Бярэзінскі раён

Бярэ́зінскі раё́н — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Мінскай вобласці Беларусі. Цэнтр — горад Беразіно.

Бярэзінскі раён
Герб Сцяг
Краіна	Беларусь
Уваходзіць у	Мінская вобласць
Адміністрацыйны цэнтр	Беразіно
Дата ўтварэння	17 ліпеня 1924, 6 студзеня 1965
Дата скасавання	25 снежня 1962
Кіраўнік	Дзяніс Ігаравіч Дзішук[d]
Афіцыйныя мовы	Родная мова: беларуская 88,22 %, руская 10,74 % Размаўляюць дома: беларуская 54,95 %, руская 44,21 %
Насельніцтва (2009)	25 031 чал. (20-е месца)
Шчыльнасць	12,89 чал./км² (21-е месца)
Нацыянальны склад	беларусы — 94,46 %, рускія — 3,96 %, іншыя — 1,58 %
Плошча	1 940,34 (9-е месца)
Вышыня над узроўнем мора	151 м
Часавы пояс	UTC+03:00
Афіцыйны сайт
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Геаграфія

Бярэзінскі раён знаходзіцца на ўсходзе Мінскай вобласці. Мяжуе з Чэрвеньскім, Барысаўскім, Крупскім раёнамі Мінскай вобласці, Бялыніцкім, Клічаўскім і Асіповіцкім раёнамі Магілёўскай вобласці.

Асноўныя рэкі — Бярэзіна, Уса, Клява, Уша. Іншыя рэкі: Беліца, Жалінка, Кострычка.

Гісторыя

Раён утвораны 17 ліпеня 1924 года ў складзе Барысаўскай акругі БССР. Цэнтр — мястэчка Беразіно. 20 жніўня 1924 года падзелены на 15 сельсаветаў: Арэшкавіцкі, Багушэвіцкі, Белічанскі, Брадзецкі, Бярэзінскі, Валоўніцкі, Высакагорскі, Дзмітравіцкі, Дулебскі, Капланецкі, Мачаскі, Машчаніцкі, Неганіцкі, Пагосцкі, Перавозскі. 21 жніўня 1925 года Валоўніцкі сельсавет перайменаваны ў Каменнаборскі. З 9 чэрвеня 1927 года раён у складзе Менскай акругі. Пасля скасавання акруговага падзелу 26 ліпеня 1930 года раён у прамым падпарадкаванні БССР. 25 ліпеня 1931 года да раёна далучаны Сялібскі і Якшыцкі сельсаветы скасаванага Свіслацкага раёна. З 20 лютага 1938 года раён у складзе Магілёўскай вобласці. 27 верасня 1938 года Беразіно аднесена да катэгорыі гарадскіх пасёлкаў. З 20 верасня 1944 года раён у складзе Мінскай вобласці. 16 ліпеня 1954 года скасаваны Арэшкавіцкі, Дулебскі, Перавозскі сельсаветы, Белічанскі сельсавет перайменаваны ў Ляжынскі, Машчаніцкі — ва Ушанскі, Неганіцкі — у Паплаўскі. 25 снежня 1962 года раён скасаваны, гарадскі пасёлак Беразіно, Багушэвіцкі, Брадзецкі, Бярэзінскі, Высакагорскі, Дзмітравіцкі, Каменнаборскі, Капланецкі, Ляжынскі, Мачаскі, Пагосцкі, Паплаўскі, Сялібскі, Ушанскі, Якшыцкі сельсаветы перададзены Чэрвеньскаму раёну.

6 студзеня 1965 года Бярэзінскі раён утвораны зноў у тым жа складзе, што перад скасаваннем. 7 сакавіка 1968 года Беразіно атрымала статус горада раённага падпарадкавання. 20 кастрычніка 1995 года горад Беразіно і Бярэзінскі раён аб’яднаны ў адну адміністрацыйную адзінку. 21 снежня 2007 года скасаваны Брадзецкі, Высакагорскі, Каменнаборскі, Ляжынскі і Якшыцкі сельсаветы, 28 мая 2013 года — Мачаскі, Сялібскі і Ушанскі сельсаветы.

