Андрэй Альгердавіч
Андрэ́й Альге́рдавіч (Андрэй Полацкі; каля 1320 — 12 жніўня 1399) — князь пскоўскі, князь полацкі (1348—1387), некаторы час тытулаваўся вялікім князем полацкім і вялікім князем рускім.
| Андрэй Альгердавіч | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Павел Татарнікаў. «Андрэй Полацкі» | |||||||
|
|||||||
|
|||||||
| Папярэднік | Мацвей Пскоўскі | ||||||
| Пераемнік | Іван Андрэевіч | ||||||
|
|||||||
| Папярэднік | Іван Андрэевіч | ||||||
| Пераемнік | — | ||||||
|
|||||||
| Папярэднік | Нарымонт Гедзімінавіч | ||||||
| Пераемнік | Скіргайла | ||||||
|
|||||||
| Папярэднік | Скіргайла | ||||||
| Пераемнік | Скіргайла | ||||||
|
|||||||
| Папярэднік | Скіргайла | ||||||
| Нараджэнне |
1325 |
||||||
| Смерць |
12 жніўня 1399 |
||||||
| Род | Гедзімінавічы | ||||||
| Бацька | Альгерд[1][2] | ||||||
| Маці | Марыя[2] | ||||||
| Дзеці | сыны: Міхаіл, Сямён, Іван і Фёдар | ||||||
| Бітвы | |||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||
Старэйшы сын Альгерда і яго першай жонкі віцебскай князёўны Марыі[3]. Нарадзіўся каля 1320 (у 1325[4]) года. У 1342 годзе прыняты пскавічамі на княжанне, але неўзабаве пакінуў Пскоў, напэўна, каб заняць полацкі сталец замест свайго дзядзькі Нарымонта-Глеба, а ў Пскове пакінуў намесніка Юрыя Вітаўтавіча, магчыма, свайго стрыечнага брата. Пасля гібелі Юрыя Вітаўтавіча ў баі з лівонскімі рыцарамі пскавічы, незадаволеныя адсутнасцю Андрэя, абралі іншага князя.
Удзельнічаў у паходзе вялікага князя цвярскога Міхаіла на Маскву ў 1372 годзе. Вёў актыўную барацьбу з крыжакамі, у 1373 і 1375 гадах здзейсніў паспяховыя паходы на Дынабург[3].
Пасля смерці Альгерда (1377), паводле запавету, вялікім князем літоўскім стаў Ягайла. Андрэй спачатку быў у саюзе з Кейстутам супраць Ягайлы, пасля смерці Кейстута абвясціў сябе вялікім князем полацкім, а пасля вялікім князем рускім са сталіцай ў Полацку. Аднак пад націскам Ягайлы вымушаны быў з’ехаць з Полацка ў Пскоў, а адтуль неўзабаве ў Маскву.
Уступіў у саюз з вялікім князем маскоўскім Дзмітрыем Іванавічам[3], удзельнічаў у 1378 годзе ў разгроме татараў у бітве на Вожы, адваяваў у Вялікага Княства Літоўскага для Масквы северскія гарады Трубчэўск і Старадуб, у 1380 годзе ўдзельнічаў у Кулікоўскай бітве, дзе ўзначальваў правы фланг маскоўскага войска[3].
Пасля ўступіў у саюз з Лівонскім ордэнам, назваў лівонскага магістра бацькам і дарагім сябрам, прызнаў сябе яго васалам, вярнуўся ў Полацк, выступіў супраць Ягайлы (1386). У 1386 годзе спаліў Дрысенскі замак[5].
Неўзабаве захоплены Ягайлам і зняволены ў адным з замкаў у Польшчы. Адтуль быў вызвалены на просьбу Вітаўта ў 1390 годзе. Стаў на бок Вітаўта ў яго барацьбе са Скіргайлам[3]. Зноў княжыў у Пскове.
Загінуў у 1399 годзе ў бітве на Ворскле разам з братам Дзмітрыем і іншымі князямі.
Імя
правіць
Хроніка Быхаўца называе Андрэя сынам Кейстута — Андрэем Гарбатым[3], а таксама чацвёртым сынам Альгерда і князем трубчэўскім Вінгальтам[3] («Y było synow u welikaho kniazia Olgierda dwanadcat, … czetwerty Wingolt Andrey, udeł ieho Trubczesk»), таму ў гістарыяграфіі XIX ст. гэтае імя прыпісвалі Андрэю як свецкае літоўскае, але з іншых крыніц яно не вядома[6].
Зноскі
- ↑ К. Б. Андрей // Энциклопедический лексикон — СПб.: 1835. — Т. 2. — С. 288.
- ↑ а б Андрей Ольгердович // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. Iа. — С. 764.
- ↑ а б в г д е ё Андрей Полоцкий // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 19. — 737 с.
- ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).
- ↑ Мацей Стрыйкоўскі. Хроніка Польская, Літоўская, Жамойцкая і ўсёй Русі (1582).
- ↑ Stadnicki K. Bracia Władysława-Jagiełły… — S. 18, прим. 4.
Літаратура
правіць- Варонін В. А. Старонка біяграфіі князя Андрэя Полацкага // Гістарычны альманах. — Т. 15. Гародня, 2009.
- Ермаловіч М. І. Андрэй Альгердавіч. // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0036-6 (т.1).
- Stadnicki K. Bracia Władysława-Jagiełły Olgierdowicza, króla Polski, wielkiego Xięcia Litwy. Jako dalszy ciąg «Synów Giedymina». Z tablicami genealogicznymi. Lwów, 1867. VIII, 416 s.