Вячаслаў Усеваладавіч Іванаў

Вячасла́ў Усе́валадавіч Іва́наў (21 жніўня 1929, Масква — 7 кастрычніка 2017) — расійскі мовазнавец, літаратуразнавец, індаеўрапеіст, адзін з заснавальнікаў матэматычнай лінгвістыкі і семіётыкі культуры. Акадэмік Расійскай акадэміі навук (2000), акадэмік Расійскай акадэміі прыродазнаўчых навук (1991), прафесар славянскіх і ўсходнееўрапейскіх моў і літаратур Каліфарнійскага ўніверсітэта ў Лос-Анджэлесе (UCLA), дырэктар Інстытута сусветнай культуры МДУ, дырэктар Расійскай антрапалагічнай школы РДГУ.

Вячаслаў Усеваладавіч Іванаў
Дата нараджэння	21 жніўня 1929(1929-08-21)
Месца нараджэння	Масква, Маскоўская губерня, Маскоўская вобласць, РСФСР, СССР
Дата смерці	7 кастрычніка 2017(2017-10-07) (88 гадоў)
Месца смерці	Лос-Анджэлес, акруга Лос-Анджэлес, Каліфорнія, ЗША
Месца пахавання	Новадзявочыя могілкі
Грамадзянства	СССР  Расія
Бацька	Vsevolod Ivanov[d]
Род дзейнасці	мовазнавец, паэт, гісторык, філосаф, перакладчык, Hittitologist, выкладчык універсітэта, антраполаг
Навуковая сфера	мовазнаўства, семіётыка, антрапалогія, літаратуразнаўства, гістарычнае мовазнаўства[d], псіхалінгвістыка, матэматычная лінгвістыка і mathematical linguistics[d]
Месца працы	Стэнфардскі ўніверсітэт Інстытут славяназнаўства РАН[d] Расійскі дзяржаўны гуманітарны ўніверсітэт[d] Каліфарнійскі ўніверсітэт у Лос-Анджэлесе філалагічны факультэт МДУ[d] філасофскі факультэт МДУ[d] Ельскі ўніверсітэт Каліфарнійскі ўніверсітэт
Навуковая ступень	доктар філалагічных навук (1978)
Навуковае званне	акадэмік прафесар акадэмік РАН[d]
Альма-матар	філалагічны факультэт МДУ[d] (1951) МДУ (1951)
Навуковы кіраўнік	Pyotr Kuznetsov[d] і Міхаіл Петэрсан[d]
Вядомыя вучні	Yulia Latynina[d], Vladimir Dybo[d], Ігар Аляксандравіч Мяльчук, Алена Віктараўна Падучава[d], Андрэй Анатолевіч Залізняк, Барыс Андрэевіч Успенскі[d], Aleksandr Konstantinovič Žolkovskij[d] і Vitaly Shevoroshkin[d]
Член у	Саюз пісьменнікаў СССР Расійская акадэмія навук Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Брытанская акадэмія
Прэміі
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся 21 жніўня 1929 года ў сям’і пісьменніка Усевалада Іванава. У дзяцінстве перажыў сур’ёзную хваробу, якая прывяла да хатняга навучання. У 1941—1943 гадох быў у эвакуацыі ў Ташкенце. У 1946 годзе скончыў школу, у 1951 годзе — філалагічны факультэт МДУ. У 1955 годзе атрымаў ступень доктара філалагічных навук за кандыдацкую дысертацыю пра сувязь клінапіснай хецкай мовы з іншымі індаеўрапейскімі мовамі. Аднак дысертацыю не зацвердзіла Вышэйшая атэстацыйная камісія. У 1978 годзе ў Віленскім універсітэце паўторна атрымаў ступень доктара навук за працу пра балцкія і славянскія дзеясловы. У 1956—1958 гадох вёў семінар па матэматычнай лінгвістыцы ў МДУ.

У 1958 годзе звольнены з МДУ за нязгоду з афіцыйнай ацэнкай рамана Барыса Пастарнака «Доктар Жывага» і за падтрымку поглядаў Рамана Якабсона. Пастанову аб звальненні афіцыйна скасавалі як памылковую ў 1988 годзе.

У 1959—1961 гадах быў кіраўніком групы машыннага перакладу ў Інстытуце дакладнай механікі і вылічальнай тэхнікі і старшынёй Лінгвістычнай секцыі Навуковага савета па кібернетыцы. У 1961—1989 гадах загадваў сектарам структурнай тыпалогіі ў Інстытуце славістыкі. У 1989—1993 гадах — дырэктар Бібліятэкі замежнай літаратуры. У 1989—1994 гадах быў загадчыкам кафедры тэорыі і гісторыі сусветнай культуры МДУ. З 1992 года — дырэктар Інстытута сусветнай культуры МДУ. З 2003 году — дырэктар Расійскай антрапалагічнай школы. З 2010 года — адзін з заснавальнікаў і старшыня апякунскага савета Фонду фундаментальных лінгвістычных даследаванняў.

