Бакінскае вышэйшае агульнавайсковае каманднае вучылішча імя Вярхоўнага Савета Азербайджанскай ССР
Бакінскае вышэйшае агульнавайсковае каманднае вучылішча імя Вярхоўнага Савета Азербайджанскай ССР (азерб.: Bakı Ali Ümumqoşun Komandirlər Məktəbi) — адно з найстарэйшых вышэйшых ваенных навучальных устаноў СССР, існавала з 1939 па 1991 год. У розныя гады рыхтавала спецыялістаў розных вайсковых спецыяльнасцяў.
| Бакінскае вышэйшае агульнавайсковае каманднае вучылішча імя Вярхоўнага Савета Азербайджанскай ССР (БВАКВ) | |
|---|---|
 | |
| Заснаваны | 29.11.1939 |
| Год закрыцця | 1991 |
| Тып | вышэйшая навучальная ваеннае ўстанова |
| Рэктар | Q32250771? |
| Сайт | сайт выпускнікоў |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Гісторыя правіць
Стварэнне правіць
Сваю гісторыю Бакінскага вышэйшае агульнавайсковае каманднае вучылішча вядзе ад Грозненскага пяхотнага ваеннага вучылішча. 29 лістапада 1939 г. быў выдадзены загад № 04837 Наркамата абароны СССР «Аб фарміраванні ў горадзе Грозны Грозненскага пяхотнага ваеннага вучылішча»[1] у складзе 4-х батальёнаў, па 400 курсантаў у кожным[2].
Большасць курсантаў прыбыла ў фармаванае вучылішча з Харкаўскай, Арлоўскай абласцей, Паўночнага Каўказа і рэспублік Сярэдняй Азіі. Камандны і выкладчыцкі склад быў падабраны з ліку найбольш падрыхтаваных камандзіраў, якія праходзілі службу ў Паўночна-Каўказскай ваеннай акрузе. Сярод прыбылых на камандную і выкладчыцкую працу ў вучэльню 31 чалавек мелі сярэднюю адукацыю і 115 чалавек няпоўная сярэдняя адукацыя. Начальнікам вучылішча быў прызначаны палкоўнік Сытнік Васіль Рыгоравіч, ваенным камісарам-палкавы камісар Брансбург Леў Шнееровіч 1 студзеня 1940 года вучылішча было сфарміравана, і курсанты прыступілі да заняткаў[2][3].
22 лютага 1940 года вучылішчу ва ўрачыстай абстаноўцы было уручана Чырвонае Знамя абласным камітэтам ВКП(б) і Саветам Народных Камісараў Чачэна-Інгушскай АССР.
28 жніўня 1940 г. загадам Наркама абароны СССР № 0195 Грозненскі пяхотнае вучылішча перададзена ў падпарадкаванне Кіроўцу Упраўлення ваенна-навучальных устаноў[4].
Перад вайной вучылішча рыхтавала курсантаў па трох профілях: 50 % — па профілю камандзіраў стралковых узводаў, 30 % — камандзіраў кулямётных узводаў і 20 % — камандзіраў мінамётных узводаў. У чэрвені 1941 года адбыўся першы выпуск маладых камандзіраў па паскоранай праграме[2].
З 1-га ліпеня 1941 года вучылішча перайшло на падрыхтоўку будучых камандзіраў па скарочаным праграмам 4-х і 6-ці месяцаў.
У 1941 года адбыўся 3-ці выпуск камандзіраў па паскоранай праграме, акрамя гэтага было падрыхтавана і выпушчана 2000 палітбайцамі.
Усяго Грозненскі пяхотнае ваеннае вучылішча (1-га фармiраваннi) ажыццявіла пяць выпускаў камандзіраў, апошні пяты выпуск — у маі 1942 года.
Ад 13 ліпеня 1942 года да пачатку жніўня было сфармавана Грозненскі ваеннае пяхотнае вучылішча (2-га фарміравання) па старым штату і тым жа 3-м профілях. Фармаваў выконваючы абавязкі начальніка вучэльні палкоўнік Шалкоў-Езаў Г. В.[5]
У пачатку жніўня Грозненскі ваеннае пяхотнае вучылішча (2-га фарміравання) было перадыслакавана ў г. Душэты з-за набліжэння фронту да г. Грозны.
