Бахрэйнска-ізраільскі мірны дагавор

Бахрэйнска-ізраільскі мірны дагавор — дагавор аб нармалізацыі адносін паміж Ізраілем і Бахрэйнам, аб заключэнні і падпісанні якога было абвешчана 11 верасня 2020 года^[1]. Падпісанне дамовы адбылося 15 верасня гэтага ж года^[2], адначасова з падпісаннем ізраільска-эмірацкага дагавора. Цырымонія прайшла на лужку перад Белым домам у Вашынгтоне, ЗША. Па выніках пагаднення паміж краінамі ўстаноўлены паўнавартасныя дыпламатычныя адносіны^[3].

Гэта чацвёрты мірны дагавор, падпісаны Ізраілем з арабскай краінай, пасля Егіпта (1979), Іарданіі (1994) і ААЭ (2020).

Эксперты ацэньваюць мірныя працэсы паміж Ізраілем і суніцкімі манархіямі як вынік іх сумеснага супрацьстаяння ўплыву Ірана^[4].

Гісторыя

Пасля абвяшчэння аб эмірацка-ізраільскай нармалізацыі саветнік прэзідэнта ЗША Трампа Джарэд Кушнер неаднаразова наведваў Манаму і праводзіў перамовы з прадстаўнікамі ўрада Бахрэйна. Тады апошнія заяўлялі, што падпішуць пагадненне толькі пасля таго, як на падобны крок пойдзе Саудаўская Аравія. Яна, у сваю чаргу, заявіла, што зробіць гэта толькі пасля стварэння незалежнай палесцінскай дзяржавы^[3]. Тым не менш паведамлялася пра тэлефонную размову Трампа і саудаўскага караля Салмана, падчас якой два лідары абмеркавалі рашэнне ўрада Бахрэйна нармалізаваць адносіны з Ізраілем^[5].

11 верасня 2020 года адбылася тэлефонная размова паміж каралём Бахрэйна Хамадам ібн Іса Аль Халіфай і кіраўніком урада Ізраіля Біньямінам Нетаньяху^[3]^[6]. Крыху пазней у гэты ж дзень прэзідэнт ЗША Дональд Трамп заявіў, што 15 верасня ў Вашынгтоне паралельна з падпісаннем эмірацка-ізраільскай дамовы будзе заключана і падпісана пагадненне аб нармалізацыі адносін паміж Ізраілем і Бахрэйнам^[7]^[8].

Дагавор быў падпісаны 15 верасня 2020 года кіраўніком МЗС Бахрэйна Абдулатыф бін Рашыд аль-Заяні і прэм’ер-міністрам Ізраіля Нетаньяху^[3]. Аль-Заяні таксама заявіў, што мірны дагавор з Ізраілем «умацуе бяспеку рэгіёна»^[9]. Падпісанае пагадненне ўступіць у сілу пасля яго ратыфікацыі ізраільскім урадам^[10].

Роля Саудаўскай Аравіі

Бахрэйн — невялікая астраўная дзяржава ў Персідскім заліве, аддзеленая мостам ад Саудаўскай Аравіі. Нягледзячы на тое, што дзяржава з’яўляецца незалежнай, яе знешняя палітыка амаль цалкам вызначаецца Саудаўскай Аравіяй, якая часцяком наўпрост дыктуе ёй сваю волю. З гэтай прычыны крок насустрач нармалізацыі з Ізраілем не мог бы адбыцца без адабрэння і згоды суседа^[11]^[12]^[13]. Эксперты мяркуюць, што такім чынам саудзіты «прамацваюць глебу» і могуць рушыць услед за астатнімі ў справе ўстанаўлення міру ў рэгіёне^[14].

Пасля паведамлення аб нармалізацыі адносін Ізраіля і ААЭ Саудаўская Аравія першая адкрыла сваю паветраную прастору для пралёту ізраільскіх самалётаў, якія ідуць у Эміраты^[15]. Праз некалькі дзён сваё неба для ізраільцян адкрыў і Бахрэйн^[16]^[17].

