Андрэй Жук

Андрэй Жук (фр.: Andreï Jouk, 22 чэрвеня 1976, Баранавічы, Брэсцкая вобласць — 25 лістапада 2019, Менака, Малі) — французскі ваеннаслужачы беларускага паходжання, старшы сяржант, удзельнік антытэрарыстычных аперацый «Памір» і «Бархан», кавалер Ордэна Ганаровага легіёна (вышэйшай узнагароды Францыі) пасмяротна.

Андрэй Жук
Дата нараджэння	22 чэрвеня 1976(1976-06-22)
Месца нараджэння	Баранавічы, Брэсцкая вобласць, БССР, СССР
Дата смерці	25 лістапада 2019(2019-11-25) (43 гады)
Месца смерці	Менака[d], Ménaka Cercle[d], Gao Region[d], Малі
Месца пахавання	Могілкі Русіно
Альма-матар	Баранавіцкі тэхнікум лёгкай прамысловасці[d] (1995) Акадэмія Міністэрства ўнутраных спраў Рэспублікі Беларусь
Грамадзянства	Францыя  Беларусь
Прыналежнасць	Францыя
Род войскаў	горнастралковая брыгада
Гады службы	2011 — 2019
Званне	старшы сяржант аджудан (пасмяротна)
Часць	2 замежны інжынерны полк
Бітвы/войны	вайна ў Афганістане — аперацыя «Памір»; аперацыя «Гарпія»; аперацыя «Бархан»
Узнагароды і званні	загінулі за Францыю[d] (29 лістапада 2019)

Біяграфія

Адукацыя і пачатак службы

Скончыў 9 класаў сярэдняй школы № 19 г. Баранавічы, у 1995 годзе — Баранавіцкі тэхнікум лёгкай прамысловасці, пасля — Акадэмію Міністэрства ўнутраных спраў Рэспублікі Беларусь.

Каля 5 год служыў у Баранавічах: у роце палка патрульна-паставой службы міліцыі Упраўлення ўнутраных спраў Брэсцкага аблвыканкама, затым — у аддзеле крымінальнага вышуку. Былым кіраўніцтвам характарызаваўся як дабрасумленны і старанны супрацоўнік; але асабіста прыйшоў да высновы, што служба ў міліцыі яму не па характару. Паколькі іншую працу ў горадзе было знайсці складана, вырашыў паехаць у Францыю і паступіць у Замежны легіён, якім цікавіўся са школьных гадоў.

Служба ў Замежным легіёне

30 студзеня 2008 года, пасля некалькіх спробаў, паступіў на службу ў Замежны легіён Сухапутных войск Узброеных сіл Французскай Рэспублікі. Прайшоў навучанне ў вучэбным 4-м замежным палку ў камуне Кастэльнадары (кантон Паўночны Кастэльнадары, акруга Каркасон, дэпартамент Од, рэгіён Лангедок-Русільён), якое завяршыў як выдатнік баявой падрыхтоўкі.

З 12 чэрвеня 2008 года — сапёр штурма, легіянер у 2-ім замежным інжынерным палку 27-й горнастралковай брыгады (27 ГСБ) ў камуне Сен-Крыстоль (кантон Со, акруга Карпантра, дэпартамент Ваклюз, рэгіён Праванс — Альпы — Лазурны Бераг). Легіянер 1 класа з 1 студзеня 2009 года; інструктар. Накіроўваўся 4 разы на ўзмацненне 13-й поўбрыгады Замежнага легіёна ў Джыбуці ў перыяд з 2009 па 2014. Капрал з 1 лютага 2010 года. У снежні 2010 года — красавіку 2011 года ўдзельнічаў у аперацыі «Памір» у складзе Міжнародных сіл садзейнічання бяспецы ў Афганістане. Сяржант з 1 верасня 2011 года. Атрымаў французскае грамадзянства. Накіроўваўся ў Французскую Гвіяну ў рамках кароткатэрміновай місіі з верасня 2015 года па сакавік 2016 года (аперацыя «Гарпія»).

У 2016 годзе прайшоў адбор і затым — гадавую падрыхтоўку для службы ў горных падраздзяленнях спецыяльнага прызначэння. Уваходзіў у аператыўную групіроўку горнага спецпрызначэння 27 ГСБ. Старшы сяржант з 1 студзеня 2018 года.

Удзел у аперацыі «Бархан»

У шэрагу афрыканскіх краін (Буркіна-Фасо, Малі, Маўрытанія, Нігер і Чад) узброеныя радыкальныя ісламісцкія групіроўкі імкнуцца захапіць саванну Сахель. Савет бяспекі ААН у сваёй рэзалюцыі ад 20 снежня 2012 года № 2085 заклікаў усе краіны аказваць падтрымку «малійскім сілам абароны і бяспекі ў адпаведнасці з іх унутранымі патрэбамі з мэтай аднавіць уладу малійскай дзяржавы на ўсёй нацыянальнай тэрыторыі». Па просьбе Малі і іншых краін рэгіёна Сахель Францыя пры падтрымцы Вялікабрытаніі і Эстоніі аказвалі ім дапамогу ў барацьбе з тэрарыстамі (аперацыя «Бархан»). У Малі, дзе сітуацыя была асабліва складаная, прысутнічалі таксама сілы ААН.

У студзені — маі 2018 года, верасні 2018 года — студзені 2019 года і ўвосень 2019 года А. Жук быў накіраваны ў Малі для ўдзелу ў аперацыі. Саслужыўцамі ўзгадваўся як вельмі добры вайсковец і надзвычай культурны, спакойны чалавек.

