н.э.) і курганныя магільнікі.

У 1919—1939 гадах — у складзе Польскай Рэспублікі, цэнтр гміны ў Гродзенскім павеце Беластоцкага ваяводства.

11 лютага 1972 года да вёскі далучана суседняя вёска Камчатка^[4].

Азёры на старых здымках
Рынак
Грэка-каталіцкая царква
Касцёл
Сінагога

Насельніцтва правіць

XIX стагоддзе: 1830 год — 426 муж., з іх шляхты 7, духоўнага саслоўя 2, мяшчан-іўдзеяў 235, мяшчан-хрысціян і сялян 181^[5]; 1878 год — 1013 чал., з іх 508 яўрэяў^[6]; 1897 год — 3283 чал.
XX стагоддзе: 1921 год — 1755 чал.^[7]; 1989 год — 2447 чал.^[8]

Славутасці правіць

У цэнтры вёскі

Касцёл Хрыста Валадара

Свята-Духаўская царква

Царква Св. Духа
Касцёл Хрыста Валадара
Могілкі старыя каталіцкія
Магіла паўстанцаў 1863—1864 гг.

Страчаная спадчына правіць

Царква
Сінагога

Вядомыя асобы правіць

Аляксандр Мікалаевіч Шышко (нар. 1959) — беларускі дзяржаўны дзеяч, член Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь 6-га склікання.

Крыніцы правіць

↑ GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q830106"></a>
↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).
↑ Решение Гродненского районного Совета депутатов от 17.03.2009 № 163 «О преобразовании некоторых населенных пунктов Гродненского района в агрогородки» (руск.)
↑ Рашэнне выканаўчага камітэта Гродзенскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 11 лютага 1972 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1972, № 8 (1346).
↑ Соркіна 2010, с. 412.
↑ SgKP 1882, s. 580.
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom V: Województwo Białostockie. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1924.
↑ ЭГБ 1993, с. 69.

Літаратура правіць

Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Гродзенскага р-на / Рэдкал. У. П. Верхась і інш. — Мн.: БелЭн, 1993. — 431 с.: іл..
Ткачоў М., Трусаў І., Шаблюк В. Азёры // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1993. — С. 69. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2.
Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
Jeziory // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom III: Haag — Kępy (польск.). — Warszawa, 1882. — S. 580.

Спасылкі правіць

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Азёры (Гродзенскі раён)
Азёры на сайце Radzima.org

[_2ffe9d5a99ce1c6d-1] GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q830106"></a>

[2] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).

[3] Решение Гродненского районного Совета депутатов от 17.03.2009 № 163 «О преобразовании некоторых населенных пунктов Гродненского района в агрогородки» (руск.)

[4] Рашэнне выканаўчага камітэта Гродзенскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 11 лютага 1972 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1972, № 8 (1346).

[FOOTNOTEСоркіна2010412-5] Соркіна 2010, с. 412.

[FOOTNOTESgKP1882580-6] SgKP 1882, s. 580.

[7] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom V: Województwo Białostockie. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1924.

[FOOTNOTEЭГБ199369-8] ЭГБ 1993, с. 69.

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]