Беларускім партызанам (верш)
«Беларускім партызанам» — грамадзянска-патрыятычны верш-пасланне Янкі Купалы, завершаны 19 верасня 1941 года ў Падмаскоўі, недалёка ад Каломны, у Чарнарэцкім лясніцтве.[1] Упершыню надрукаваны ў рускім перакладзе М. Галоднага[1] ў газеце «Красная звезда» 28 верасня 1941 года. Адзін з самых вядомых у спадчыне песняра, верш даў назву пасмяротна выдадзенаму ў 1942 годзе зборніку Я. Купалы. Меў шырокі водгук у грамадстве і фактычна стаў партызанскім гімнам. У 1942 годзе ў Казані надрукаваны як улётка. Шмат разоў перадрукоўваўся ў ваенны час, быў улёткай і плакатам, перадаваўся па радыё. Першыя радкі былі пазыўнымі радыёстанцыі «Савецкая Беларусь», якая вяла перадачы з Масквы. Аўтографы верша захоўваюцца ў Літаратурным музеі Янкі Купалы.[2]
| Беларускім партызанам | |
|---|---|
.jpg) Аўтограф верша (фрагмент) | |
| Жанр | верш |
| Аўтар | Янка Купала |
| Мова арыгінала | беларуская |
| Дата напісання | 19 верасня 1941 |
| Дата першай публікацыі | 28 верасня 1941 |
| Асобнае выданне | зборнік «Беларускім партызанам» (1942) |
| Электронная версія | |
Апісанне
правіцьВерш працягвае і развівае матывы купалаўскае публіцыстыкі савецкага часу. Патрыятычнае «я» паэта пашыраецца ў духу купалаўскай паэтычнай маштабнасці да абсягаў калектыўнага «я» народу, прамаўляецца ад імя народу і Радзімы. Стыль паэтычнай мітынговай прамовы, адозвы вызначаецца пераходамі ад закліку і праклёну да просьбы і заклінання, ад абурэння, гневу да пяшчоты і ласкавасці. Выразная страфічная будова з уласцівай ёй вылучанасцю заключнага радка, метрычныя і інтанацыйныя зрухі перадаюць перажыванне ад балючага відовішча фашысцкіх здзекаў да прадбачання светлых дзён адваяванае свабоды. Прамая экспрэсыя ацэначных і ўзмацняльных словаў дапаўняецца таўталогіяй, лексічнай кантраснасцю. Нярэдка гуказапісаная выразнасць набывае акрэсленую стылёвую функцыю праз гукаваю збліжанасць словаў і алітэрацыйную агучанасць радкоў.[2] Літаратуразнаўцы, у прыватнасці Галіна Тычка, адзначаюць, што ў вершы ёсць «нейкая невытлумачальная патаемная чароўнасць, той унутраны агонь, што захапляе чытача».[1]
Пераклады і мастацкія ўвасабленні
правіцьНа англійскую мову верш пераклалі У. Мэй і В. Рыч, на асецінскую — А. Пухаеў, на балгарскую — Н. Антанаў, Н. Вылчаў, на венгерскую — А. Гідаш, на іспанскую — К. Шэрман, на грузінскую — А. Бегашвілі, Т. Джангулашвілі, на казахскую — Ж. Абдзірашаў, на кыргызскую — Ц. Уметаліеў, на латышскую — Ю. Ванаг, на літоўскую — П. Кейдошус, С. Нагінскас, на рускую — М. Берэнгдорф, М. Галодны, Н. Кіслік, В. Уладзіміраў, на таджыкскую — М. Фархат, на узбекскую — Міртэмір, М. Шэйхзадэ, на ўкраінскую — С. Крыжаноўскі, М. Цярэшчанка, на французскую — Ж. Гаш, на чэшскую — К. Беднарж[2].
Матывы і вобразы верша сустракаюцца ў вершах А. Вялюгіна «Стала песня славаю народа», К. Кірыенкі «Песня народа», У. Нядзведскага «Песня Купалы», у лірычным цыкла М. Лужаніна «Па дарогах Купалы» і інш.[2]
На музыку верш паклалі А. Багатыроў, Ул. Мулявін, П. Падкавыраў, Р. Пукст, М. Чуркін.[2]
Зноскі
- ↑ а б в Віталь Скалабан. «Партызаны, партызаны, беларускія сыны!»(недаступная спасылка). Советская Белоруссия (18 жніўня 2006). Архівавана з першакрыніцы 2 ліпеня 2013. Праверана 18 чэрвеня 2013.
- ↑ а б в г д В. Бечык Беларускім партызанам (верш) // Янка Купала : Энцыклапедычны даведнік. — Мінск: БелСЭ, 1986. — С. 82.
Літаратура
правіць- Янка Купала: Энцыкл. даведнік / БелСЭ; Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн., БелСЭ, 1986. — 727 с, 26 л. іл.; Артыкул «Беларускім партызанам (верш)» / Аўтар — В. Бечык. — C. 82.
Спасылкі
правіць- В. Скалабан.. «Партызаны, партызаны, беларускія сыны!». Унiкальная гiсторыя аднаго верша. Советская Белоруссия (18 жніўня 2006). Праверана 16 лютага 2022.
- Верш у выкананні М. Захарэвіч на сайце Беларуская Палічка
- Песня «Беларускім партызанам» Ул. Мулавіна ў выкананні ансамбля «Песняры» (1985) на сайце YouTube