Вячаслаў Максімавіч Чарнавол

Вячасла́ў Максі́мавіч Чарнавол (укр.: Чорновіл В'ячеслав Максимович ; 24 снежня 1937, мястэчка Еркы, Чаркаская вобласць — 25 сакавіка 1999, Барыспаль, Кіеўская вобласць) — украінскі палітык, грамадскі дзеяч, праваабаронца, дысідэнт супраць савецкай улады. Адзін з заснавальнікаў Украінскай Хельсінкскай групы. Адзін з заснавальнікаў Народнага Руху Украіны.

Вячаслаў Чарнавол
В’ячеслав Чорновіл
Вячаслаў Чарнавол, народны дэпутат Украіны I, II, III скліканняў, 1998 год.
Дата нараджэння	24 снежня 1937(1937-12-24)
Месца нараджэння	мястэчка Еркы, Катэрынопільскі раён Чаркаская вобласць, Украінская ССР, СССР
Дата смерці	25 сакавіка 1999(1999-03-25) (61 год)
Месца смерці	Іванкіў (Барыспільскі раён), Барыспільскі раён, Кіеўская вобласць, Украіна
Пахаванне	Байкавыя могілкі
Грамадзянства	СССР > Украіна
Адукацыя	Кіеўскі дзяржаўны ўніверсітэт
Веравызнанне	УАПЦ
Партыя	Народны Рух Украіны
Член у	Парламенцкая асамблея Савета Еўропы Вярхоўная Рада Украіны III склікання[d]
Род дзейнасці	журналіст, дэпутат Вярхоўнай Рады Украіны
Жонка	Atena Pashko[d] і Olena Antoniv[d]
Дзеці	Андрэй і Тарас
Узнагароды	Герой Украіны Ордэн Князя Яраслава Мудрага V ступені
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Юбілейная манета, наміналам у 2 грыўні, прысвечаная Вячаславу Чарнаволу

Нарадзіўся 24 снежня 1937 года ў сям'і настаўнікаў. У савецкія часы сям'я Чарнавола не адзін раз была рэпрэсавана. Так, напрыклад, быў арыштаваны і пасля, не вярнуўся з няволі брат бацькі Вячаслава, Пётр Іосіфавіч Чарнавол. У 1946 годзе паступіў у школу ў другую класу, бо чытаў з чатырох гадоў. Ён скончыў яе ў 1955 годзе з залатым медалём. У тым жа годзе Вячаслаў паступае ў Кіеўскі нацыянальны ўніверсітэт імя Тараса Шаўчэнкі на філалагічны факультэт, але з другога курсу пераходзіць на факультэт журналістыкі. Ужо ва ўніверсітэце меў сур'ёзныя праблемы праз свае палітычныя погляды. У 1958 годзе вымушаны быў узяць «адпачынак» (ездзіў на будаўніцтва ў Жданаў, цяпер Марыупаль). У 1960 годзе скончыў універсітэт. З ліпеня 1960 па май 1963 працаваў на Львоўскай студыі тэлебачання. Спачатку — рэдактарам, потым старэйшым рэдактарам моладзевых праграм. Пачаткаў выступаць як літэратурны крытык. У прыватнасці, вывучаў творчасць Тараса Шаўчэнкі, Барыса Грынчэнкі. У маі 1963 года пераехаў у Выжгарад, дзе працаваў на будаўніцтве Кіеўскай гідраэлектра станцыі (да верасня 1964 года). У 1964 годзе прайшоў па конкурсе ў аспірантуру Кіеўскага педагагічнага інстытута, але не быў дапушчаны да вучобы праз палітычныя погляды.

Вячаслаў — выбітны дзеяч нацыянальна-вызваленчага руху ва Украіне. Ён выступаў за адраджэнне ўкраінскай культуры і мовы, дзяржаўнага суверэнітэту Украіны. Прымаў актыўны ўдзел у дзейнасці Кіеўскага клуба творчай моладзі. 4 верасня 1965 года выступаў разам з Янам Дзюбам і Васілём Стусам у кінатэатры «Украіна» на прэм'еру фільма Параджанава «Цені забытых продкаў» з пратэстам супраць арыштаў украінскай інтэлігенцыі. Далей — ператрусы і допыты. У верасні 1965 года за ўдзел у праваабарончым руху звольнены з працы ў газеты «Маладая гвардыя». Але яму атрымалася ўладкавацца літаратурным працаўніком у газеце «Сябар чытача». У сувязі з адмовай даваць звесткі на зачыненым судзе супраць братоў Горыніў Вячаслава Чарнавола засудзілі да трох месяцам прымусовай працы. У маі 1966 года напісаў кнігу «Правасуддзе або рэцыдывы тэрору». У лістападзе 1967 года атрымаў тры гады турмы ў лагеры строгага рэжыму (прычынай стала дакументальнае складанне «Гора з розуму», дзе былі сабраны матэрыялы, аб рэпрэсаваных дзеячах украінскай культуры). Пасля таго, як кніжку надрукавалі за мяжой, сусветная супольнасць пачынае адстойванне правоў палітвязняў перад савецкім урадам. Таму шматлікім з тагачасных палітвязняў менавіта дзякуючы Чарновілу атрымалася выжыць. Пасля вызвалення ў 1969 годзе з вялікімі складанасцямі яму атрымалася ўладкавацца на робату. З 1970 года Вячаслаў працаваў назіральнікам на метэаралагічнай станцыі ў Закарпаці, грабаром археалагічнай экспедыцыі ў Адэскай вобласці, потым працаваў на чыгуначнай станцыі Скнылаў у Львове. У 1970 годзе Чарнавол пачаў падпольна выдаваць «Украінскі веснік», часопіс, у якім друкаваліся апазіцыйныя матэрыялы. У 1972 годзе, падчас агульнаўкраінскай «зачысткі», ён ізноў пападае пад арышт. Ён быў сасланы ў лагер ЖХ-385/17-А (вёска Азёрнае) і ЖХ 385/3 (вёска Барашэво) тэрмінам на шэсць гадоў. Там ён быў арганізатарам і ўдзельнікам масавых акцый пратэсту і галадовак. Таксама ён вёў барацьбу за наданне статусу палітвязня.

Загінуў 25 сакавіка 1999 года ў аўтамабільнай аварыі. Пахаваны ў Кіеве на Байкавых могілках.

Узнагароды і прэміі

• Лаўрэат Міжнароднай журналісцкай прэміі імя Нікаласа Тамаліна (1975)
• Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Украіны імя Тараса Шаўчэнкі (1996) у галіне журналістыкі і публіцыстыкі
• Нагароджаны ордэнам Яраслава Мудрага V ступені (1997)
• Прысвоена званне Герой Украіны — (2000) (пасмяротна)

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Вячаслаў Максімавіч Чарнавол