Лаздуны 1

Лаздуны 1
Краіна	Беларусь
Вобласць	Гродзенская
Раён	Іўеўскі
Сельсавет	Лаздунскі
Каардынаты	53°57′55″ пн. ш. 25°58′34″ у. д.HGЯO
Насельніцтва	▼840 чал. (2009);
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 1595
Аўтамабільны код	4
СААТА	4229820051
	Лаздуны 1 на Вікісховішчы

Лазду́ны 1^[1] (трансліт.: Lazduny 1, руск.: Лаздуны 1) — вёска ў Беларусі, у Іўеўскім раёне Гродзенскай вобласці. Адміністрацыйны цэнтр Лаздунскага сельсавета. Знаходзяцца за 14 км на ўсход ад Іўя, за 12 км ад чыг. ст. Юрацішак на лініі Ліда—Маладзечна.

Гісторыя правіць

Упершыню Лаздуны згадваюцца ў XVI ст. як валоданне Радзівілаў, якія цягам стагоддзяў перадавалі іх у заклад іншым асобам. Ад свайго заснавання паселішча ўваходзіла ў склад Ашмянскага павета Віленскага ваяводства. У 1591 годзе Лаздуны згадваюцца як маёнтак, што знаходзіўся ў закладзе ў Бруханскіх, пазней у Магільніцкіх, з 1614 г. у віленскага купца Вендана. Цягам 1645—1699 гг. Лаздунамі валодаў стольнік браслаўскі М. Більдзюкевіч. Станам на 1690 год у паселішчы было 15 дымоў.

У пачатку XVIII ст. Лаздуны перайшлі ў валоданне Ромераў, пазней Панорскіх. Станам на 1735 годзе тут было 45 дымоў. У 1744 годзе ў Лаздунах збудавалі касцёл, які належаў да Суботніцкай парафіі.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Лаздуны апынуўся ў складзе Расійскай імперыі. Апошні ардынат Дамінік Геранім Радзівіл у 1806 годзе падараваў мястэчка Валадковічам. За Корвін-Мілеўскімі ў 1859 годзе ў Лаздунах нанава адбудавалі касцёл. У 1861 года тут адбыліся сялянскія выступленні. Паводле вынікаў перапісу (1897) у мястэчку Лаздуны быў 91 двор, працавалі хлебазапасны магазін, школа граматы; у маёнтку Лаздуны з фальваркамі — 8 двароў, дзейнічалі касцёл, вінакурня, карчма. На 1909 год у мястэчку было 122 двары.

У Першую сусветную вайну Лаздуны занялі нямецкія войскі. Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) мястэчка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Лугамавіцкай гміне Валожынскага павета Навагрудскага ваяводства. У гэты час у мястэчку Лаздуны было 156 двароў, у фальварку Лаздуны — 14 двароў. Цягам 1920—1930 гг. тут дзейнічала сельскагаспадарчая школа.

У 1939 годзе Лаздуны ўвайшлі ў БССР. Статус мястэчка Лаздуны панізілі да вёскі. У колішнім маёнтку Лаздуны дзейнічалі сыраварня, школа, крама. У Другую сусветную вайну з 25 чэрвеня 1941 да 7 ліпеня 1944 вёска знаходзілася пад нямецкай акупацыяй. З 16 ліпеня 1954 года цэнтр новаўтворанага Лаздунскага сельсавета. 3 20 студзеня 1960 г. Лаздуны ўваходзяць у склад Іўеўскага раёна.

Мястэчка на старых фатаздымках
Агульны выгляд
Касцёл
Сядзіба
Сядзіба, палац

Насельніцтва правіць

XIX стагоддзе: 1866 год — 456 чал.^[2]; 1897 год — 838 чал. у мястэчку Лаздуны і 111 чал. у маёнтку Лаздуны
XX стагоддзе: 1905 год — 797 чал. у мястэчку Лаздуны і 213 чал. у маёнтку Лаздуны; 1909 год — 870 чал.; 1921 год — 700 чал. у мястэчку Лаздуны і 118 чал. у фальварку Лаздуны; 1970 год — 714 чал.; 1999 год — 923 чал.; 2009 год — 840 чал.

Інфраструктура правіць

У Лаздунах працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, бальніца, бібліятэка, дом культуры.

Эканоміка правіць

ПМК-56, асфальтавы завод і іншыя прадпрыемствы.

Славутасці правіць

Брама касцёла

Касцёл Святых Сымона і Тадэвуша (1904—1910)
Парк пры колішняй сядзібе (XIX ст.)

Страчаная спадчына правіць

Падмурак сядзібнага дома

Сядзіба Корвін-Мілеўскіх (XIX ст.)

Зноскі правіць

↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).
↑ Łazduny // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola — Malczyce (польск.). — Warszawa, 1884. S. 617.

Літаратура правіць

Łazduny // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola — Malczyce (польск.). — Warszawa, 1884. S. 617—618.
Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Іўеўскага раёна / рэд. Крэнь І.П. — Мн: БЕЛТА, 2002.— 510 с. ISBN 985-6302-45-5.
Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 9: Гродзенская вобласць, кн. 2 / рэдкал.: У. У. Андрыевіч (гал. рэд.) і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2016. — 848 с.: іл. — 1 500 экз. — ISBN 978-985-11-0908-7.

Спасылкі правіць

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Лаздуны 1
Лаздуны на сайце Глобус Беларусі (руск.)

[1] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).

[2] Łazduny // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola — Malczyce (польск.). — Warszawa, 1884. S. 617.

[1]

[2]