Беларуская секцыя пры Смаленскім губернскім аддзеле народнай асветы

Беларуская секцыя пры Смаленскім губернскім аддзеле народнай асветы. Працавала ў 1922—1923 і 1925—1927. Створана паводле рашэння Цэнтральнага савета па асвеце народаў нярускай мовы (Саўнацмен) пры Наркамаце асветы РСФСР. Непасрэдна падпарадкоўвалася Беларускаму цэнтральнаму бюро пры Народным камісарыяце асветы РСФСР і Саўнацмену пры Смаленскім губернскім аддзеле народнай асветы.

1922—1923

Задачы секцыі: арганізацыя на тэрыторыі Смаленскай губерні нацыянальных школ, клубаў, іншых культурна-асветных устаноў для беларускага насельніцтва. Напачатку пад кіраўніцтвам загадчыка секцыі М. Агейчыка выяўляла і даследавала раёны кампактнага пражывання беларусаў на тэрыторыі губерні, вывучала мэтазгоднасць выкладання беларускай мовы ў школах і ўстановах, рэгістравала настаўнікаў, якія ведалі беларускую мову, праводзіла падбор кандыдатаў на Цэнтральныя беларускія настаўніцкія курсы пры Наркамаце РСФСР у Мінску. Ігнараванне органамі Смаленскага губернскага аддзела народнай асветы і губернскім партыйна-савецкім кіраўніцтвам працэсаў нацыянальнага самавызначэння беларусаў на Смаленшчыне прывяло да ліквідацыі беларускай секцыі паводле пастановы губернскага аддзела народнай асветы ў чэрвені 1923.

1925—1927

Адноўлена пасля настойлівых захадаў Наркамата асветы РСФСР у 1925. У красавіку 1925 пры секцыі створаны Савет па асвеце беларусаў з мэтай практычнай рэалізацыі распрацаванага плана-сеткі беларускіх школ на Смаленшчыне. У 1925/26 навучальным годзе адкрыты першыя 2 беларускія школы і 2 пункты па ліквідацыі непісьменнасці. Летам 1926 пры секцыі арганізавана беларуская метадычная камісія на 1926/27 навуч. г. на чале з загадчыкам секцыі У. Ганчаровым. Былі распрацаваны вучэбныя праграмы для школ па беларускай мове, геаграфіі, гісторыі, праведзены губернскія летнія курсы беларускіх настаўнікаў. 3 верасня 1926 з мэтай падрыхтоўкі спецыялістаў для беларускіх школ і культурна-асветных устаноў Смаленшчыны намаганнямі супрацоўнікаў секцыі быў уведзены курс беларусазнаўства на педагагічным факультэце Смаленскага універсітэта, адкрыты беларускія аддзяленні губернскай савецкай партшколы і губернскага рабфака. Пад кіраўніцтвам секцыі з 1926/27 навуч. г. ў Руднянскім, Рослаўскім, Манастыршчынскім і Шумяцкім паветах працавала 21 беларуская школа з 652 вучнямі і гурток па вывучэнні беларускай мовы ў Заходнім упраўленні сувязі. У 1927/28 навуч. г. колькасць падкантрольных секцый школ вырасла да 37. 3 прычыны нястачы матэрыяльных сродкаў пастановай губернскага аддзела народнай асветы восенню 1927 усе нацыянальныя секцыі, у т. л. беларуская, ліквідаваны. Функцыі нацыянальных секцый і кіраўніцтва нацыянальнымі школамі перададзены інспектару па справах нацыянальных меншасцей губернскага аддзела народнай асветы. Супрацоўнічала з Беларускім студэнцкім зямляцтвам у Смаленску.

Літаратура

• Васілеўскі, Ю. Р. Беларуская секцыя пры Смаленскім губернскім аддзеле народнай асветы / Ю. Р. Васілеўскі // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1993. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2. — С. 414.
• Гончаров, В. Белорусы в Смоленской губерни // Рабочий путь. — 1926. — № . — 13 января. — С.
• Корсак, А. На многонациональной Смоленщине // Край Смоленский. — 1992. — № 9. — С.