Бахрэйнска-ізраільскі мірны дагавор

Бахрэйнска-ізраільскі мірны дагавор — дагавор аб нармалізацыі адносін паміж Ізраілем і Бахрэйнам, аб заключэнні і падпісанні якога было абвешчана 11 верасня 2020 года[1]. Падпісанне дамовы адбылося 15 верасня гэтага ж года[2], адначасова з падпісаннем ізраільска-эмірацкага дагавора. Цырымонія прайшла на лужку перад Белым домам у Вашынгтоне, ЗША. Па выніках пагаднення паміж краінамі ўстаноўлены паўнавартасныя дыпламатычныя адносіны[3].

Гэта чацвёрты мірны дагавор, падпісаны Ізраілем з арабскай краінай, пасля Егіпта (1979), Іарданіі (1994) і ААЭ (2020).

Эксперты ацэньваюць мірныя працэсы паміж Ізраілем і суніцкімі манархіямі як вынік іх сумеснага супрацьстаяння ўплыву Ірана[4].

Гісторыя

правіць

Пасля абвяшчэння аб эмірацка-ізраільскай нармалізацыі саветнік прэзідэнта ЗША Трампа Джарэд Кушнер неаднаразова наведваў Манаму і праводзіў перамовы з прадстаўнікамі ўрада Бахрэйна. Тады апошнія заяўлялі, што падпішуць пагадненне толькі пасля таго, як на падобны крок пойдзе Саудаўская Аравія. Яна, у сваю чаргу, заявіла, што зробіць гэта толькі пасля стварэння незалежнай палесцінскай дзяржавы[3]. Тым не менш паведамлялася пра тэлефонную размову Трампа і саудаўскага караля Салмана, падчас якой два лідары абмеркавалі рашэнне ўрада Бахрэйна нармалізаваць адносіны з Ізраілем[5].

11 верасня 2020 года адбылася тэлефонная размова паміж каралём Бахрэйна Хамадам ібн Іса Аль Халіфай і кіраўніком урада Ізраіля Біньямінам Нетаньяху[3][6]. Крыху пазней у гэты ж дзень прэзідэнт ЗША Дональд Трамп заявіў, што 15 верасня ў Вашынгтоне паралельна з падпісаннем эмірацка-ізраільскай дамовы будзе заключана і падпісана пагадненне аб нармалізацыі адносін паміж Ізраілем і Бахрэйнам[7][8].

Дагавор быў падпісаны 15 верасня 2020 года кіраўніком МЗС Бахрэйна Абдулатыф бін Рашыд аль-Заяні і прэм’ер-міністрам Ізраіля Нетаньяху[3]. Аль-Заяні таксама заявіў, што мірны дагавор з Ізраілем «умацуе бяспеку рэгіёна»[9]. Падпісанае пагадненне ўступіць у сілу пасля яго ратыфікацыі ізраільскім урадам[10].

Роля Саудаўскай Аравіі

правіць

Бахрэйн — невялікая астраўная дзяржава ў Персідскім заліве, аддзеленая мостам ад Саудаўскай Аравіі. Нягледзячы на тое, што дзяржава з’яўляецца незалежнай, яе знешняя палітыка амаль цалкам вызначаецца Саудаўскай Аравіяй, якая часцяком наўпрост дыктуе ёй сваю волю. З гэтай прычыны крок насустрач нармалізацыі з Ізраілем не мог бы адбыцца без адабрэння і згоды суседа[11][12][13]. Эксперты мяркуюць, што такім чынам саудзіты «прамацваюць глебу» і могуць рушыць услед за астатнімі ў справе ўстанаўлення міру ў рэгіёне[14].

Пасля паведамлення аб нармалізацыі адносін Ізраіля і ААЭ Саудаўская Аравія першая адкрыла сваю паветраную прастору для пралёту ізраільскіх самалётаў, якія ідуць у Эміраты[15]. Праз некалькі дзён сваё неба для ізраільцян адкрыў і Бахрэйн[16][17].

