Белазар
Белазар — гэта праграма машыннага перакладу тэкстаў з рускай мовы на беларускую, і зваротна, упершыню выдадзеная 1 лістапада 2002 года[1]. Аўтарам праграмы з’яўляецца Алег Азароўскі, з-за чаго яна і атрымала падобную назву. Белазар аўтаматызуе працэс перакладу ў зазначаных кірунках, даючы карыстальніку гатовы чарнавы варыянт перакладу, падказвае варыянты перакладу любога слова, падсвятляе неперакладзеныя словы і словы з магчымымі арфаграфічнымі памылкамі. Праграма прызначана для працы ў Windows XP SP3, 2003, Vista, 7. Белазар распаўсюджваецца бясплатна для некамерцыйнага выкарыстання, і не мае ніякіх абмежаванняў па часе выкарыстання і колькасці запускаў. У 2008 годзе налічваў 81 тыс. беларускіх і 149 тыс. рускіх артыкулаў, злучаных між сабой 97 тыс. перакладных сувязяў[2].
| Белазар | |
|---|---|
| Тып | праграма-перакладчык тэкстаў |
| Распрацоўшчык | Алег Азароўскі |
| Аперацыйная сістэма | Microsoft Windows |
| Апошняя версія | 6.1 (10 чэрвеня 2009) |
| Ліцэнзія | бясплатна для некамерцыйнага выкарыстання |
| Сайт | belazar.belinter.net |
Магчымасці правіць
- Двухбаковы пераклад
Праграма дазваляе рабіць пераклады як з рускай мовы на беларускую — гэтак і наадварот. Пры гэтым пры даданні новага перакладу ў адзін слоўнік (напрыклад, руска-беларускі) — ён аўтаматычна дадаецца і ў іншы (беларуска-рускі).
- Захоўванне слоўнікавых артыкулаў у выглядзе словаформаў
Пры даданні новага слова ці словазлучэння ў слоўнік, праграма фармуе і захоўвае таксама ўсе яго формы. Напрыклад, для назоўніка могуць быць пабудаваны 12 словаформаў, а для дзеяслова (закончанае + незакончанае трыванне) — цэлых 30!
- Магчымасць перакладу кароткіх выразаў
Белазар можа перакладаць слова адной мовы ў словазлучэнне іншай мовы і наадварот, а таксама словазлучэнне ў словазлучэнне! Словазлучэнне можа ўтрымоўваць не больш за 5 слоў.
- Інтэлектуальная карэктоўка перакладу
Белазар не проста перакладае тэкст адзін-у-адзін. Ён можа зрабіць, пры неабходнасці, карэктоўкі ў перакладзе, каб дасягнуць большай узгодненасці слоў у сказе.
- Акуратнасць і дакладнасць апрацоўкі тэкстаў
Белазар можна выкарыстоўваць для перакладу html-старонак, ini-файлаў праграм, перакладаў праграмных інтэрфейсаў — ён не псуе тэгі, не збівае радкі, захоўваючы нязменнай структуру зыходнага файла.
- Аўтаматычнае пераключэнне раскладак клавіятуры
Паўсюль у праграме, дзе ёсць такая неабходнасць, рэалізавана аўтаматычнае пераключэнне раскладак клавіятуры з рускай мовы на беларускую і назад. Вам нават няма патрэбы ўсталёўваць гэтыя раскладкі ў сістэме — Белазар самастойна ініцыялізуе іх падчас загрузкі, і скіне падчас выхаду з праграмы!
- Арфаграфічны кантроль беларускага тэксту
У Белазары версіі 2.0 з’явіўся арфаграфічны аналізатар беларускага тэксту. Кантроль арфаграфіі грунтуецца на правілах напісання беларускіх слоў, і ўлічвае чашчыню з’яўлення тых ці іншых спалучэнняў літар у словах на беларускай мове.
- Хуткасць працы
Белазар ствараўся з тым разлікам, каб спрасціць і паскорыць усе аперацыі, якія ў ім можна выконваць: ад устаўкі новых слоў у слоўнікі — да атрымання гатовага перакладу. «Гарачыя кнопкі» і іншыя прыстасаванні дазваляюць не выкарыстоўваць мыш у большасці аперацый.
- Арфаграфічны аналіз
Убудаваны ў праграму арфаграфічны аналізатар тэксту дазваляе выявіць найболей распаўсюджаныя памылкі ў беларускай мове, а таксама словы з магчымымі памылкамі. Пачынальна з версіі 3.5 арфакантроль дапоўнены модулем чашчыннага аналізу літараспалучэнняў для беларускай і рускай моў, што прыкметна павялічыла якасць выяўлення магчымых памылак у тэкстах.
- Падтрымка лацінкі
Белазар мае абмежаваную падтрымку беларускай лацінкі. Ёсць магчымасць імпартаваць тэкст, напісаны лацінкай, для рэдагавання ў праграме, а затым можна экспартаваць яго ў лацінку. Праграма падтрымлівае лацінку, захаваную ў кодавай старонцы СР1257 (Baltic), і ў фармаце HTML Unicode.
Гісторыя правіць
- Версія 1.0 (1 лістапада 2002 года) — першая апублікаваная версія «Белазара». Выйшла ў свет у выглядзе дэма-версіі.
- Версія 1.5
- Версія 2.0
- Версія 2.5
- Версія 2.5.7
- Версія 3.0 (сакавік 2004)
- Версія 3.5 (красавік 2004)
- Версія 3.7 (студзень 2005)
- Версія 4 (красавік 2005)
- Версія 5 (чэрвень 2007)
- Версія 6 (сакавік 2009)
Зноскі
- ↑ Павал Бадзялік. «Белазар» — першы перакладчык на беларускую мову. Камп’ютарныя весці, №29 (22 ліпеня 2004). Праверана 30 верасня 2012.
- ↑ Мікола Тамашэвіч. БелАзар — з’ява народная // Чырвоная змена. — 15 мая 2009. — № 18 (15572). — С. 2.