У першыя ж дні пасля прыбыцця ў Душэты, па загадзе камандавання Закаўказскага фронту вучылішчам былі сфармаваныя з курсантаў дзве асобныя горна-стралковыя роты па 155 чалавек у кожнай. 2 верасня 1942 году гэтыя роты змяншэння ў дзеючую армію для абароны горных перавалаў галоўнага Каўказскага хрыбта, дзе ішлі зацятыя баі з нямецкімі егерскую дывізіямі 49-га горна-стралковага корпуса[2]. Улічваючы адсутнасць у Душети умоў для нармальнага навучання курсантаў, вышэйшым кіраўніцтвам было прынята рашэнне аб перадыслакацыі Грозненскага пяхотнага вучылішча ў горад Баку[6].
Да 25 кастрычніка 1942 года вучылішча перадыслакавалася ў горад Баку на базу Бакінскага пяхотнага вучылішча імя Сярго Арджанікідзэ, убыўшага на закаўказскіх фронт 16.09.1942 года ў складзе 164-й і 165-й асобных стралковых брыгад.
У канцы 1942 года адбыўся шосты выпуск курсантаў Грозненскага пяхотнага вучылішча з дня яго заснавання і першы — Грозненскага ваеннага пяхотнага вучылішча (2 ф.).
У 1943 года ў вучылішча было выраблена пяць выпускаў — самая вялікая колькасць за ўсю гісторыю вучылішча.
9 снежня 1943 года адбылося ўрачыстае ўручэнне Чырвонага Сцяга і граматы да яго ад імя Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР.
У пачатку 1945 гады Кіраванне ваенна-навучальных устаноў Сухапутных войскаў прыняло рашэнне пакінуць Грозненскі ваеннае пяхотнае вучылішча (2-га фарміравання) на пастаянную дыслакацыю ў горадзе Баку. У сувязі з гэтым, загадам НКО ад 13 сакавiка 1945 года вучылішча атрымала новае найменне «Бакінскага пяхотнае вучылішча».
Бакінскі (Грозненскі) пяхотнае вучылішча ўнесла дастойны ўклад у перамогу СССР над Германіяй, падрыхтаваўшы ў гады вайны больш за 9000 кадравых афіцэраў.
Пасляваенны перыяд правіць
У 1945 г. уведзена трохгадовага праграма навучання. У 1950 г. на падставе дырэктывы Генеральнага штаба, вучылішча перайшло на праграму з двухгадовага тэрміна навучання, па якой адбылося тры выпускі ў 1952, 1953 і 1954 гг.
Па выніках выпуску 1951 г. Бакінскае пяхотнае вучылішча заняло 6-е месца сярод пяхотных вучэльняў краіны. Гэта найвышэйшае дасягненне вучылішча за ўсе гады яго існавання.
У 1952 г. курсанты вучылішча ўпершыню здзейснілі ўзыходжанне на заліковую вяршыню галоўнага Каўказскага хрыбта гару Шах-Даг, вышынёй 4250 метраў над узроўнем мора. Курсанты, якія заваявалі вяршыню, атрымалі спартыўны знак «Альпініст СССР» 1 ступені. З гэтага часу заваяванне горнай вяршыні стала з’яўляцца часткай адмысловай праграмы горнай падрыхтоўкі і здзяйснялася курсантамі вучылішча штогод да 1969 гады[2].
У сакавіку 1954 года вучылішча было пераназвана ў Бакінскае ваеннае вучылішча[2].
Да канца 1957 г. у вучылішчы застаўся адзін профіль камандзіраў стралковых падраздзяленняў.
21 чэрвеня 1958 г. вучылішча, у ліку лепшых дзесяці ваенных вучылішчаў (пяхотных), было ператворана ў «Бакінскае вышэйшае агульнавайсковае каманднае вучылiшча» [2]. У жніўні 1960 г. адбыўся апошні выпуск але праграме сярэдняга ваеннага вучылішча і адзіны па профілю танкавага тэхніка, як другой спецыяльнасці. Цяпер тэрмін навучання павялічыўся да чатырох гадоў, з іх: першы год адводзіўся на вывучэнне асноў ваеннай справы і атрыманне практычных навыкаў у нясенні вайсковай службы ў войсках, у 1958 г. у г. Ленінакан і г. Сцепанаван, у 1959 г. у г. Баку (Сальянские казармы), з 1960 па 1965 гг. у г. Тбілісі на базе 100-й мотастралковай дывізіі ЗакВА. Наступныя тры гады адводзіліся на тэарэтычную і практычную падрыхтоўку непасрэдна ў вучылішчы ў Баку. Выпускнікі атрымлівалі сярэдняе ваеннае і вышэйшую агульную адукацыю (выкладчык фізікі, матэматыкі).
