Беларускі навукова-літаратурны гурток
Беларускі навукова-літаратурны гурток студэнтаў Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта — культурна-асветная арганізацыя ў 1912—1914 гадах. Узнік на хвалі нацыянальна-вызваленчага руху народаў Расійскай імперыі на ўзор гурткоў студэнтаў іншых нацыянальнасцей. Аформіўся дзякуючы ініцыятыве студэнта фізіка-матэматычнага факультэта Я. І. Хлябцэвіча. У арганізацыйную групу ўваходзіла 16 чалавек. Статут гуртка быў зацверджаны саветам прафесараў універсітэта толькі 30 снежня 1912 года, хоць з яго праектам студэнты звярталіся ў рэктарат яшчэ ў 1905—1906 гадах. Паводле статута, мэта гуртка — «навуковае азнаямленне з духоўным (мова, літаратура, народная славеснасць) і грамадскім (этнаграфія, статыстыка, народная гаспадарка) жыццём Беларусі». Кіраўнік гуртка — дацэнт А. А. Разенфельд, стараста — студэнт Б. А. Тарашкевіч.
Галоўная заслуга гуртка — навуковае абгрунтаванне неабходнасці развіцця беларускай мовы, літаратуры і культуры і значны ўклад студэнтаў у гэту справу. Студэнты распрацоўвалі тэмы: «Рукапісны альбом Вярыгі-Дарэўскага», «Фанетычная транскрыпцыя беларускіх твораў», «Развіццё беларускай нацыянальнай ідэі» (Б. А. Тарашкевіч), «Беларуская народная музыка» (А. А. Грыневіч), «Адраджэнне беларускай народніцкай літаратуры» (Я. І. Хлябцэвіч), «Вывучэнне старажытных гістарычных помнікаў і ахова даўніны» (К. С. Душэўскі), «Беларуская бібліяграфія» (Р. А. Зямкевіч). Гурткоўцы выпусцілі часопіс «Раніца» (1914), рыхтавалі часопіс «Сябра» (рукапіс 1-га нумара захоўваецца ў Цэнтральнай бібліятэцы Літоўскай АН), разам з суполкай «Загляне сонца і ў наша аконца» ўдзельнічалі ў падрыхтоўцы альманаха «Маладая Беларусь»[1] (1912—1913). Гурток падтрымлівалі І. А. Бадуэн дэ Куртэнэ, С. А. Вянгераў, Я. Ф. Карскі, А. Л. Пагодзін, Е. Р. Раманаў, А. А. Шахматаў і іншыя вядомыя вучоныя, пісьменнікі і грамадскія дзеячы. Некаторыя неафіцыйныя пасяджэнні праводзілі на кватэры Б. І. Эпімах-Шыпілы, куды прыходзілі студэнты-беларусы з іншых навучальных устаноў Пецярбурга, а таксама людзі розных прафесій, якія не мелі права наведваць пасяджэнні гуртка ва ўніверсітэце.
Гурток садзейнічаў ажыццяўленню ідэй асветніцкага характару, што выявілася ў прапагандзе беларускіх кніг, адкрыцці бібліятэк на Беларусі, у тым ліку Астрамечаўскай бібліятэкі імя Ф. Ф. Паўленкава, у развіцці беларускага тэатральнага мастацтва.
Зноскі
Літаратура
правіць- Семашкевіч Р. М. Беларускі навукова-літаратурны гурток //Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1993. — 494 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2. — С. 437.
- Беларускі навукова-літаратурны гурток // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).. — С. 449.