Бенедыкт Дыбоўскі
Бенедыкт Іванавіч Дыбоўскі (12 мая 1833, м. Адамарын каля Маладзечна — 31 студзеня 1930) — расійскі, беларускі і польскі заолаг, прыродазнавец, урач. Член-карэспандэнт АН СССР (1928). Брат Уладзіслава Дыбоўскага.
| Бенедыкт Дыбоўскі | |
|---|---|
| польск.: Benedykt Tadeusz Dybowski | |
 | |
| Дата нараджэння | 12 мая 1833[1] ці 30 студзеня 1833[2] |
| Месца нараджэння |
|
| Дата смерці | 31 студзеня 1930[3][4][…] |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Бацька | Ян Дыбоўскі[d] |
| Маці | Саламея з Пшысецкіх[d] |
| Род дзейнасці | натураліст, урач, географ, заолаг, энтамолаг, эсперантыст |
| Навуковая сфера | геаграфія |
| Месца працы | |
| Навуковая ступень | доктар біялагічных навук |
| Навуковае званне | |
| Альма-матар | |
| Вядомыя вучні | Jan Hirschler[d] |
| Член у | |
| Узнагароды |
 |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
| Сістэматык жывой прыроды | |||
|---|---|---|---|
|
Даследчык, які апісаў шэраг заалагічных таксонаў. Для ўказання аўтарства, назвы гэтых таксонаў суправаджаюць абазначэннем «Dybowski».
|
|||
Біяграфія
правіцьНарадзіўся ў былым маёнтку Адамарын Вілейскага павета Мінскай губерні[5]. Належаў да сярэднезаможнага шляхецкага роду Дыбоўскіх з Менскага павета ВКЛ.
Вучыўся ў Мінскай губернскай гімназіі. Медыцыну і прыродазнаўчыя навукі вывучаў у Дэрпце, Браславе і Берліне, дзе ў 1860 годзе атрымаў ступень доктара медыцыны. 3 1862 года экстраардынарны прафесар заалогіі і палеанталогіі ў Варшаве[5].
За ўдзел у нацыянальна-вызваленчым паўстанні ў 1864 годзе асуджаны на 15 гадоў катаргі і сасланы ў Сібір. Але і там ён працягваў навуковую дзейнасць: даследаваў жывёльны і раслінны свет возера Байкал, рэк Амур і Ангара, узбагаціў заалогію шэрагам новых адкрыццяў[5].
У 1877 годзе вярнуўся на радзіму. Неўзабаве, маючы намер вывучаць Камчатку, пасяліўся ў Петрапаўлаўску, дзе займаў пасаду ўрача. 3 1882 года прафесар заалогіі ў Львоўскім універсітэце. Тут ён арганізаваў музей заалогіі з камчацкіх экспанатаў. Вывучаў беларускія азёры Любань, Свіцязь, Чорнае і інш. Яго шматлікія артыкулы па заалогіі надрукаваны ў рускіх, польскіх, нямецкіх часопісах. Паводле светапогляду Дыбоўскі быў рэвалюцыйным дэмакратам, у поглядах на прыроду — матэрыялістам. Змагаўся супраць рэлігійных забабонаў, клерыкалаў і розных рэакцыянераў. Ён адзін з першых у Еўропе стаў прыхільнікам і прапагандыстам эвалюцыйнай тэорыі Чарлза Дарвіна. У сваіх працах і лекцыях даказваў, што жывёльны і раслінны свет развіваецца па натуральных законах[5].
Зноскі
- ↑ zespół autorów Інтэрнэт-энцыклапедыя PWN Праверана 15 жніўня 2019.
- ↑ Историческая энциклопедия Сибири / под ред. В. А. Ламин — Новосибирск: 2009. — ISBN 5-8402-0230-4
- ↑ Benedykt Ivan Dybowski // Biographies of the Entomologists of the World — Senckenberg German Entomological Institute. Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Benedykt Dybowski // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
- ↑ а б в г Дыбоўскі Бенядзікт // Мысліцелі і асветнікі Беларусі: Энцыкл. даведнік / Беларус. Энцыкл.; Гал. рэд. «Беларус. Энцыкл.»: Б. І. Сачанка (гал. рэд) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1995.
- ↑ Генадзь Каханоўскі. Дыбоўскі Бенядзікт Іванавіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1996. — 527 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2. С. 322.
Літаратура
правіць- Дыбоўскі Бенядзікт // Мысліцелі і асветнікі Беларусі: Энцыкл. даведнік / Беларус. Энцыкл.; Гал. рэд. «Беларус. Энцыкл.»: Б. І. Сачанка (гал. рэд) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1995.
- Аляксей Ластоўскі Бенедыкт Дыбоўскі і забыты праект «Белаляхіі»: альтэрнатывы беларускай ідэнтычнасці // Гадавік Цэнтра беларускіх студыяў. — 2023. — С. 39-54.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1996. — 527 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2.
- Из истории свободомыслия и атеизма в Белоруссии. Мн., 1978;
- Лаптев С. Н. Материалы к биографии и научно-исследовательской деятельности Б. И. Дыбовского в Восточной Сибири // Изв. Гос. геогр. ова. 1939. Т. 71, вып. 6.