Насельніцтва

Насельніцтва налічвае каля 23,2 тыс. чалавек, у тым ліку ў гарадскіх умовах (у Беразіно) пражываюць каля 11,4 тыс. чалавек. Статыстыка мінулых гадоў:

1992 — 35,6 тыс.

2009 — 25,0 тыс.

2019 — 23,2 тыс.

Усяго налічваецца 219 населеных пунктаў, з іх 26 знаходзяцца ў зоне, якая падлягае перыядычнаму радыяцыйнаму кантролю; тры населеныя пункты — вёскі Прудок, Бер’е і Карбаўское — знаходзяцца ў зоне з правам на адсяленне.

Транспарт

Праз раён праходзяць магістральная аўтамабільная дарога Мінск — Магілёў і трасы на Барысаў, Клічаў і Бабруйск. Чыгуначныя шляхі зносін адсутнічаюць.

Старшыні райвыканкама

• 2009 — 2015 — Сяргей Дзмітрыевіч Ленкавец;
• Аляксандр Мікалаевіч Бабічаў;
• 21 снежня 2020 — сакавік 2024 — Дзяніс Ігаравіч Дзішук;
• з 11 сакавіка 2024 — Андрэй Валянцінавіч Сакалоўскі.

Славутасці

Асноўны артыкул: Спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Бярэзінскага раёна

• Свята-Раства-Багародзіцкая царква (1796) ў в. Масляны
• касцёл (XIX ст.) у в. Багушэвічы
• сядзіба (XIX ст.) ў в. Муравана
• сядзіба Патоцкіх (XIX ст.) у г. Беразіно
• хвоя дыяметрам 2,5 м, знаходзіцца за 2 км ад упадзення р. Уша ў р. Бярэзіну (правы бераг).

Вядомыя асобы

• Міхась Скрыпка — беларускі пісьменнік-сатырык.
• Баляслаў Часлававіч Свентаржэцкі
• Роберт Тэнісавіч Вільдфлуш
• Пётр Паўлавіч Ванкевіч
• Сяргей Ільіч Аўсіевіч (1925, в. Ягадка —) — Герой Сацыялістычнай Працы
• Янка Туміловіч (1905, в. Сяліба — 1938) — беларускі паэт
• Якуб Ермаловіч (1910, в. Вяшэўка — 1987) — беларускі празаік
• Іван Мікалаевіч Белічонак (1934, в. Асмолаўка) — Герой Сацыялістычнай Працы
• Рыгор Васілевіч Бельскі (1929, в. Цярэсіна)
• Уладзіслаў Уладзіміравіч Арцёмаў (1954, в. Лысуха) — паэт
• Мікола Равенскі (1886, маёнтак Капланцы — 1953) — кампазітар, аўтар музыкі да гімну «Магутны Божа»
• Мікола Прашковіч (1932, в. Гарадзішча — 1983) — беларускі літаратуразнавец, крытык, перакладчык
• Валянцін Ваньковіч (1800, маёнтак (цяпер вёска) Калюжыцы — 1842) — мастак рамантычнага кірунку

Літаратура

• Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Минск: «Беларусь», 1985―1987.
• Административно-территориальное устройство Республики Беларусь (1981—2010 гг.): справочник. — Минск: БелНИИДАД, 2012. — 172 с.
• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).

Спасылкі

• Бярэзінскі раённы выканаўчы камітэт Архівавана 16 ліпеня 2017. (на рускай мове)
• Бярэзінскі раён на сайце Мінскага аблвыканкаму Архівавана 25 лістапада 2010. (на рускай мове)
• Мапы і агульныя звесткі на emaps-online
• Выдатныя мясціны на партале globustut.by (на рускай мове)
• Фотаздымкі на сайце Radzima.org