Па паведамленні СМІ, здзелка аб нармалізацыі адносін паміж Ізраілем і ААЭ і Бахрэйнам падтрымлівалася наследным прынцам Саудаўскай Аравіі Мухамедам, у той час як яго бацька кароль Салман быў супраць яе^[18]^[19]^[20].

Прававыя аспекты

Дакумент, які Ізраіль падпісаў з Бахрэйнам, — «мірная дэкларацыя». У ёй агаворваецца агульная заява аб імкненні да міру, але яна стане базай для заключэння дагавора ў будучыні^[21]. Пагадненне прадугледжвае ўсталяванне прамых рэгулярных рэйсаў паміж Манамай і Тэль-Авівам^[22].

Міжнародная рэакцыя

У міжнароднай супольнасці пагадненне было ўспрынята неадназначна. Іншыя манархіі рэгіёна, а таксама саюзнікі ЗША падтрымалі нармалізацыю адносін паміж краінамі^[23]^[24]. Іран, Турцыя, Дзяржава Палесціна і іх саюзнікі раскрытыкавалі дакумент, паколькі ён пагражаў інтарэсам палесцінскіх арабаў^[25]^[26].

Зноскі

[1] Исторический прорыв: Бахрейн подпишет договор с Израилем, Detaly

[2] Израиль подписал мирные соглашения с ОАЭ и Бахрейном, NEWSru.co.il

[king-3] а ^б ^в ^г Bahrain establishing full diplomatic relations with Israel, Trump announces, The Times of Israel

[4] Трамп объявил об «историческом примирении» Израиля с еще одной арабской страной, Lenta.ru

[ntv-5] «Friedenspakt» zwischen Israel und Bahrain, n-tv

[6] Bahrain follows UAE to normalise ties with Israel, Al Jazeera

[7] Bahrain and Israel agree to normalize relations, Trump announces, CBS News

[8] Трамп: Израиль и Бахрейн договорились о нормализации отношений, NEWSru.co.il

[9] Глава МИД Бахрейна: «Мир с Израилем укрепляет безопасность региона», NEWSru.co.il

[10] Соглашения с ОАЭ и Бахрейном вступят в силу после утверждения правительством, NEWSru.co.il

[11] Bahrain follows UAE to normalise ties with Israel, Al Jazeera

[12] Israel, the UAE, & Bahrain didn’t sign peace deals, they’re military alliances to counter Iran, Responsible Statecraft

[13] ОАЭ и Бахрейн — первые арабские страны, заключившие мир с Израилем за четверть века. Почему это важно, BBC

[14] Вслед за ОАЭ и Бахрейном Израиль могут признать Саудовская Аравия и Оман, Ведомости

[15] Саудовская Аравия открыла воздушное пространство для израильских самолетов, NEWSru.co.il

[16] Бахрейн открыл свое воздушное пространство для израильских самолетов, NEWSru.co.il

[17] Бахрейн — Израилю: летайте над нами, Детали

[18] WSJ: кронпринц Саудовской Аравии скрывал от отца планы нормализации отношений с Израилем, NEWSru.co.il

[19] Saudi Royal Family Divides Over Potential Embrace of Israel, The Wall Street Journal

[20] Между королем Саудовской Аравии и наследным принцем возник разлад из-за Израиля, Detaly

[nezavis-21] Трамп приблизил ОАЭ и Бахрейн к Израилю, Независимая

[22] Bahrain, Israel set to form official ties, Arkansas Democrat Gazette

[stran812-23] Нормализация отношений Израиля и Бахрейна. Реакции ОАЭ, Египта и ПА, NEWSru.co.il

[24] Оман поддержал мирный договор между Израилем и Бахрейном, NEWSru.co.il

[bahrain303-25] Рамалла отзывает посла из Бахрейна, Турция осуждает мирный договор, NEWSru.co.il

[26] Иран: Бахрейн стал соучастником преступлений сионистского режима, NEWSru.co.il

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]