Ветка

Ветка
Герб	Сцяг
Краіна	Беларусь
Вобласць	Гомельская
Раён	Веткаўскі
Каардынаты	52°34′ пн. ш. 31°11′ у. д.HGЯO
Заснаваны	1685
Першая згадка	1685
Плошча	8,913245 км²;
Вышыня цэнтра	125 м
Насельніцтва	▼8 580 чал. (1 студзеня 2025);
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 2330
Паштовы індэкс	247131
Аўтамабільны код	3
СААТА	3208501000
Афіцыйны сайт	vetka.gov.by
	Ветка на Вікісховішчы

Ве́тка^[4] (афіц. транс.: Vietka) — горад раённага падпарадкавання ў Гомельскай вобласці Беларусі, адміністрацыйны цэнтр Веткаўскага раёна, прыстань на р. Сож. За 22 км ад Гомеля. Аўтадарогі на Гомель, Добруш. Насельніцтва 8 394 чал. (2017)^[5].

Назва

Корань Вет- можа быць напрамую і не звязаны з рускім ветка, ветвь. На гэта паказвае наяўнасць гідронімаў тыпу Вець (рака ў басейне Сажа), Вецьма, Ветша (рэкі на Верхнім Павоччы), Вецьвы (возера ля вусця Бярэзіны), заходнелітоўскіх тапонімаў Вет-ловки, Ветши (пераданыя ў рускім правапісе)^[6], літоўскіх антрапонімаў Veteika, Veteikis, беларускіх антрапонімаў тыпу Вецік, Веціс.

Гісторыя

Ветка заснавана ў 1685 як слабада стараверамі — уцекачамі з цэнтральнай Расіі. У XVII—XVIII стст. Ветка з навакольнымі слабодамі, манастырамі і скітамі з’яўлялася цэнтрам старавераў. У 1730-я ў горадзе пражывала каля 40 тыс. чал. Карныя войскі царскага ўрада ў XVIII ст. двойчы спальвалі Ветку, большасць жыхароў прымусова выселена ва ўсходнія губерніі Расіі. З 1772 у складзе Расійскай імперыі. З 1784 мястэчка, з 1852 у Гомельскім павеце. У 1868 адкрыта жаночае народнае вучылішча, у 1874 — мужчынскае. У 18 ст. у Ветцы сфарміраваліся мясцовыя асаблівасці іканапісу і афармленні рукапіснай кнігі, склалася самабытная школа веткаўскага разьбярства. З 1919 у Гомельскай губерні РСФСР, з 1925 горад. З 1926 у БССР, цэнтр раёна. З 18.8.1941 па 28.9.1943 была акупіравана немцамі, у гэты час загінула 656 чалавек. У 1978 быў заснаваны Веткаўскі музей народнай творчасці, адкрыўся для наведвальнікаў у лістападзе 1987.

20 кастрычніка 1995 года адміністрацыйныя адзінкі Веткаўскі раён і горад Ветка, якія маюць агульны адміністрацыйны цэнтр, аб'яднаны ў адну адміністрацыйную адзінку — Веткаўскі раён^[7].

Насельніцтва

XIX стагоддзе: 1897 год — 7,2 тыс. чал.^[8]
XX стагоддзе: 1969 год — 6,2 тыс. чал.^[8]; 1995 год — 6,3 тыс. чал.^[8]
XXI стагоддзе: 2006 год — 8,0 тыс. чал.; 2008 год — 8,1 тыс. чал.; 2016 год — 8 340 чал.^[9]; 2017 год — 8 394 чал.^[5]

Эканоміка

Прадпрыемствы лёгкай, будаўнічых матэрыялаў, харчовай прамысловасці. Ветка — цэнтр мастацкага промысла (разьбярства па дрэве).

Культура

Музей у былым доме купца Грошыкава

Веткаўскі музей народнай творчасці.

