Баасісцкая Сірыя

Баасісцкая Сірыя (араб. سوريا البعثية‎‎), афіцыйна Сірыйская Арабская Рэспубліка (араб. ٱلْجُمْهُورِيَّةُ ٱلْعَرَبِيَّةُ ٱلسُّورِيَّةُ‎‎) — перыяд у гісторыі Сірыі пры ўладзе партыі Баас у 1963—2024 гадах.

Гістарычная дзяржава
Баасісцкая Сірыя
араб. ٱلْجُمْهُورِيَّةُ ٱلْعَرَبِيَّةُ ٱلسُّورِيَّةُ‎‎
Герб Сцяг
<   > 8 сакавіка 1963 — 8 снежня 2024
Сталіца	Дамаск
Плошча	185 180 км²

Гісторыя

У лютым 1958 года Сірыйская Рэспубліка і Егіпет утварылі новую дзяржаву – Аб’яднаную Арабскую Рэспубліку (ААР). У 1961 годзе ў краіне адбыўся дзяржаўны пераварот, і ААР была скасавана.

Дзейнасць новага ўрада была накіравана на паступовае згортванне абвешчаных у перыяд аб’яднання эканамічных і сацыяльных рэформ. Гэта выклікала дэбаты аб шляхах далейшага развіцця краіны і магчымасцях аднаўлення ААР. Спробы пашырыць прыватны сектар эканомікі і абаперціся на буйное землеўладанне не атрымалі падтрымкі насельніцтва і прывялі да выхаду на палітычную авансцэну прадстаўнікоў сярэдніх слаёў.

Як вынік, у 1963 адбыўся чарговы пераварот на чале з баасістамі. Былі нацыяналізаваны банкі і страхавыя кампаніі, прыняты новы закон аб аграрнай рэформе, скарочаны максімум зямельных уладанняў. Далейшая нацыяналізацыя выклікала нарастанне сацыяльных супярэчнасцяў. У выніку барацьбы ўнутры кіруючай партыі Баас перамагло левае крыло, а таму дзяржаўны сектар эканомікі працягнуў узмацняцца.

У ходзе вайны 1967 года з Ізраілем Сірыя страціла Галанскія вышыні. Адначасова нарастаў раскол унутры кіруючай вярхушкі, што стварыла ўмовы для новага дзяржаўнага перавароту ў лістападзе 1970 года, у выніку якога да ўлады прыйшло ваеннае крыло Баас на чале з Хафезам Асадам.

З прыходам да ўлады Асада была абраная стратэгія развіцця (у рамках 5-гадовага плана), якая прадугледжвала дзяржаўнае фінансаванне і кантроль за дзейнасцю капіталаёмістых прадпрыемстваў пры адначасовай падтрымцы гандлю і інвестыцыйнага працэсу ў прыватным сектары. Гэта, з аднаго боку, значна палепшыла сацыяльна-эканамічнае становішча краіны, а з другога, павялічыла ўзровень карумпаванасці. Апошняе справакавала рост ўплыву ісламісцкіх груповак у другой палове 1970-х гадоў. Ісламісты (асабліва арганізацыя «Браты-мусульмане») разгарнулі актыўную антыўрадавую дзейнасць, у тым ліку тэракты.

У пачатку 1980-х радыкалы ўзначалілі некалькі паўстанняў у Сірыі, якія ўлады здушылі.

З сярэдзіны 1980-х у знешняй палітыцы Сірыя пайшла на паляпшэнне адносін з Захадам. Яна, у прыватнасці, падтрымала кампанію супраць Ірака ў ходзе вайны ў Персідскім заліве. Палепшыліся адносіны таксама з арабскімі манархіямі.

Пасля смерці Хафеза Асада ўлада перайшла да яго сына — Башара. Новы кіраўнік дзяржавы заявіў аб намеры дасягнуць урэгулявання з Ізраілем пры ўмове адводу яго арміі да межаў 1967 года. Асад адначасова ў мэтах пашырэння базы сірыйскага ўплыву ў Ліване пайшоў на партнёрства з Хезбалой.

У 2011 годзе незадаволенасць карумпаванасцю і пагаршэннем сацыяльна-эканамічнага становішча выклікала пачатак грамадзянскай вайны. У ходзе вайны ў 2024 годзе партыя Баас была зрынута.

Гл. таксама

• Баасісцкі Ірак

Літаратура

• Авторский коллектив. Сирия // Большая российская энциклопедия.