Чарэйскае возера

(Пасля перасылкі з Возера Чарэйскае)

Чарэ́йскае, Чарэя — возера ў Чашніцкім раёне Віцебскай вобласці ў басейне ракі Лукомка, за 26 км на паўднёвы ўсход ад горада Чашнікі, каля вёскі Чарэя.

Чарэйскае
Выгляд ад вёскі Гара
Выгляд ад вёскі Гара
Морфаметрыя
Вышыня над узроўнем мора 168,4[1] м
Даўжыня 6,71 км
Шырыня 1,12 км
Плошча 3,38 км²
Аб’ём 0,01896 км³
Даўжыня берагавой лініі 17,3 км
Найбольшая глыбіня 14 м
Сярэдняя глыбіня 5,6 м
Гідралогія
Тып мінералізацыі прэснае
Салёнасць да 0,23 ‰
Празрыстасць 2,5 м
Басейн
Плошча вадазбору 17 км²
Упадаюць ручаі, каналы
Выцякаюць ручай
Размяшчэнне
Краіна  Беларусь
Рэгіён Віцебская вобласць
Чарэйскае (Беларусь)
Чарэйскае
Чарэйскае
Чарэйскае (Віцебская вобласць)
Чарэйскае
Чарэйскае
Map
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Назва правіць

Назва балцкага паходжання.

З шэрагу азёрных назваў Чэрас (каля Мёраў), Чаросава (каля Лепеля), Чэраскія (група азёраў у вярхах ракі Таропы), сюды ж і назвы прыпяцкай ракі Чарэса, дзесенскай ракі Чарэска[2].

Корань Ker- (> Чер-) ад літоўскага keroti «расці, разрастацца» (прыставачнае už-keroti «зарастаць, абрастаць»).

Гідранімічныя аналагі — літоўскія водныя назвы *Kerėsa (> Kerės-upis), Kerotis, Kerūlė[3].

Так жа сама матываваная рачныя назвы Карма (рака на Пасожжы і іншая рака на Верхнім Павоччы), Karmė, Kermėžys, звязаныя з літ. kermėti «нарастаць; абрастаць», už-kermėti «зарастаць»[4][5].

Далей да індаеўрапейскага *ker- з ідэяй росту ўшыркі, а не ўвышкі[6] (> keras «пень; куст»).

Корань пашыраны балцкім гідранімічным пашыральнікам -ej-, як у падняпроўскіх балцкіх гідронімах *Vedēja, *Rupēja[7], літоўскіх Asveja, Roveja[8], у назвах возера Асвея, ракі Мярэя. Пашыральнік -ej- выкарыстоўваецца ў літоўскім слова- і назваўтварэнні (tekėti «цячы» — tekėja «цячэнне»)[9].

Назва Чарэя звязаная з зарастаннем вады рачнымі раслінамі.

Водаапісанне правіць

Плошча паверхні возера 3,38 км². Даўжыня 6,71 км, найбольшая шырыня 1,12 км. Найбольшая глыбіня дасягае 17 м, сярэдняя складае 5,6 м. Аб’ём вады 18,96 млн м³. Даўжыня берагавой лініі 17,3 км.
Катлавіна возера лагчыннага тыпу, моцна выцягнутая з поўначы на поўдзень і складаецца з некалькіх плёсаў. Схілы катлавіны вышынёй ад 2 да 18 метраў, сугліністыя. Берагавая лінія моцна звілістая (каэфіцыент зрэзанасці 2,65[10]). Берагі нізкія, пясчаныя. Месцамі берагі зліваюцца са схіламі катлавіны, абрывістыя, абразійныя, у паўднёвай частцы сплавінныя. Літаральная зона спадзістая, шырынёй да 100 м, выслана глінай, пясчанымі і пясчана-глеістымі адкладамі. Глыбей дно возера глеістае. У сярэдзіне возера востраў плошчай 0,02 га.

Возера эўтрофнае, праточнае. Злучана пратокай з азёрамі Галаўня і Чамярыца. У Чарэйскае ўпадаюць больш за 10 ручаёў і каналаў, выцякае ручай у возера Родамля.

Прыбярэжная надводная расліннасць пашыраецца да глыбіні 2,5 м і на адлегласці да 50 м ад берага. Падводная расліннасць пашыраецца да глыбіні 4 м.

У возеры водзяцца шчупак, лешч, гусцяра, краснапёрка, плотка, акунь і іншыя віды рыб.

Заўвагі правіць

  1. Чарэйскае возера Архівавана 10 снежня 2012.
  2. В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 212.
  3. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 153—154.
  4. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 148, 153.
  5. В. Н. Топоров. Балтийский элемент в гидронимии Поочья. II. Балто-славянские исследования. 1987. Москва, 1989. С. 56.
  6. J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 572—573.
  7. В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 165, 178, 195, 206.
  8. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 49, 280.
  9. P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 1. Vilnius, 1996. C. 84.
  10. ЭПБ 1986.

Літаратура правіць

Спасылкі правіць