Славутасці

Шэраговая забудова XIX—першай паловы XX ст.
Былы дом купца Грошыкава (1897), пл. Чырвоная, 5 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000146шыфр 313Г000146
Спаса-Праабражэнская царква
Стараверскія могілкі
Брацкая магіла (1943), вул. Савецкая — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Д000145шыфр 313Д000145
Гарадзішча перыяду ранняга жалезнага веку (1-е тысячагоддзе да н.э. — 1-е тысячагоддзе н.э.), 3 км на поўнач ад горада, на беразе р.Сож, урочышча Цялячае — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313В000147шыфр 313В000147

Вядомыя асобы

Тамара Яўгенаўна Гаробчанка (нар. 1942) — беларускі тэатразнавец.
Яўген Палікарпавіч Гаробчанка (1917—1947) — беларускі акцёр.
Дзмітрый Міхайлавіч Кавалёў — савецкі паэт
Валерый Ільіч Кожар (1937—2020) — беларускі архітэктар.
Акім Рыгоравіч Курачкін — беларускі скульптар
Міхаіл Васільевіч Селькін — беларускі навуковец-алгебраіст
Морыс Голубаў (1905—1987) — амерыканскі мастак^[10]
Майсей Барысавіч Нэйман (1898—1967) — савецкі фізікахімік.
Самуіл Вульфавіч Ратнер^[uk] (1910—1992) — савецкі кампазітар.
Фёдар Рыгоравіч Шкляраў (1925—1988) — беларускі краязнавец, калекцыянер.
Айзік Фрэйдкін (1892—1941) — яўрэйскі пісьменнік, перакладчык^[11]
Мордхе Эрліх (1873—1931) — яўрэйскі пісьменнік^[12]

Галэрэя

Веткаўскі раённы савет дэпутатаў
Веткаўскі раённы выканаўчы камітэт
Веткаўскі цэнтр культуры і народнай творчасці
Веткаўскі раённы цэнтр гігіены і эпідэміялогіі
Брама дома Грошыкава (Веткаўскі музей стараверства і беларускіх традыцый імя Ф. Р. Шклярава)
Помнік славутым ураджэнцам Веткаўскага раёна
Панарама Чырвонай Плошчы
Аўтастанцыя
Будынак пошты
Будынак МНС
Помнік вызваліцелям г. Ветка ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў
Помнік зніклым пасля Чарнобыля вёскам

Гл. таксама

Зноскі

↑ ^а ^б http://gp.by/upload/iblock/288/288bf6000e00fa406ab4c1fa567b7499.pdf
↑ GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q830106"></a>
↑ Численность населения на 1 января 2025 г. и среднегодовая численность населения за 2024 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Белстат, 2025.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133574508"></a>
↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4 (DJVU).
↑ ^а ^б Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
↑ И. Я. Спрогис. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия.. — Вильна, 1888. — С. 45.
↑ Указ Президента Республики Беларусь от 20 октября 1995 года № 434 "Об объединении административных единиц Республики Беларусь, имеющих общий административный центр" (нявызн.).
↑ ^а ^б ^в Беларусь 1995.
↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (30 сакавіка 2016). Праверана 3 красавіка 2017.
↑ [1]
↑ [2]
↑ Архіўная копія (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 15 мая 2016. Праверана 11 лістапада 2018.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 4. — 480 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 4).
Ветка // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 158. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ветка

Геаграфічныя звесткі па тэме Ветка на OpenStreetMap

[_6287c0cf14d4bb88-1] а ^б http://gp.by/upload/iblock/288/288bf6000e00fa406ab4c1fa567b7499.pdf

[_2ffe9d5a99ce1c6d-2] GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q830106"></a>

[_92ea0e2b97e987e1-3] Численность населения на 1 января 2025 г. и среднегодовая численность населения за 2024 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Белстат, 2025.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133574508"></a>

[NNP-4] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4 (DJVU).

[2017-Estimate-5] а ^б Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.

[6] И. Я. Спрогис. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия.. — Вильна, 1888. — С. 45.

[7] Указ Президента Республики Беларусь от 20 октября 1995 года № 434 "Об объединении административных единиц Республики Беларусь, имеющих общий административный центр" (нявызн.).

[FOOTNOTEБеларусь1995-8] а ^б ^в Беларусь 1995.

[2016-Estimate-9] Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (30 сакавіка 2016). Праверана 3 красавіка 2017.

[10] [1]

[11] [2]

[12] Архіўная копія (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 15 мая 2016. Праверана 11 лістапада 2018.

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]