Па паведамленні СМІ, здзелка аб нармалізацыі адносін паміж Ізраілем і ААЭ і Бахрэйнам падтрымлівалася наследным прынцам Саудаўскай Аравіі Мухамедам, у той час як яго бацька кароль Салман быў супраць яе[18][19][20].

Прававыя аспекты

правіць

Дакумент, які Ізраіль падпісаў з Бахрэйнам, — «мірная дэкларацыя». У ёй агаворваецца агульная заява аб імкненні да міру, але яна стане базай для заключэння дагавора ў будучыні[21]. Пагадненне прадугледжвае ўсталяванне прамых рэгулярных рэйсаў паміж Манамай і Тэль-Авівам[22].

Міжнародная рэакцыя

правіць

У міжнароднай супольнасці пагадненне было ўспрынята неадназначна. Іншыя манархіі рэгіёна, а таксама саюзнікі ЗША падтрымалі нармалізацыю адносін паміж краінамі[23][24]. Іран, Турцыя, Дзяржава Палесціна і іх саюзнікі раскрытыкавалі дакумент, паколькі ён пагражаў інтарэсам палесцінскіх арабаў[25][26].

Зноскі

правіць
  1. Исторический прорыв: Бахрейн подпишет договор с Израилем, Detaly
  2. Израиль подписал мирные соглашения с ОАЭ и Бахрейном, NEWSru.co.il
  3. а б в г Bahrain establishing full diplomatic relations with Israel, Trump announces, The Times of Israel
  4. Трамп объявил об «историческом примирении» Израиля с еще одной арабской страной, Lenta.ru
  5. «Friedenspakt» zwischen Israel und Bahrain, n-tv
  6. Bahrain follows UAE to normalise ties with Israel, Al Jazeera
  7. Bahrain and Israel agree to normalize relations, Trump announces, CBS News
  8. Трамп: Израиль и Бахрейн договорились о нормализации отношений, NEWSru.co.il
  9. Глава МИД Бахрейна: «Мир с Израилем укрепляет безопасность региона», NEWSru.co.il
  10. Соглашения с ОАЭ и Бахрейном вступят в силу после утверждения правительством, NEWSru.co.il
  11. Bahrain follows UAE to normalise ties with Israel, Al Jazeera
  12. Israel, the UAE, & Bahrain didn’t sign peace deals, they’re military alliances to counter Iran, Responsible Statecraft
  13. ОАЭ и Бахрейн — первые арабские страны, заключившие мир с Израилем за четверть века. Почему это важно, BBC
  14. Вслед за ОАЭ и Бахрейном Израиль могут признать Саудовская Аравия и Оман, Ведомости
  15. Саудовская Аравия открыла воздушное пространство для израильских самолетов, NEWSru.co.il
  16. Бахрейн открыл свое воздушное пространство для израильских самолетов, NEWSru.co.il
  17. Бахрейн — Израилю: летайте над нами, Детали
  18. WSJ: кронпринц Саудовской Аравии скрывал от отца планы нормализации отношений с Израилем, NEWSru.co.il
  19. Saudi Royal Family Divides Over Potential Embrace of Israel, The Wall Street Journal
  20. Между королем Саудовской Аравии и наследным принцем возник разлад из-за Израиля, Detaly
  21. Трамп приблизил ОАЭ и Бахрейн к Израилю, Независимая
  22. Bahrain, Israel set to form official ties, Arkansas Democrat Gazette
  23. Нормализация отношений Израиля и Бахрейна. Реакции ОАЭ, Египта и ПА, NEWSru.co.il
  24. Оман поддержал мирный договор между Израилем и Бахрейном, NEWSru.co.il
  25. Рамалла отзывает посла из Бахрейна, Турция осуждает мирный договор, NEWSru.co.il
  26. Иран: Бахрейн стал соучастником преступлений сионистского режима, NEWSru.co.il