22 лістапада 2019 года французскія падраздзяленні пачалі дзеянні ў даліне Эранга, размешчанай прыблізна за 20 км на поўдзень ад г. Індэліманэ (вобласць Менака). 25 лістапада ў канцы дня ў рэгіёне Ліптака-Гурма была выяўлена і атакавана група тэрарыстаў, якія перасоўваліся на аўтамабілях-пікапах і матацыклах. Каля 17:00 гадзін падраздзяленне групіроўкі спецпрызначэння 11-й парашутнай брыгады ўступіла ў наземны бой. З надыходам цемры дэсантнікі папрасілі паветраную падтрымку, каб перайсці вадзі. Да іх былі накіраваны два верталёты «Тыгр» і верталёт «Пума», а таксама паветраны патруль з двух самалётаў «Міраж-2000». Дзеянні верталётаў у Сахелі ўскладняліся пясчанымі бурамі. Прыблізна ў 19:40, калі самалёт праводзіў манёўр для падрыхтоўкі да атакі, адзін з «Тыграў» і «Пума» выпадкова сутыкнуліся. У выніку загінулі 13 вайскоўцаў, якія знаходзіліся на іх бартах, у тым ліку 7 — з 5-га баявога верталётнага палка, і 6 — з групіроўкі горнага спецпрызначэння 27 ГСБ: 4 — з 4-га разведывальнага матарызаванага палка, 1 — з 93-га горнага артылерыйскага палка, 1 (А. Жук) — з 2-га замежнага інжынернага палка.

Вайсковае ўганараванне і ўшанаванне памяці

А. Жуку пасмяротна прысвоена наступнае воінскае званне — аджудан. На французскай ваеннай базе ў Малі адбылося жалобнае развітанне з загінулымі вайскоўцамі. Прэзідэнт Малі І. Кейта падкрэсліў, што вайскоўцы «загінулі за Францыю, за Малі, за Сахель, за свабоду». Еўрапейскі парламент у Страсбуры на паседжанні 27 лістапада 2019 года ўшанаваў хвілінай маўчання памяць 13 вайскоўцаў, якія загінулі ў Малі. Нацыянальная жалобная цырымонія прайшла 2 снежня 2019 года ў Парыжы з удзелам прэзідэнтаў Францыі і Малі.

«Старшы сяржант Андрэй Жук… Яму было 43 гады. Беларус, які 11 гадоў таму паступіў на службу ў Замежны легіён сапёрам штурму, ён прайшоў узорны воінскі шлях да горнастралковага спецпадраздзялення. Ён некалькі разоў удзельнічаў у аперацыях у рэгіёне Сахеля. 2-гі інжынерны полк Замежнага легіёну захавае памяць пра гэтага салдата выключнай адвагі. Памяць пра француза — не па крывi, успадкаванай ад продкаў, а па пралітай ім крыві. Ён быў бацькам чацвярых дзяцей. Ён зрабіў свой выбар — абараняць нашу краіну і нашы каштоўнасці.»

Арыгінальны тэкст (фр.)  

«Le sergent-chef Andreï JOUK avait, lui, 43 ans. Entré dans la Légion étrangère comme sapeur d'assaut il y a onze ans, ce Biélorusse avait suivi un parcours remarquable jusqu'à devenir commando montagne. Il fut projeté à plusieurs reprises au Sahel. Le 2ème Régiment étranger de génie de Saint-Christol se souviendra longtemps de ce soldat d'une bravoure extraordinaire, Français non par le sang reçu mais par le sang versé. Il était père de quatre enfants et avait fait le choix de défendre notre pays et nos valeurs.»

— Э. Макрон, прэзідэнт Францыі

Памятная цырымонія ў 2-м замежным інжынерным палку ў Сен-Крыстолі, дзе служыў А. Жук, адбылася 6 снежня, у дзень св. Варвары (нябёснай заступніцы сапёраў), з удзелам камандзіра 27 ГСБ брыгаднага генерала Пьера-Жозэфа Гіўрэ.

27 снежня 2019 года ўрну з прахам даставілі ў Баранавічы, жалобнае развітанне прайшло ў сямейным коле. Пахаваны на баранавіцкіх могілках Русіно.

Узнагароды

• Кавалер Ордэна Ганаровага легіёна (пасмяротна)
• Крыж вайсковай доблесці з бронзавай зоркай
• Крыж байца
• Медаль французскай удзячнасці
• Медаль Заморскіх тэрыторый з планкай «Сахель»
• Медаль нацыянальнай абароны (сярэбраны)
• Французскі памятны медаль з планкай «Афганістан»
• Медаль за ваенную абарону тэрыторыі з планкай «Гарпія»

Спасылкі

• In memoriam : Andreï Jouk // Réserve Citoyenne du Gouverneur Militaire de Paris. — 2019. — 1 Décembre. (фр.)
• En images. Hommage national aux 13 militaires français tués au Mali // lexpress.fr. — 2019. — 2 Décembre. (фр.)
• Гурневіч, Д. «Беларусь можа ганарыцца, што дала сьвету такога чалавека». Загінулага ў Малі легіянэра ўзгадвае саслужывец // Радыё «Свабода». — 2019. — 6 снежня.
• Biographie de l'adjudant Andrei Jouk на сайце Міністэрства абароны Францыі