Антоні Генрык Радзівіл

	Антоні Генрык Радзівіл; польск.: Antoni Henryk Radziwiłł
Дзейнасць	кампазітар, палітык
Нараджэнне	13 чэрвеня 1775[…]; Вільня, Віленскі павет, Віленскае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая;
Смерць	7 красавіка 1833[…] (57 гадоў); Берлін, правінцыя Брандэнбург, Каралеўства Прусія, Германскі саюз;
Пахаванне	кафедральны сабор Святых Пятра і Паўла;
Дынастыя	Радзівілы
Бацька	Міхал Геранім Радзівіл
Маці	Алена Пшаздзецкая[d]
Жонка	Луіза Пруская[d]
Дзеці	Вільгельм Радзівіл, Багуслаў Фрэдэрык Радзівіл[d], Эліза Радзівіл[d], Prince Ferdinand Radziwill[d], Princess Eliza Fryderyka Luiza Marta Radziwill[d] і Auguste Luise Wilhelmine Wanda Czartoryski[d]
Узнагароды
Антоні Генрык Радзівіл на Вікісховішчы

Антоні Генрык Радзівіл, польск.: Antoni Henryk Radziwiłł (13 чэрвеня 1775, Вільня — 7 красавіка 1833, Берлін) — палітычны дзеяч, кампазітар, мецэнат.

Біяграфічныя звесткіEdit

З роду Радзівілаў. Сын Міхала Гераніма.

Вучыўся ў Гётынгенскім універсітэце (да 1794). У 1796 ажаніўся з Фрыдэрыкай Луізай, прынцэсай Брандэнбургскай, пляменніцай прускага караля, і асеў у Прусіі. Пасля задушэння паўстання 1794 падтрымліваў планы адраджэння польскай дзяржавы на чале з Гогенцолернам, дзе сам разлічваў быць віцэ-каралём, а Т. Касцюшка — галоўнакамандуючым. Выступаў за кааліцыю Прусіі, Расіі і Аўстрыі супраць Напалеона, якая прадугледжвала стварэнне асобнай арміі з ураджэнцаў былой Рэчы Паспалітай, аднак гэтыя планы не ажыццёўлены. Пасля гібелі Д. Г. Радзівіла стаў у 1814 ардынатам нясвіжскім і алыцкім. У 1815-33 намеснік прускага караля ў Вялікім княстве Пазнаньскім, генерал-паручнік.

Меў 4 дачок і сыноў Вільгельма, Фердынанда, Багуслава, Уладзіслава.

Музычная творчасцьEdit

Трымаў у Берліне і Познані артыстычныя салоны. Быў выдатным віяланчэлістам і гітарыстам, іграў на іншых музычных інструментах, пісаў музыку, спяваў у аматарскіх спектаклях («Вялікі тыдзень у замку, альбо Сцэны трубадураў з 1148 года»; паст. ў час Венскага кангрэса 1815). Падтрымліваў кантакты з вядомымі кампазітарамі. Свае творы прысвяцілі яму Л. ван Бетховен, Ф. Мендэльсон-Бартольдзі, Ф. Шапэн, М. Шыманоўская. Пісаў рамансы (у т.л. «Вільгельма Майстэра» І. В. Гётэ), вакльныя дуэты і трыо, фартэпіянныя творы (вальсы, паланезы), хары.

Як кампазітар набыў вядомасць музыкай да «Фауста» (лібрэта І. В. Гётэ). У 1844 С. Манюшка выдаў у Вільні асобныя сцэны гэтай оперы ў сваёй клавірнай рэдакцыі. На Беларусі фрагменты оперы ўпершыню паказаны ў 1995 у Нясвіжы «Беларускай капэлай», прэм'ера ў Нацыянальным акадэмічным Вялікім тэатры оперы Рэспублікі Беларусь адбылася ў 1999.

