Брэсцкае гета
Брэсцкае гета (16 снежня 1941 — 18 кастрычніка 1942) — месца, куды прымусова былі пераселеныя яўрэі горада Брэста і наваколляў у ходзе пераследу і знішчэння яўрэяў падчас акупацыі тэрыторыі Беларусі немцамі ў Другую сусветную вайну.
Гісторыя
правіцьГета было створана 16 снежня 1941 года. У яго ўвайшлі вуліца Маякоўскага, бульвар Касманаўтаў, вуліцы Гогаля, Маскоўская, Дзяржынскага, Кірава (шырокі кут), мяжа паміж былой бальніцай і Мухаўцам. Па стане на снежань 1941 года ў гета пражывала 18 тысяч чалавек.
Маскоўская вуліца (дарога з Варшавы ў Мінск і Маскву) была падзелена на дзве няроўныя часткі: вялікую, размешчаную на поўначы, і меншую, якая ахоплівала паўднёвую частка раёна пражывання яўрэяў . У гета была бальніца і крамы.
У гета сачылі за парадкам 60 супрацоўнікаў юдэнрата[1]. Старшынёй юдэнрата абралі Херша Розэнберга[2].
У студзені 1942 года былі створаны падпольныя арганізацыі Супраціўлення. Адзін з арганізатараў — Міхаіл Амелінскі, афіцэр польскай арміі.
Увосень 1942 года немцы запатрабавалі ўзносы (грошы, каштоўнасці) ад яўрэяў пад пагрозай ліквідацыі гета. Нягледзячы на значныя ўзносы, у перыяд з 15 па 18 кастрычніка гета было ліквідавана. Большасць яўрэяў былі забітыя, а астатняя частка была сагнана на працу ў Германію[3]. У жывых з усіх вязняў гета засталося 19 чалавек[4].
Ушанаванне памяці
правіцьУ памяць аб ахвярах ліквідацыі гета пасля вайны быў усталяваны мемарыял і абеліск[5].
Перапахаванне
правіцьУ студзені-сакавіку 2019 года падчас будаўніцтва элітнага квартала ў цэнтры горада, на рагу вуліц Куйбышава і Машэрава былі знойдзеныя парэшткі забітых яўрэяў. На месцы расстрэла беларускія ваенныя пашукавікі працавалі каля двух месяцаў. Чалавечыя косткі знаходзілі на глыбіні 1,5 метра, у многіх чэрапах былі дзіркі ад агнястрэльных раненняў[6]. Парэшткі 1214 вязняў Брэсцкага гета перапахавалі 22 мая. Жалобная цырымонія прайшла ў гэты дзень на Паўночных могілках пад Брэстам ля памятнага знака, дзе раней былі пахаваныя рэшткі 1549 яўрэяў, закатаваных фашыстамі ў гады вайны. Удзел у цырымоніі ўзялі кіраўніцтва горада, прадстаўнікі дыпламатычных місій Германіі, Польшчы, Расіі, ЗША, Украіны, Чэхіі і іншых краін, члены яўрэйскіх грамадскіх аб’яднанняў і іудзейскіх рэлігійных грамад Ізраіля і Беларусі і іншыя[7][8].
Фільмы
правіць- «Брэсцкае гета» — дакументальны фільм Ёнас Місявічуса, Алены Якавіч і Іллі Альтмана[9]
Зноскі
- ↑ Emanuel Joffe pisze z kolei o Judenracie składającym się z 12 osób, zob.: Emanuil Ioffe, «Belorusskie evrei: tragediâ i geroizm: 1941—1945», Mińsk 2003]
- ↑ Tamże
- ↑ Informacja na stronach Jewish Genealogy
- ↑ Розенблат Е. Палачи и жертвы Брестского гетто // Сост. Я. Басин Уроки Холокоста:история и современность : Сборник научных работ. — Минск: Ковчег, 2010. — В. 3. — С. 105. — ISBN 9789856950059.
- ↑ Grzegorz Rąkowski, «Czar Polesia», Pruszków 2001
- ↑ news.tut.by Архівавана 2 чэрвеня 2019.
- ↑ b-g.by
- ↑ nashaniva.by
- ↑ Брестское гетто(недаступная спасылка). RTVi (18 апреля). Архівавана з першакрыніцы 8 верасня 2012. Праверана 21 кастрычніка 2010.
Літаратура
правіць- Розенблат Е. С. Палачи и жертвы Брестского гетто // Сост. Я. Басин Уроки Холокоста:история и современность : Сборник научных работ. — Минск: Ковчег, 2010. — В. 3. — С. 100-107. — ISBN 9789856950059.
- Иоффе Э. Г. Участие евреев в Брестском антифашистском подполье (1941-1944) // Сост. Я. Басин Уроки Холокоста:история и современность : Сборник научных работ. — Минск: Ковчег, 2010. — В. 3. — С. 161-164. — ISBN 9789856950059.
Спасылкі
правіцьБрэсцкае гета на Вікісховішчы |
- Архіў
- 64th Брэсцкае гета Архівавана 17 чэрвеня 2011.
- Гісторыя помніка
- Над Бугам