Гервяты

Гервя́ты (трансліт.: Hierviaty, руск.: Гервяты) — вёска ў Астравецкім раёне Гродзенскай вобласці, на рацэ Лошы. Адміністрацыйны цэнтр Гервяцкага сельсавета.

Вёска Гервяты Касцёл Найсвяцейшай Тройцы Краіна Беларусь Вобласць Гродзенская Раён Астравецкі Сельсавет Гервяцкі Каардынаты 54°41′33″ пн. ш. 26°08′28″ у. д. Першая згадка 1271 Вышыня цэнтра 148 м Насельніцтва 563 чалавекі (2014) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1591 Паштовы індэкс 231213 Аўтамабільны код 4 Гервяты на карце Беларусі ±

Гервяты на Вікісховішчы

Насельніцтва 563 чал. (2014). Знаходзяцца за 24 км на паўночны ўсход ад Астраўца, за 20 км ад чыгуначнай станцыі Солы; на аўтамабільнай дарозе Варняны — Жодзішкі.

Гервяты — былое мястэчка гістарычнай Віленшчыны. У 1990-я гады тут праводзіліся беларуска-літоўскія сустрэчы на высокім узроўні, навуковыя канферэнцыі гісторыкаў.

Назва

Назва Гервятаў балцкага паходжання і звязана з літоўскім gervė «жораў», такога ж паходжання і назва рэчкі Гервяткі ў Смаргонях. Каля Гервятаў знаходзяцца таксама Варняны, Гайголі, Сакалойці, паселішчы назвы якіх звязаны з літоўскімі varnas «воран», gaigalas «вуцяк», sakalas «сокал».

Гісторыя

Першы пісьмовы ўспамін пра Гервяты датуецца 1434. У 1536 біскуп віленскі Ян заснаваў тут драўляны касцёл Святой Тройцы. Пад 1563 Гервяты згадваюцца як мястэчка. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) мясцовасць увайшла ў склад Віленскага павета Віленскага ваяводства.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Гервяты апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Віленскім павеце Віленскай губерні. Станам на 1796 у мястэчку было 49 двароў. У XIX — пачатку XX стст. Гервяты знаходзіліся ў валоданні Дамейкаў. На 1885 — 20 двароў. У 1899—1903 тут збудавалі мураваны Касцёл Святой Тройцы ў неагатычным стылі, адзін з найпрыгажэйшых у краі.

Падчасі Першай сусветнай вайны ў 1915 Гервяты занялі нямецкія войскі. Цягам 1919—1920 тут гаспадарылі польскае войска, бальшавікі. У 1920 мястэчка апынулася ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Віленскім павеце Віленскага ваяводства.

У 1939 Гервяты ўвайшлі ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 сталі цэнтрам сельсавета Астравецкага раёна. Статус паселішча панізілі да вёскі. З 25 снежня 1962 да 6 студзеня 1965 Гервяцкі сельсавет уваходзіў у склад Смаргонскага раёна. Станам на 1970 у вёсцы было 132 двары, на 1993 — 200.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1885 год — каля 150 чал.
• XX стагоддзе: 1970 год — 377 чал.; 1993 год — 445 чал..
• XXI стагоддзе: 2006 год — 494 чал.

Інфраструктура

У Гервятах працуюць сярэдняя і няпоўная сярэдняя школы, дом культуры.

Турыстычная інфармацыя

Млын водны

Дзейнічае культурна-асветніцкі цэнтр. Праз Гервяты праходзіць турыстычны маршрут «Касцёлы Вілейскага края» (Ашмяны — Гудагай — Астравец — Варняны — Міхалішкі — Гервяты — Солы — Смаргонь).

Славутасці

• Касцёл Найсвяцейшай Тройцы (1903; помнік архітэктуры неаготыкі, 61 м вышынёй)
• Млын водны (XIX ст.)
• Могілкі ваенныя часоў Першай сусветнай вайны

Літаратура

• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0.
• Gierwiaty // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack (польск.). — Warszawa, 1881. S. 565.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Гервяты
• Гервяты на Radzima.org Архівавана 25 мая 2022.
• Гервяты на Globustut.by Архівавана 25 мая 2022.
• Вандроўка ў Гервяты (архіў ад 16 ліпеня 2020)