Ігнобелеўская прэмія
Ігнобелеўская прэмія, Шнобелеўская прэмія, Антынобелеўская прэмія (англ.: Ig Nobel Prize, ад гульні слоў: англ.: Ignoble — «ганебны») — пародыя на прэстыжную міжнародную ўзнагароду — Нобелеўскую прэмію. Дзесяць Шнобелеўскіх прэмій уручаюцца ў пачатку кастрычніка, гэта значыць у той час, калі называюцца лаўрэаты сапраўднай Нобелеўскай прэміі, — «за дасягненні, якія прымушаюць спачатку засмяяцца, а потым — задумацца» (first make people laugh, and then make them think). Прэмія заснавана Маркам Абрахамсам і гумарыстычным часопісам «Аналы неверагодных даследаванняў» у 1991 годзе. Прэміяй узнагароджваюць за незвычайныя і дасціпныя даследаванні, каб прыцягнуць увагу і падшпіліць цікавасць людзей да навукі, медыцыны і тэхналогій.
За выключэннем трох прэмій, прысуджаных у першы год, іх уручылі за рэальныя працы. Першыя цырымоніі ўручэння прэміі праходзілі ў Масачусецкім тэхналагічным інстытуце. Сёння Ігнобелеўскую прэмію ўручаюць у Гарвардзе напярэдадні ўручэння Нобелеўскай прэміі. Узнагароду лаўрэатам уручаюць сапраўдныя нобелеўскія лаўрэаты.
Прысуджэнне прэміі ў некаторых выпадках выказвае прыхаваную крытыку, як, напрыклад, у выпадках з узнагародамі за даследаванні па гамеапатыі і з прэміямі, прысуджанымі аддзелам адукацыі штатаў Канзас і Каларада за іх пазіцыю па пытанні выкладання эвалюцыі. У большасці выпадкаў гэтыя ўзнагароды прыцягваюць увагу да навуковых работ, загаловак або тэма якіх утрымоўвае элементы смешнага. Напрыклад, удастоіліся ўзнагароды: даследаванне, якое паказала, што прысутнасць людзей сексуальна ўзбуджае страусаў; выснову аб тым, што чорныя дзіркі па сваіх параметрах падыходзяць для размяшчэння пекла; праца аб тым, ці будзе інфіцыравана ежа, якая ўпала на падлогу і праляжала там менш за пяць секунд.
Цырымонія ўручэння правіць
Кожны год сапраўдныя нобелеўскія лаўрэаты — у бутафорскіх акулярах, з тыражнымі насамі, у фесках — прыходзяць, каб уручыць лаўрэатам Ігнобелеўскія ўзнагароды. Па велічнай лекцыйнай зале на 1166 месцаў Тэатра Сандэрса ў Гарвардзе, у якой праходзіць цырымонія, лётаюць папяровыя самалёцікі. Час выступу лаўрэатаў абмежаваны 60 секундамі. Тых, хто прамаўляе больш, спыняе васьмігадовая (у 2009 годзе) міс Світы Пу — дзяўчынка, якая капрызным голасам усклікае: «Калі ласка, спыніцеся, мне сумна!».
Ігнобелеўскім лаўрэатам уручаюць прэмію, якая можа быць выканана, напрыклад, у выглядзе медаля з фольгі або ў выглядзе сківіц на падстаўцы, а таксама сертыфікат, які сведчыць аб атрыманні прэміі і падпісаны трыма лаўрэатамі Нобелеўскай прэміі.
Цырымонія ўзнагароджання транслюецца па амерыканскім тэлебачанні і радыё на некалькіх мовах. Яе таксама можна глядзець у прамым эфіры на афіцыйным сайце прэміі.
Праз некалькі дзён пасля цырымоніі ў Масачусецкім тэхналагічным інстытуце праходзяць неафіцыйныя ігнобелеўскія лекцыі, на якіх лаўрэаты могуць растлумачыць свае даследаванні і іх значэнне.
Цікавыя факты правіць
- Шнобелеўскую прэмію міру ў 2013 годзе атрымаў Аляксандр Лукашэнка за забарону публічных апладысментаў у Беларусі, і міліцыя Беларусі — за выпадак з арыштам за апладысменты аднарукага інваліда.[1][2]
- Лаўрэат прэміі атрымлівае малаток у скрынцы пад шклом, цыдулку з надпісам "IgNobel 2013", а таксама 10 трыльёнаў зімбабвійскіх долараў.[3]