Вікіпедыя

Андрэй Уладзіміравіч Мацук

беларускі гісторык

Андрэй Уладзіміравіч Мацук (нар. 4 снежня 1978, Полацк) — беларускі гісторык, спецыяліст па Вялікім княстве Літоўскім XVIII ст. Доктар хабілітаваны ў галіне гісторыі (2021).

Андрэй Уладзіміравіч Мацук
Дата нараджэння 4 снежня 1978(1978-12-04) (45 гадоў)
Месца нараджэння
Грамадзянства
Род дзейнасці гісторык
Навуковая сфера гісторыя
Месца працы
Навуковая ступень доктар гістарычных навук (2021)
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Валянцін Фёдаравіч Голубеў
Узнагароды
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Мацук.

Біяграфія

правіць

Скончыў у 2001 годзе гісторыка-філалагічны факультэт Полацкага дзяржаўнага універсітэта[1].

У 2004 годзе скончыў аспірантуру Інстытута гісторыі НАН Беларусі[1]. У 2005 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю «Барацьба магнацкіх груповак на беларускіх землях ВКЛ за палітычнае вяршэнства (1717—1763 гг.)»[1].

Пасля абароны дысертацыі працаваў у Інстытуце гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, у 2005—2006 гадах — малодшы навуковы супрацоўнік, 2006—2010 — навуковы супрацоўнік, 2010—2019 — старшы навуковы супрацоўнік, 2019—2020 — вядучы навуковы супрацоўнік аддзела гісторыі Беларусі Сярэдніх вякоў і пачатку Новага часу.

Навуковая ступень доктара хабілітаванага нададзена рашэннем Навуковай рады Інстытута гісторыі імя Тадэвуша Мантэйфеля Польскай акадэміі навук у 2021 г.

Палітычны пераслед

правіць

24 верасня 2020 года схоплены паблізу ўласнага дома ў сувязі з удзелам у акцыях пратэсту супраць вынікаў выбараў прэзідэнта у Беларусі 9 жніўня 2020 года, абвінавачаны ў парушэнні ч.1 арт.23.34 КоАП Рэспублікі Беларусь і быў пакараны судом 13 соднямі адміністрацыйнага арышту[2]. 23 лістапада ў эфір праграмы «Ідэя Х» на Еўрарадыё выйшаў запіс інтэрв’ю з ім Зміцера Лукашука і Максіма Гарунова[3]. 26 лістапада пасля масавага звальнення з Інстытута гісторыі НАНБ падпісаў ліст да адміністрацыі з асуджэннем рэпрэсій і адмовіўся ад прапановы працягнуць кантракт у знак салідарнасці з тымі, каму раней паведамілі пра непрацягненне працоўных адносін з 1 студзеня 2021 г.[4].

11 снежня зноў быў затрыманы ва ўласным доме супрацоўнікамі Дэпартамента фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь і адвезены ў Маскоўскае РУУС Мінска  (бел. (тар.)) (бел.. 14 снежня суд Маскоўскага раёна Мінска (суддзя — Таццяна Матыль[5][6][7][8]) кіруючыся ч. 3 арт. 23.34 КоАП пакарала Мацука 15 соднямі адміністрацыйнага арышту за святкаванне 4 снежня з калегамі і суседзямі дня нараджэння ў двары дома, дзе стала пражывае[9][10][11][12][13]. Адвакат даводзіў, што доказную базу абвінавачвання нельга будаваць толькі на двух фотаздымках і пытаў: «Чаму мой кліент не мог адзначыць свой дзень нараджэння ў двары свайго дома з суседзямі і сябрамі?». На гэта суддзя Матыль прамовіла, звяртаючыся да Мацука: «Інтэрнэтам карыстаецеся? Пра палітычную сітуацыю ў краіне ведаеце? Пра тое, што дваровыя чаяванні — гэта форма пратэсту, у курсе?», задавала пытанні: «Які заклік нясе плакат з надпісам „Дзякуй гісторыкам“?», «Хто купляў торты?», «Ці доўга яны стаялі?», «Ці маглі прысутныя на іх глядзець?»[10]. Выйшаў на волю 26 снежня 2020 г.[14]

Навуковая дзейнасць

правіць

У сферу навуковых зацікаўленняў уваходзяць: унутрыпалітычнае становішча беларускіх зямель ВКЛ XVIII ст., асаблівасці будовы і функцыянавання парламенцкай сістэмы ВКЛ XVIII ст., заканамернасці і асаблівасці фарміравання і функцыянавання рэгіянальнай павятовай эліты ВКЛ у XVIII ст., гісторыя дзяржавы і права, прававой і палітычнай думкі ВКЛ XVIII ст., дзяржаўныя інстытуты ВКЛ XVIII ст.