З 1946 па 1960 гг. занесены на Дошку гонару 100 выпускнікоў-выдатнікаў, якія скончылі вучылішча па 1-му разраду (з адзнакай).
26 жніўня 1961 г. быў праведзены першы ўрачысты выпуск атрада маладых афіцэраў з вышэйшай агульным адукацыяй па спецыяльнасці «камандная агульнавайсковая» з кваліфікацыяй «афіцэр з вышэйшай агульным і сярэднім ваеннай адукацыяй». З’явіліся першыя залатыя медалісты. З 1961 па 1991 гг. па праграме вышэйшай ваеннай навучальнай установы з залатымі медалямі вучылішча скончылі каля 150 выпускнікоў.
У 1963—1964 гг. у вучылішчы навучаўся ўзвод в’етнамскіх вайскоўцаў.
У 1966 годзе за высокія паказчыкі ў баявой і палітычнай падрыхтоўцы Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета Азербайджанскай ССР ад 28 лістапада 1966 г. вучылішча было прысвоена імя Вярхоўнага Савета Азербайджанскай ССР.
З 1 верасня 1968 г. вучылішча было перакладзена на тэхнічны профіль навучання, курсанты сталі навучацца па спецыяльнасці «камандная агульнавайсковая» з кваліфікацыяй «афіцэр мотастралковых войскаў, інжынер па эксплуатацыі бранятанкавай тэхнікі і аўтамабіляў», г.зн. атрымлівалі ўжо не агульная, а спецыяльную вышэйшую адукацыю.
У кастрычніку 1970 г. вучылішча, як і на папярэдніх парадах, адкрывала ваенны парад войскаў Бакінскага гарнізона ў гонар 50-годдзя Савецкага Азербайджана. Паказаўшы высокую страявую вывучку, усе ўдзельнікі параду атрымалі падзяку ад міністра абароны СССР Маршала Савецкага Саюза А. А. Грэчка, які на наступны дзень пабываў у размяшчэнні Бакінскага Воку.
У 1978 г. Бакінскага Воку было ўзнагароджана Граматай міністра абароны СССР і прызнана адным з лепшых па выніках Усеармейскага агляду-конкурсу, прысвечанага 60-годдзю Вялікага Кастрычніка.
У 1980 г. за актыўную ваенна-патрыятычную работу і па выніках сацыялістычнага спаборніцтва ў гонар 110-й гадавіны з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна, 60-годдзя Азербайджанскай ССР і Кампартыі Азербайджана вучылішча было ўзнагароджана Памятным Чырвоным Сцягам Цэнтральнага Камітэта Кампартыі Азербайджана, Прэзідыума вярхоўнага Савета і Савета Міністраў Азербайджанскай ССР.
У 1980-я гг., У перыяд баявых дзеянняў Абмежаванага кантынгенту савецкіх войскаў у Афганістане, у Бакінскім ВАКВ была ўведзена горная і паветрана-дэсантная падрыхтоўка курсантаў.
У 1991 годзе пасля распаду СССР і здабыцця Азербайджанам незалежнасці БВАКВ было расфармавана. Апошні выпуск БВАКВ адбыўся ў 1991 годзе. Курсанты набораў 1988, 1989 г., 1990 гадоў былі адпраўленыя на давучванне ў іншыя агульнавайсковыя вучылішча РФ.
Указам Прэзідэнта Азербайджана ў маі 1992 года ўтворана ваеннае вучылішча для падрыхтоўкі ваенных кадраў Азербайджана на вучэбнай базе Бакінскага ВАКВ і казарменным фондзе Каспійскага вышэйшага ваенна-марской вучэльні імя С. М. Кірава (на Зыхе)