Акруговы камітэт КПСС

РСДРП — РСДРП(б) — РКП(б) —
УКП(б) — КПСС

Гісторыя партыі
Кастрычніцкая рэвалюцыя
Ваенны камунізм
Новая эканамічная палітыка
Ленінскі заклік
Сталінізм
Хрушчоўская адліга
Перыяд застою
Перабудова

Партыйная арганізацыя
Палітбюро
Сакратарыят
Аргбюро
Цэнтральны Камітэт
Абкам
Акругкам
Гаркам
Райкам
Парткам

Кіраўнікі партыі
Уладзімір Ленін
Іосіф Сталін
Мікіта Хрушчоў
Леанід Брэжнеў
Юрый Андропаў
Канстанцін Чарненка
Міхаіл Гарбачоў

Статут
З’езды партыі
Канферэнцыі партыі
ВЛКСМ
Праўда
Ленінская гвардыя
Апазіцыі ў УКП(б)
Вялікі тэрор
Антыпартыйная група
Генеральная лінія партыі

Руская партыя
Еўсекцыя

Акруго́вы камітэ́т КПСС (акругкам, акркам) — орган кіравання структур КПСС акругі. У перыяд 19211991 гадоў — цэнтральны орган кіравання акругай у СССР.

Першыя акругі

правіць

Стварэнне першых акругаў пачалося ў 1923 годзе і працягвалася да 1929 года. Акруговае дзяленне ахоплівала амаль усю тэрыторыю СССР. 15 жніўня 1930 года амаль усе акругі былі ліквідаваныя, а раёны падпарадкаваныя непасрэдна абласным, краявым або рэспубліканскім саветам. У 1930-1940-я гады акругі ствараліся ў ускраінных раёнах краёў, абласцей і рэспублік Саюза. Трэцяя спроба ўвядзення акруговага дзялення была прадпрынятая ў 1952-1953 гадах, але эксперымент быў прызнаны няўдалым, і ўсе акругі былі ліквідаваныя.

Нацыянальныя і аўтаномныя акругі

правіць

Від адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак, які існаваў з 1921 па 1991 год. Акругі ўтвараліся на тэрыторыях з перавагай рускага насельніцтва. Да 1971 года акругі насілі назвы нацыянальных акругаў, пасля 1971 года былі перайменаваныя ў аўтаномныя.

Першы сакратар акруговай камісіі

правіць

Пасада была спецыфічнай у іерархічнай структуры наменклатуры КПСС, паколькі сакратар акруговай камісіі займаў прамежкавае звяно ў наменклатуры сакратаром райкама або гаркама і сакратаром абкама. У рамках сваёй акругі першы сакратар акруговай камісіі мог кіраваць райкамамі і гаркамамі партыі. Фармальна ён абіраўся на бюро акружкама або абкама, але фактычна прызначаўся кіраўніцтвам ЦК КПСС. Гэтая пасада была не абавязковая да занятку і для далейшага прасоўвання па службе.

Кіраванне акругай

правіць

Намінальна кіраўніком акругі лічыўся старшыня Выканаўчага камітэта мясцовага Сходу дэпутатаў (або яго эквівалента), фактычна ж кіраўніцтва ажыццяўляла партыйная арганізацыя акругі. Але ў большасці выпадкаў першы сакратар акруговай камісіі і старшыня выканкама вялі адзіную палітыку і дзейнічалі сумесна, з відавочнай перавагай улады першага сакратара партыі.

З статута КПСС 1972 года

правіць

Вышэйшым органам акруговай, гарадской, раённай партыйнай арганізацыі з'яўляецца акруговая, гарадская, раённая партыйная канферэнцыя або агульны сход камуністаў, скліканыя акруговым, гарадскiм, раённым камітэтам адзін раз у два-тры гады, а пазачарговыя — па рашэнні камітэта або па патрабаванні адной траціны агульнай колькасці членаў партыі, якія ўваходзяць у адпаведную партыйную арганізацыю. Акруговая, гарадская, раённая канферэнцыя (сход) заслухоўвае справаздачы камітэта, рэвізійнай камісіі, абмяркоўвае па сваім меркаванні іншыя пытанні партыйнага, гаспадарчага і культурнага будаўніцтва, абірае акруговы, гарадскi, раённы камітэт, рэвізійную камісію і дэлегатаў на абласную, краявую канферэнцыю або з'езд кампартыі саюзнай рэспублікі ...

... Акруговы, гарадскi, раённы камітэт абірае бюро, у тым ліку сакратароў камітэта, а таксама зацвярджае загадчыкаў аддзеламі камітэта, рэдактараў газет. Для сакратароў акруговага, гарадскога, раённага камітэта абавязковы партыйны стаж не менш трох гадоў. Сакратары камітэтаў зацвярджаюцца абкамам, крайкамам, ЦК кампартыі саюзнай рэспублікі.

Акруговыя камітэты КПСС на жнівень 1991 года

правіць
  • Агінскі Бурацкі акруговы камітэт КПСС
  • Комі-Пярмяцкі акруговы камітэт КПСС
  • Каракскі акруговы камітэт КПСС
  • Ненецкі акруговы камітэт КПСС
  • Таймырскі (Далгана-Ненецкі) акруговы камітэт КПСС
  • Усць-Ардынскі Бурацкі акруговы камітэт КПСС
  • Ханты-Мансійскі акруговы камітэт КПСС
  • Чукоцкі акруговы камітэт КПСС
  • Эвенкійскі акруговы камітэт КПСС
  • Ямала-Ненецкі акруговы камітэт КПСС

Абласныя камітэты КПСС, скасаваныя або змяніўшыя назву да 1991 года

правіць
  • Ахотска-Эвенскі акруговы камітэт КПСС (1930-1934)
  • Віціма-Алякмінскі акруговы камітэт КПСС (1931-1938)
  • Карэльскі акруговы камітэт КПСС (1937-1939)
  • Аргаяшскі акруговы камітэт КПСС (1934)

Гл. таксама

правіць

Літаратура

правіць
  • Восленский М. С. Номенклатура. Господствующий класс Советского Союза. — М.: «Советская Россия»; МП «Октябрь», 1991. — 624 с.
  • Устав КПСС. — М., 1976.