З 2004 г. з’яўляецца ўдзельнікам некалькіх міжнародных навукова-даследчых праектаў, якія былі рэалізаваны і рэалізуюцца пад кіраўніцтвам прафесара Генрыха Люлевіча (1950—2019) і прафесара Анджэя Рахубы. Сярод іх праекты выдання спісаў дэпутатаў Галоўнага Трыбунала ВКЛ, спісаў ураднікаў і саноўнікаў ВКЛ (Віленскае, Трокскае, Полацкае, Мсціслаўскае, Берасцейскае, Новагародскае (Навагрудскае) ваяводствы) (NPRH nr N N108 203536; NPRH nr 12H 11 0016 80; NPRH nr 11H 11 0036 80; NPRH nr 11H 18 0370 86), парламентарыяў ВКЛ на соймах Рэчы Паспалітай (NPRH nr 11H 18 0130 87), а таксама навуковы праект па выданні актаў новагародскага (навагрудскага) сойміка (NPRH nr 0057/NPRH2/H11/81/2012).

Аўтар больш за 120 навуковых прац.

Сям’я

правіць

Жанаты. Мае дачку і сына.

Працы

правіць

Манаграфіі

правіць
  • Барацьба магнацкіх груповак у ВКЛ (1717—1763 гг.). Мінск: Медысонт, 2010. 640 с.
  • Полацкае ваяводства ў XVIII ст.: ваявода, шляхецкі эліта, соймікі. Мінск: Беларуская навука, 2014. 230 с.
  • Грамадска-палітычнае жыццё Вялікага Княства Літоўскага ў часы бескаралеўя 1733—1735 гг. Мінск: Беларуская навука, 2020. 366 с.: іл.

Калектыўныя манаграфіі

правіць
  • Dzieje rodziny Ciechanowieckich herbu Dąbrowa (XIV—XXI wiek) (в соавторстве: Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba, Jolanta Sikorska-Kulesza, Stanisław Dumin, Andrzej Haratym, Andrej Macuk, Agnieszka Pospiszil) Andrzej Rachuba (red.). — Warszawa: DiG, 2013. — 614 s.
  • Гісторыя Навагрудка — з глыбінь вякоў да нашых дзён = История Новогрудка — из глубин веков до наших дней / [М. П. Касцюк і інш.], рэд. кал.: М. П. Касцюк (гал. рэд.). 1-е выд. Мінск: Белстан, 2014; 2-е выд. Мінск : Белстан, 2016.
  • История белорусской государственности: В 5 т. Т. 1 : Белорусская государственность: от истоков до конца XVIII в. / А. А. Коваленя [и др.]; отв. ред. тома О. Н. Левко, В. Ф. Голубев; Нац. акад. наук Беларуси, Ин-т истории. Минск : Беларуская навука, 2019.

Навукова-даведачныя выданні

правіць
  • Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (1697—1794): Spis / pod red. Andrzeja Rachuby; oprac. Andrzej Rachuba i Przemysław P. Romaniuk przy współpr. Andreja Macuka i Jewgienija Aniszczenki; Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk. Warszawa: DiG, 2004. 448 s.
  • Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : Spisy : w X t. / PAN, Instytut Historii; red. Anrzej Rachuba, Henryk Lulewicz. Warszawa : Wydawnictwo «DiG», Wydawnictwo IH PAN, 2003-<2020>. Tom I: Województwo wileńskie. XIV—XVIII wiek. / pod red. Andrzeja Rachuby, oprac. Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba, Przemysław P. Romaniuk przy współudzialie Uładzimira Jamialjanczyka i Andreja Macuka. Warszawa: DiG, 2004. 764 s.
  • Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : Spisy : w X t. / PAN, Instytut Historii; red. Anrzej Rachuba, Henryk Lulewicz. Warszawa : Wydawnictwo «DiG», Wydawnictwo IH PAN, 2003-<2020>. Tom II: Województwo trockie. XIV—XVIII wiek. / pod red. Andrzeja Rachuby, oprac. Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba, Przemysław P. Romaniuk przy współpracy Jaugiena Aniszczanki i Andreja Macuka. Warszawa: DiG, 2009. 687 s.
  • Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : Spisy : w X t. / PAN, Instytut Historii; red. Anrzej Rachuba, Henryk Lulewicz. Warszawa : Wydawnictwo «DiG», Wydawnictwo IH PAN, 2003-<2020>. Tom V : Ziemia połocka i województwo połockie. XIV—XVIII wiek Архівавана 13 красавіка 2021. / IH PAN; pod red. Henryka Lulewicza, oprac. Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba, Andrzej Haratym, Andrej Macuk, Andrej Radaman przy współpracy Witala Hałubowicza i Przemysława P. Romaniuka. Warszawa: Wydawnictwo IH PAN, 2018. 305, [1] s. ISBN 978-83-65880-49-9 [1](недаступная спасылка)
  • Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : Spisy : w X t. / PAN, Instytut Historii; red. A. Rachuba, H. Lulewicz. Warszawa: Wydawnictwo «DiG», Wydawnicto IH PAN, 2003-<2020>. Tom VIII : Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV—XVIII wiek / IH PAN; red. Andrzej Rachuba, oprac. Henryk Lulewicz, Tomasz Jaszczołt, Andrej Radaman, Andrzej Rachuba, Przemysław P. Romaniuk, Andrej Macuk, Adam Danilczyk, Andrzej Haratym. Warszawa: IH PAN, 2020. 405 s. ISBN 978-83-65880-89-5
  • Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : Spisy : w X t. / PAN, Instytut Historii; red. Andrzej Rachuba, Henryk Lulewicz. Warszawa : Wydawnictwo «DiG», Wydawnictwo IH PAN, 2003-<2020>. Tom IX : Województwo mścisławskie. XVI—XVIII wiek / IH PAN; pod red. Andrzeja Rachuby, oprac. Henryk Lulewicz, Tomasz Jaszczołt, Andrej Radaman, Andrzej Rachuba, Przemysław P. Romaniuk, Andrej Macuk, Adam Danilczyk i Andrzej Haratym. Warszawa: Wydawnictwo IH PAN, 2019. 262 s. ISBN 978-83-65880-76-5

