Бітва пад Шапялевічамі ці бітва пад Барысавам — адна з бітваў Вайны Расіі з Рэччу Паспалітай 1654—1667. Адбылася напачатку вайны 24 жніўня 1654 года ля в. Шапялевічы (зараз Круглянскі раён) і завяршылася перамогай рускага войска князя Аляксея Трубяцкога над войскам Рэчы Паспалітай пад кіраўніцтвам вялікага гетмана літоўскага Януша Радзівіла.
| Бітва пад Шапялевічамі |
|---|
| Асноўны канфлікт: Вайна Расіі з Рэччу Паспалітай, 1654-1667 |
 |
| Дата |
24 жніўня 1654 |
|---|
| Месца |
Шапялевічы (ВКЛ) |
|---|
| Вынік |
Перамога расійскага войска |
|---|
| Праціўнікі |
|---|
|
|
| Камандуючыя |
|---|
|
|
| Сілы бакоў |
|---|
| 5.000 - 8.000 чалавек
|
~15.000 чалавек
|
|
| Страты |
|---|
каля 1000 забітых
270 палонных [1] |
9 забітых
97 параненых
|
|
|
Пасля таго, як войску Януша Радзівіла ўдалося 12 жніўня 1654 ў бітве пад Шкловам нанесці паражэнне арміі князя Чаркаскага, гетман літоўскі з 5-тысячным войскам вырашыў стрымаць наступленне другой расійскай арміі на чале з князем Трубяцкім (каля 15 тыс. салдатаў), якая 20 жніўня пераправілася на правы бераг Дняпра.
Януш Радзівіл рушыў пад Шапялевічы. Тут падчас пераправы яму ўдалося стрымаць перадавыя расійскія атрады, аднак пасля падыходу галоўных сіл расійская пяхота заняла Шапялевічы, а кавалерыя пад яе прыкрыцём пачала абыходзіць польска-літоўскае войска з фланга. Спроба контратакі не ўдалася. 25 жніўня пяхота Радзівіла была разбіта. Абоз і артылерыя адступіўшых былі захоплены. Таксама захоплены сцяг і карэта параненага Я. Радзівіла, якому ледзь удалося выратавацца самому.
У Рэчы Паспалітай больш не засталося буйных сілаў паміж Дняпром і Бярэзінай. Паражэнне пры Шапялевічах абумовіла хуткае падзенне Смаленска (гл. Аблога Смаленска, 1654). Пасля бітвы армія Вялікага княства Літоўскага фактычна перастала існаваць. Але ўжо ў верасні 1654 Януш Радзівіл абвясціў, што войска ВКЛ адроджана і гатовае да наступных ваенных дзеянняў.
