Антоні Дулінец

Антоні Дулінец
Антоні Дулінец
Род дзейнасці	каталіцкі святар
Дата нараджэння	20 красавіка 1889
Месца нараджэння	Мосар, Дзісенскі павет, Віленская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	21 лютага 1966 (76 гадоў)
Месца смерці	Будслаў, Мядзельскі раён, Мінская вобласць, БССР, СССР;
Месца пахавання	Будслаў;
Альма-матар	Люблінскі каталіцкі ўніверсітэт (1926);

Антоні Дулінец (20 красавіка 1889, в. Мосар — 21 лютага 1966, в. Будслаў) — беларускі каталіцкі святар лацінскага абраду, удзельнік беларускага хрысціянскага руху^[1]. Быў знаёмы з многімі беларускімі дзеячамі. Сябраваў з Вацлавам Аношкам і Пятром Татарыновічам.

Сям’я

Антоні (злева) з братам Францам. 1912 год. Фота з сямейнага архіва.

Паходзіў з сялянскай каталіцкай сям’і з в. Мосар. Бацька — Ігнась, маці — Паўліна з Гарбоўскіх. Меў 8 братоў, палова з іх стала місіянерамі.

Адукацыя і духоўная фармацыя

Атрымаў гімназійную адукацыю ў 1917 годзе ў Санкт-Пецярбургу. Там жа працаваў памочнікам бухгалтара ў ваенным порце.

Вырашыў стаць ксяндзом пасля таго, як у яго стукнула маланка і ён цудам выжыў.

У 1920—1924 гадах навучаўся ў Мінскай духоўнай каталіцкай семінарыі пасля эвакуацыі яе ў Кельцы (Польшча). Пасля чаго працягнуў багаслоўскае навучанне ў Люблінскім каталіцкім універсітэце (1924—1926).

Высвячаны на каталіцкага святара лацінскага абраду біскупам Пінскім Зыгмунтам Лазінскім 4 красавіка 1926 года.

Падчас навучання ў семінарыі зацікавіўся справай адраджэння Уніі. У семінарыі навучаўся разам з Вацлавам Аношкам^[2].

Душпастырская праца

У 1926 годзе прызначаны вікарыем касцёла Унебаўзяцьця НПМ у мяст. Браньск на Падляшшы. Аб гэтым прызначэнні Антонія і іншых ксяндзоў, свядомых беларусаў, пісалі як аб «ссылцы» за культурную працу сярод беларусаў-каталікоў^[3].

У 1927 годзе ў віленскім касцёле св. Мікалая адправіў Св. Імшу разам з кс. Шутовічам, кс. Станкевічам і кс. Цікотам на дзявятыя ўгодкі абвяшчэння незалежнасці Беларусі^[4].

З 1929 года супрацоўнічаў з Беларускім Каталіцкім Выдавецтвам. Пісаў для беларускіх рэлігійных выданняў «Krynica» і «Chryścijanskaja Dumka»^[5]. Ахвяраваў на беларускую дзейнасць.

З 1929 года пробашч парафіі Марочна каля Пінска. Намаганнямі кс. Антонія — шчырага і ідэйнага беларуса — быў збудаваны мясцовы касцёл^[6]^[7], на пасвячэнне якога прыязджаў ягоны сябар — беларускі каталіцкі святар Пётр Татарыновіч.

Гаварыў казанні па-беларуску. Заахвочваў вернікаў размаўляць на роднай мове. Распаўсюджваў беларускую культуру.

Кс. Антоні (трымае крыж) са святарамі. Фота Марыі-Людвікі Ермаковіч.

Удзельнік 1-й канферэнцыі, прысвечанай царкоўнай уніі (23—24 красавіка 1930 года, Пінск)^[8].

З 1931 года да пачатку Другой сусветнай вайны служыў пробашчам парафіі у парафіяльным касцёле св. Яна Хрысціцеля ў мяст. Гранне Бельска-Падляскага павета. У 1932 годзе гэты храм быў грунтоўна перабудаваны і папоўнены хорам кс. Дулінцам^[9].

Хадзіў у пілігрымку ў Кальварыю^[10].

У верасні 1936 года кс. Антоні разам з а. Аношкам віншуюць кс. Татарыновіча з юбілеем святарства ў Мядзведзічах. Там жа ён гаворыць навуку па-польску, але так зразумела і ўсё з беларускага жыцця^[11].

З 1940 па 1949 гады пробашч касцёла Апекі НПМ Ружанцовай у в. Сігневічы Пружанскага дэканата.

Пасля вызвалення з лагера ў 1954—1966 гадах быў пробашчам у в. Будслаў.

Дзейнасць у час вайны

Падчас Другой сусветнай вайны садзейнічаў беларусізацыі Касцёла. Уваходзіў у спіс 45 каталіцкіх святароў на беларускіх паслугах, падрыхтаваны разведкай Арміі Краёвай у Мінску (жнівень — верасень 1942 года).

Пасляваенны лёс

Арыштаваны ў лютым 1949 года ў Сігневічах. Асуджаны да 25 гадоў ППЛ. Этапаваны ў адзін з лпгераў ГУЛАГа каля Кемерава. Атрымаў кілу. Прабыў нейкі час у лагеры з Фабіянам Ярэмічам^[12]. Вызвалены ў 1954 годзе. Зарэгістраваны пробашчам парафіі Унебаўзяцця НПМ у мяст. Будслаў Вілейскага дэканата.