Навуковыя зборнікі

правіць
  • Ды сваёй гісторыі: Сярэднявечча і Ранні Новы час: зборнік навуковых артыкулаў, прысвечаных памяці Паўла Лойкі / навук. рэд. В. А. Варонін. Смаленск: Інбелкульт, 2013. 156 с.

Выбраныя навуковыя артыкулы

правіць

Узнагароды і прэміі

правіць

Зноскі

  1. ↑ а б в г Марозаў 2022.
  2. ↑ Задержан белорусский историк Андрей Мацук: он осуждён на 13 суток Архівавана 19 снежня 2020. TUT.BY (25-26.09.2020)
  3. ↑ Мацук: азіраючыся ў мінулае — рухацца наперад, такая ідэя нам сёння патрэбна Еўрапейскае радыё для Беларусі = Euroradio FM (23.11.2020)
  4. ↑ Денис Мартинович. Из Института истории уволены семь сотрудников. Еще пятеро ушли сами в знак солидарности Архівавана 23 студзеня 2021. TUT.BY (27.11.2020)
  5. ↑ Татьяна Мотыль(нявызн.). Чиновники инфо. База данных белорусских госслужащих. Чиновники Инфо. База данных белорусских госслужащих.
  6. ↑ Валерий Щукин. Массовое попрание правящим режимом конституционных гарантий гражданам страны нарастает как снежный ком.(нявызн.). Наш дом (24.01.2020)
  7. ↑ Александр Лычавко. «Вопиющие нестыковки»: 15 беларуских судей, которые дают сутки и штрафы по политическим мотивам(нявызн.). The Village. The Willage (27.10.2020)
  8. ↑ 1570 сутак за чатыры месяцы: суддзі-антырэкардсмены па палітычных справах Еўрапейскае радыё для Беларусі = Euroradio FM (14.12.2020)
  9. ↑ После обысков на Железнодорожной трое получили «сутки» за празднование дня рождения во дворе Архівавана 18 снежня 2020. TUT.BY (15.12.2020)
  10. ↑ а б Трох жыхароў Грушаўкі асудзілі на 15 содняў за чаяванне ў двары. «Вінаваты» торцікі з Пагоняй Зялёны партал. Таварыства «Зялёная сетка» (17.12.2020)
  11. ↑ Felix Ackermann (Warschau). Repression und neuer Aufbruch. In Minsk entlassene Historiker gehen ins Exil nach Polen und Litauen Архівавана 28 студзеня 2021. (нем.) // Frankfurter Allgemeine Zeitung. — 2021. — Mittwoch 20 Januar (Nr. 16). — S. 12
  12. ↑ Felix Ackermann (Warschau). Exodus aus Belarus: Unterdrückung und neuer Aufbruch (нем.). FAZ.NET (Aktualisiert AM 23.01.2021-22:48).
  13. ↑ Felix Ackermann. Łukaszenka każe Akademii Nauk wyrzucać badaczy za wsparcie protestów // Gazeta Wyborcza : газета. — 2021. — 29 stycznia.
  14. ↑ Кацярына Крывічаніна Facebook
  15. ↑ Прэмія за лепшыя навуковыя публікацыі 2020 года . ICBS. Праверана 26 верасня 2023.
  16. ↑ Беларускі гісторык атрымаў прэстыжную навуковую ўзнагароду ў Польшчы . Наша Ніва. Праверана 27 верасня 2023.

Літаратура

правіць

Спасылкі

правіць
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Андрэй_Уладзіміравіч_Мацук&oldid=4848380"