Зноскі

↑ ^1,0 ^1,1 Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #115548149 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 3 мая 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 data.bnf.fr: платформа адкрытых дадзеных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 Antoni Radziwiłł // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>

ЛітаратураEdit

Скорабагатаў В. Беларускі «Фауст» // Спадчына. 1995. № 1;
Скорабагатаў В. Лёс падарыў Гётэ музыку Радзівіла // Мастацтва. 1995. № 4;
Собалева Н. Агмень родавы, агмень культурны: (Жыцьцё, дзейнасць і атачэньне Антонія Генрыка Радзівіла) // Мастацтва. 1995. № 8;
Собалева Н. «Геніяльная парывістая кампазіцыя…» // Мастацтва. 1995. № 9;
Шышыгіна-Патоцкая К. Нясвіж і Радзівілы, Мн.: Беларусь, 2007.
Almanach de Gotha, Perthes, Gotha
- 77. Jg. (1840)
- 124. Jg. (1887)
Ingvar Holm: Industrialismens scen. Ur revolutionernas och varumässormas teaterhistoria, Gebers, Stockholm 1979, ISBN 91-2006030-0
Bogdan Graf von Hutten-Czapski: Sechzig Jahre Politik und Gesellschaft, Mittler, Berlin 1936 (2 Bde.)
Szymon Konarski: Armorial de la noblesse polonaise titrée, Selbstverlag, Paris 1957
Tadeusz Nowakowski: Die Radziwills. Die Geschichte einer großen europäischen Familie, dtv, München 1975, ISBN 3-423-01102-5
Thekla von Schober: Unter fünf Königen und drei Kaisern. Unpolitische Erinnerungen einer alten Frau, Flemming, Glogau 1891

СпасылкіEdit

	Антоні Генрык Радзівіл на Вікісховішчы

Скорабагатаў Віктар, Собалева Наталля. Гётэ, Радзівіл, „Фаўст”. Kamunikat.org. Праверана 22 студзеня 2011.
13 чэрвеня — 230 год з дня нараджэння А. Г. Радзівіла (1775-1833), палітычнага дзеяча, мецэната, кампазітара. Нацыянальная бібліятэка Беларусі. Праверана 22 студзеня 2011.
http://www.nieborow.art.pl
http://www.przygodzice.pl
http://www.zapala.pl/eb/ukra2002/olyka.htm
http://www.zapala.pl/eb/litw2003/nieswiez.htm

[_2500f72e3f4c06e2-1] 1,0 ^1,1 Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #115548149 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 3 мая 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[_87c9547dc203314c-2] 2,0 ^2,1 data.bnf.fr: платформа адкрытых дадзеных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a>

[_56ea06e516d24506-3] 3,0 ^3,1 Antoni Radziwiłł // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>

[1]

[2]

Антоні Генрык Радзівіл на Вікісховішчы
Антоні Генрык Радзівіл польск.: Antoni Henryk Radziwiłł


Дзейнасць	кампазітар, палітык
Нараджэнне	13 чэрвеня 1775(1775-06-13)^[1]^[2]^[…] Вільня, Віленскі павет, Віленскае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая
Смерць	7 красавіка 1833(1833-04-07)^[1]^[2]^[…] (57 гадоў) Берлін, правінцыя Брандэнбург, Каралеўства Прусія, Германскі саюз
Пахаванне	кафедральны сабор Святых Пятра і Паўла
Дынастыя	Радзівілы
Бацька	Міхал Геранім Радзівіл
Маці	Алена Пшаздзецкая^[d]
Жонка	Луіза Пруская^[d]
Дзеці	Вільгельм Радзівіл, Багуслаў Фрэдэрык Радзівіл^[d], Эліза Радзівіл^[d], Prince Ferdinand Radziwill^[d], Princess Eliza Fryderyka Luiza Marta Radziwill^[d] і Auguste Luise Wilhelmine Wanda Czartoryski^[d]

Узнагароды