Падчас яго служэння праводзіўся Будслаўскі фэст^[13] і была знойдзена былая бернардзінская бібліятэка ў адной з вежаў будслаўскага касцёла^[14]. Таксама ў касцёле гучаў арган, працаваў вежавы гадзіннік.

Неаднаразова падвяргаўся нападкам у камуністычных газетах.

Анеля Катковіч у сваіх успамінах «Разьвітаньне з Будславам» піша:

«Адведваў нас у Будславе кс. Антон Дулінец, які таксама доўгія гады быў на Сібіры й вярнуўся з „раю“ амаль што разам з намі. Ён знаў амаль усіх ксяндзоў-беларусаў і сам быў беларусам. Казаньні ў касьцеле гаварыў па-польску, але ўводзячы цэлыя беларускія сказы. Ужо ён не жыве, памёр па дарозе з плябані ў касьцёл. Упаў і больш не падняўся.»

На ягоным пахаванні было шмат парафіян. Пахаваны на могілках у Будславе, каля капліцы. У Будславе нават праз паўстагоддзя з пашанай ўзгадваюць яго імя.

Фотаздымкі

Кс. Дулінец, Будслаў
Будслаў. Свята.
Часопіс «Шлях Моладзі» № 7-8, 1936 г. 21 ст.
Кс. Дулінец з моладзю
У цэнтры кс. Дулінец побач з кс. Станкевічам.
Кс. Дулінец у Будславе.
Фота перад плябаніяй у Будславе

Зноскі

↑ Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі. 1917—1964 Архівавана 4 кастрычніка 2022. С. 161—162
↑ Catalogus Ecclesiarum et Utriusque Cleri tam Saecularis quam Regularis Dioecesis Vladislaviensis seu Calissiensis pro Anno Domini 1921 С. 34
↑ «Bielaruskaja Krynica» № 26, 1926 г. С.6
↑ «Bielaruskaja Krynica» № 14, 1927 г. С.2
↑ Małgorzata Moroz «KRYNICA» — Ideologia i przywódcy białoruskiego katolicyzmu", Беласток, 2001. С. 218
↑ «Chryścijanskaja Dumka» № 21-22, 1930 г. С.11
↑ «Bielaruskaja Krynica» № 31, 1930 г. С.4
↑ Pamiętnik I-ej Konferencji Kapłańskiej w sprawie Unji [! Kościelnej w Pińsku (23-24 IV 1930 roku)]
↑ «Spis Kościołów i Duchowieństwa Diecezji Pińskiej w Rzeczypospolitej Polskiej 1933 i 1934» С. 44.
↑ «Chryścijanskaja Dumka» № 6,1936 г. С. 4.
↑ «Chryścijanskaja Dumka» № 9, 1936 г. С 11.
↑ «ŹNIČ» № 48 KASTRYCNIK-LISTAPAD 1958 г. С. 5.
↑ Да новых перамог (Мядзел). — № 41 (3012). — 4 красавіка 1964 г.
↑ Да пытання пра бібліяграфічную рэканструкцыю будслаўскай бернардзінскай бібліятэкі — Лаўрык Ю. М. (Мінск)

Літаратура

Леанід Маракоў «Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі. 1917—1964» С. 161, 162, 500, 566, 593, 621, 638.
Jerzy Garbinski, Jerzy Turonek «Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku: slownik biograficzno-bibliograficzny» С. 95-96.
Roman Dzwonkowski SAC «Leksykon duchowieństwa polskiego represjonowanego w ZSRS 1939―1988» С. 207—208.

[1] Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі. 1917—1964 Архівавана 4 кастрычніка 2022. С. 161—162

[2] Catalogus Ecclesiarum et Utriusque Cleri tam Saecularis quam Regularis Dioecesis Vladislaviensis seu Calissiensis pro Anno Domini 1921 С. 34

[3] «Bielaruskaja Krynica» № 26, 1926 г. С.6

[4] «Bielaruskaja Krynica» № 14, 1927 г. С.2

[5] Małgorzata Moroz «KRYNICA» — Ideologia i przywódcy białoruskiego katolicyzmu", Беласток, 2001. С. 218

[6] «Chryścijanskaja Dumka» № 21-22, 1930 г. С.11

[7] «Bielaruskaja Krynica» № 31, 1930 г. С.4

[8] Pamiętnik I-ej Konferencji Kapłańskiej w sprawie Unji [! Kościelnej w Pińsku (23-24 IV 1930 roku)]

[9] «Spis Kościołów i Duchowieństwa Diecezji Pińskiej w Rzeczypospolitej Polskiej 1933 i 1934» С. 44.

[10] «Chryścijanskaja Dumka» № 6,1936 г. С. 4.

[11] «Chryścijanskaja Dumka» № 9, 1936 г. С 11.

[12] «ŹNIČ» № 48 KASTRYCNIK-LISTAPAD 1958 г. С. 5.

[13] Да новых перамог (Мядзел). — № 41 (3012). — 4 красавіка 1964 г.

[14] Да пытання пра бібліяграфічную рэканструкцыю будслаўскай бернардзінскай бібліятэкі — Лаўрык Ю. М. (Мінск)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]