У 1989—2001 гадах быў прафесарам кафедры славянскіх моў і літаратур Стэнфардскага ўніверсітэта. З 1992 года — прафесар кафедры славянскіх моў і літаратур у Каліфарнійскім універсітэце ў Лос-Анджэлесе.

Навуковая дзейнасць

Даследаваў розныя тэмы гістарычнай і параўнальнай лінгвістыкі (у першую чаргу індаеўрапейскіх моў), псіхалінгвістыкі, семіётыкі, матэматычнай лінгвістыкі, літаратуразнаўства, гісторыі культуры, антрапалогіі. Бібліяграфія навуковых прац налічвае больш за тысячу адзінак. Апублікаваў пераклады з васямнаццаці моў.

Разам з Уладзімірам Тапаровым напісаў дзве манаграфіі і шмат артыкулаў па семіётыцы славянскай культуры.

Разам з Тамазам Гамкрэлідзэ аўтар фундаментальнай працы «Індаеўрапейская мова і індаеўрапейцы», якая вывучае граматыку і лексіку гіпатэтычнай прамовы ўсіх індаеўрапейскіх моў, плануецца рэканструкцыя асноўных характарыстык сацыяльнай арганізацыі, рэлігіі і матэрыяльнай культуры даіндаеўрапейцаў, разглядаецца пытанне пра паходжанне індаеўрапейцаў. У кнізе ўпершыню вылучаецца г.зв. «Армянская гіпотэза».

Асноўныя працы

• Труды по этимологии индоевропейских и переднеазиатских языков. Т.1. Индоевропейские корни в хеттском языке. М., ЯСК-Знак. 2007. 562 стр. 800 экз. (кандидатская диссертация, написана в 1955 году, опубликована в 2007 году)
• Иванов Вяч. Вс., Топоров В. Н. Санскрит. (Серия «Языки зарубежного Востока и Африки») М., ИВЛ. 1960. 134 стр. 1300 экз. (англ. пер. 1968)
• Хеттский язык. (Серия «Языки зарубежного Востока и Африки») М., ИВЛ. 1963. 222 стр. 2100 экз. 2-е изд., доп. М., УРСС. 2001.
• Общеиндоевропейская, праславянская и анатолийская языковые системы. (Сравнительно-типологические очерки). М., Наука. 1965. 298 стр. 2000 экз.
• Иванов Вяч. Вс., Топоров В. Н. Славянские языковые моделирующие семиотические системы: (Древний период). М., Наука. 1965. 246 стр. 2400 экз.
• Иванов Вяч. Вс., Топоров В. Н. Исследования в области славянских древностей: (Лексические и фразеологические вопросы реконструкции текстов). М., Наука. 1974. 342 стр. 2600 экз.
• Очерки по истории семиотики в СССР. М., Наука. 1976. 303 стр. 5000 экз. (нем. пер. 1985)
• Чёт и нечет: Асимметрия мозга и знаковых систем. М., Советское радио. 1978. 185 стр. 40000 экз. (Кибернетика) (нем. пер. 1983, рум. пер. 1986, латыш. перераб. изд. Рига, Зинатне.1990)
• Славянский, балтийский и раннебалканский глагол. Индоевропейские истоки. М., Наука. 1981. 271 стр. 2150 экз.
• История славянских и балканских названий металлов. М., Наука. 1983. 197 стр. 2100 экз.
• Иванов Вяч. Вс., Гамкрелидзе Т. В. Индоевропейский язык и индоевропейцы. Реконструкция и историко-типологический анализ праязыка и протокультуры. В 2 т. Тб., 1984. 5000 экз. = Благовещенск,1998. (engl. trans. by J.Nichols. Berlin; New-York. 1995).
• Взгляд на русский роман в 1992 году. М., Рудомино. 1993. 16 стр.
• Russian Civilization. Уч.пособие. 1994. 109 p.
• The archives of the Russian Orthodox Church of Alaska, Aleutian and Kuril Islands (1794—1912): An attempt at a multisemiotic society. Washington, 1996.
• The Russian orthodox church of Alaska and the Aleutian Islands and its relation to native American traditions — an attempt at a multicultural society, 1794—1912. Washington: Libr. of Congr., 1997
• Хлебњиков и наука. / С рус. према рукопису прев. Радмила Мечанин. Београд, Нар.кн./Алфа. 2003.
• Лингвистика третьего тысячелетия. М., ЯСК. 2004. 177 стр.
• Наука о человеке: введение в современную антропологию. М., РГГУ. 2004. 194 стр.
• Дуальные структуры в антропологии: курс лекций. (Серия «Библиотека РАШ». Вып.2) М., РГГУ. 2008. 329 стр.