Баруны (Ашмянскі раён)

Аграгарадок

Баруны

Краіна	Беларусь
Вобласць	Гродзенская
Раён	Ашмянскі
Сельсавет	Барунскі
Каардынаты	54°19′01,60″ пн. ш. 26°08′17,10″ у. д.^HGЯO
Насельніцтва	525 чалавек (2001)
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 1593
Аўтамабільны код	4

Баруны на карце Беларусі ±

Баруны на Вікісховішчы

Гэта назва мае некалькі сэнсаў, калі вас цікавяць іншыя, глядзіце таксама Баруны.

Бару́ны^[1] (трансліт.: Baruny, руск.: Боруны) — аграгарадок у Ашмянскім раёне Гродзенскай вобласці, на рацэ Жылянка. Адміністрацыйны цэнтр Барунскага сельсавета. Насельніцтва 525 чал. (2001). Знаходзяцца за 22 км на паўднёвы ўсход ад горада Ашмяны, за 42 км ад чыгуначнай станцыі Ашмяны.

Баруны вядома цудоўным абразам Маці Божай і базыльянскім манастыром, у якім цягам XVIII—XIX стст. дзейнічала адна з найлепшых школаў на Літве^[2].

Змест

1 Гісторыя
2 Насельніцтва
- 2.1 Інфраструктура
3 Эканоміка
4 Турыстычная інфармацыя
- 4.1 Славутасці
5 Галерэя
6 Зноскі
7 Літаратура
8 Спасылкі

ГісторыяПравіць

У 1613 мітрапаліт Язэп Руцкі спрыяў адкрыццю шэрагу ўстаноў адукацыі, у тым ліку пачатковай школы для манахаў і святароў у Барунах, мястэчку Ашмянскага павета Віленскага ваяводства. У 1778—1793 тут вялося ўзвядзенне мураванага манастырскага корпуса, па сканчэнні якога школа пераўтварылася ў 6-класную. У розны час у ёй навучаліся пісьменнікі А. Адынец, Ю. Корсак, I. Ходзька; сярод настаўнікаў школы былі базыльяны Ф. Бялдоўскі, М. Лебель, Б. Ляўковіч, Г. Лебель, Б. Гамалінскі, С. Катовіч, С. Ушацкі.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Баруны апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Куцавіцкай воласці Ашмянскага павета Віленскай губерні. Па здушэнні вызваленчага паўстання (1830—1831) расійскія ўлады ліквідавалі школу, пазней гвалтоўна перарабілі грэка-каталіцкую царкву на праваслаўную. Станам на 1855 тут было 17 двароў. У кастрычніку 1884 у мястэчку пачала дзейнічаць царкоўнапрыходская школа (28 вучняў, настаўнік В. Завадскі, выпускнік Маладзечанскай настаўніцкай семінарыі). У канцы XIX ст. Баруны былі ўласнасцю ведамства духавенства Маскоўскага патрыярхату. У Першую сусветную вайну мястэчка пэўны час займалі нямецкія войскі.

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Баруны апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Ашмянскім павеце Віленскага ваяводства. У пач. 1920-х у мястэчку дзейнічала беларуская настаўніцкая семінарыя, дырэктарам якой быў С. Рак-Міхайлоўскі. Жыхары Барунаў і вакольных вёсак бралі актыўны ўдзел у беларускім нацыянальна-вызваленчым руху. Адзін з яго кіраўнікоў — пасол сойму В. Станулевіч. Улетку 1928 і ў снежні 1929 тут адбыліся мітынгі, на апошнім сябры Беларускага сялянска-работніцкага пасольскага клуба «Змаганне» Я. Гаўрылік і Ф. Валынец распаўсюджвалі ўлёткі.

У 1939 Баруны ўвайшлі ў БССР, дзе сталі цэнтрам сельсавета Ашмянскага раёна. Статус паселішча панізілі да вёскі. Станам на 1991 тут было 168 двароў.

Мястэчка на старых здымках
Агульны выгляд
Панарама
У цэнтры мястэчка
Царква па перабудове МП

НасельніцтваПравіць

XIX стагоддзе: 1855 — каля 120 чал.; 1880 — 165 чал.
XX стагоддзе: 1905 — 229 чал.; 1925 — каля 260 чал.; 1991 — 516 чал.^[3].
XXI стагоддзе: 2001 — 525 чал.

ІнфраструктураПравіць

У Барунах працуюць сярэдняя школа, бібліятэка, дом культуры.

ЭканомікаПравіць

Эксперыментальная база і гравійна-сартавальны завод «Баруны».

Турыстычная інфармацыяПравіць

СлавутасціПравіць

Касцёл Святых апосталаў Пятра і Паўла і манастыр базыльянаў (1747—1753; колішняя грэка-каталіцкая царква)
Могілкі ваенныя часоў Першай сусветнай вайны

ГалерэяПравіць

Зноскі

↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).
↑ Канстанцін Антановіч. У Барунах па каралеўскім прывілеі // «Культура» № 18 (938), 1—7 мая 2010.
↑ А. Р. Каранеўскі. Баруны // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1993. С. 313.

ЛітаратураПравіць

Каранеўскі А. Р. Баруны // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1993. — 494 с., [8] к.: іл. ISBN 5-85700-074-2. — С. 313.
Boruny // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich.Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880. S. 330—331.

СпасылкіПравіць

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Баруны (Ашмянскі раён)

[1] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).

[2] Канстанцін Антановіч. У Барунах па каралеўскім прывілеі // «Культура» № 18 (938), 1—7 мая 2010.

[3] А. Р. Каранеўскі. Баруны // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1993. С. 313.

[1]

[2]

[3]