Анабаптызм

Анабапты́зм (грэч. ἀναβαπτισμός — перахрышчэнне) — хрысціянская пратэстанцкая плынь XVI стагоддзя ў Еўропе, аднак існуе меркаванне, што анабаптызм адрозніваецца ад пратэстанцкага руху.

Рэфармацыя

95 тэзісаў Формула згоды Контррэфармацыя Рухі і дэнамінацыі   Пратэстанцызм Рэфармацыя ў Германіі Лютэранства Анабаптызм Рэфармацыя ў Швейцарыі Кальвінізм Рэфармацыя ў Нідэрландах Менаніцтва Рэфармацтва Рэфармацыя ў Англіі Англіканства Пурытанства Рэфармацыя ў Шатландыі Прэсвітэрыянства Рэфармацыя ў Францыі Гугеноты Рэфармацыя ў Рэчы Паспалітай Сацыніянства Рэфармацыя ў Італіі Ключавыя падзеі   Лейпцыгскі дыспут Вормскі эдыкт Сялянская вайна ў Германіі Шпаерская пратэстацыя Марбургскі дыспут Аўгсбургскі рэйхстаг Аўгсбургскі рэлігійны мір Вестфальскі мір Дзеячы Рэфармацыі   Марцін Лютэр (Г, 1483–1546) Філіп Меланхтан (Г, 1497–1560) Ганс Таўсен (Д, 1494–1561) Олаус Петры (Швец, 1493–1552) Ульрых Цвінглі (Швейц, 1484–1531) Жан Кальвін (Швейц, 1509–1564) Томас Кранмер (А, 1489–1556) Джон Нокс (Шат, 1514?–1572) Папярэднікі Рэфармацыі   Вальдэнсы Авіньёнскі палон пап (1309–1377) Лаларды Вялікі заходні раскол (1378–1417) Гусіцкія войны (1420 да ~1434) Паўночнае Адраджэнне

Пратэстантызм

Рэфармацыя Дактрыны пратэстантызму Дарэфармацыйныя рухі Вальдэнсы · Гусіты · Катары · Лоларды Рэфармісцкія цэрквы Англіканства · Анабаптызм · Кальвінізм · Лютэранства · Цвінгліянства Пост-рэфармацыйныя рухі Адвентызм · Армініянства · Баптызм · Квакеры · Піетызм · Пурытанства · Пяцідзясятніцтва · Харызматызм «Вялікае абуджэнне» Рывайвелізм · Метадызм · Евангелізм · Вучні Хрыста

Асноўнай прыкметай руху стаў заклік да паўторнага хрышчэння ў свядомым узросце. Прадстаўнікі радыкальнай часткі анабаптыстаў (многія з якіх прытрымліваліся камуністычнай ідэі агульнасці маёмасці, а некаторыя і супольнасці жанчын) прынялі ўдзел у Сялянскай вайне ў 1524-1525, утварылі Мюнстэрскую камуну 1534-1535, і ў рэшце рэшт былі знішчаны. Другая частка займала больш памяркоўныя пазіцыі, прытрымлівалася пацыфізму (Грэбель, Сіманс, Марпек) або нават супрацоўнічала з мясцовымі ўладамі (Губмайер). Яна захавалася да цяперашняга часу ў форме суполак менанітаў, гутэрытаў і амішаў. Ідэі ўмераных анабаптыстаў аказалі ўплыў на фарміраванне суполак англійскіх баптыстаў у Нідэрландах у XVI стагоддзі.

Гісторыя

Распаўсюджанне ранніх анабаптыстаў у Цэнтральнай Еўропе

Швейцарыя

Анабаптызм у Швейцарыі пачаўся як адгалінаванне царкоўных рэформ Ульрыха Цвінглі. Яшчэ ў 1522 годзе стала відавочна, што Цвінглі быў на шляху рэформ пропаведзі, калі ён пачаў сумнявацца або крытыкаваць такія каталіцкай практыкі, як дзесяціна, імша і нават хрышчэнне немаўлят. Цвінглі сабраў групу рэфарматараў вакол сабе і з імі займаўся класічнай літаратурай і вывучэннем Святога Пісання. Тым не менш, некаторыя з гэтых маладых людзей пачалі адчуваць, што Цвінглі не досыць хутка рухаўся да радыкальных рэформ. Раскол паміж Цвінглі і яго больш радыкальнымі вучнямі стаў відавочным у кастрычніку 1523 годзе на дыспуце, які адбыўся ў Цюрыху.

Ціроль

Анабаптызм прыйшоў да Ціроля дзякуючы працам Георга Блаўрака. Як і ў вайне нямецкіх сялян, паўстанне Міхаэля Гайсмайра падрыхтавала глебу, вырабляючы надзею на сацыяльную справядлівасць. Гайсмайр спрабаваў правесці рэлігійныя, палітычныя і эканамічныя рэформы з дапамогай гвалтоўнага сялянскага паўстання, але рух быў здушаны.

Маравія

Не зважаючы на тое, што мараўскія анабаптысты з'явіліся ў выніку перасялення сюды вернікаў з іншых абласцей Еўропы, Маравія неўзабаве стала цэнтрам руху анабаптызму, у значнай ступені дзякуючы сваёй большай рэлігійнай памяркоўнасці. Ганс Гут быў адным з першых евангелістаў у гэтым раёне, за два гады сваёй дзейнасці ў Маравіі ён вырабіў хрышчэнне большай колькасці новавернікаў, чым усе астатнія анабаптысцкія евангелісты агулам.

Літаратура

• Estep, William R. The Anabaptist Story. — Michigan: William B Eerdmans, 1963. — ISBN 0-8028-1594-4.
• Packull, Werner O. Hutterite Beginnings: Communitarian Experiments During the Reformation. — Baltimore, Maryland: The Johns Hopkins University Press, 1995. — ISBN 0-8018-6256-6.
• Dyck, Cornelius J. An Introduction to Mennonite History. — Scottdale, PA: Herald Press, 1967. — ISBN 0-8361-1955-X.
• Hoover, Peter. The Mystery of the Mark-Anabaptist Mission Work under the Fire of God. — Mountain Lake, Minnesota: Elmendorf Books, 2008. — ISBN 0-8361-1955-X.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Анабаптызм
• Anabaptism. Global Anabaptist Mennonite Encyclopedia Online
• The Story of the Church: The Protestant Reformation: The Anabaptists and Other Radical Reformers. Ritchie Family Page
• The Anabaptist Story. The Reformed Reader