Адкрыць галоўнае меню
Вікіпедыя

Ракаў (Валожынскі раён)

(Пасля перасылкі з Вёска Ракаў)
Аграгарадок
Ракаў
Ракаў. Царква і касцёл.jpg
Герб
Герб
Краіна
Вобласць
Раён
Сельсавет
Каардынаты
Першае згадванне
Аграгарадок з
Насельніцтва
2 100 чалавек (2006)
Часавы пояс
Тэлефонны код
+375 1772
Паштовы індэкс
222365
Аўтамабільны код
5
Ракаў на карце Беларусі ±
Ракаў (Валожынскі раён) (Беларусь)
Ракаў (Валожынскі раён)
Ракаў (Валожынскі раён) (Мінская вобласць)
Ракаў (Валожынскі раён)
іншыя значэнні У гэтага паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Ракаў (значэнні).

Ра́каў[1] (трансліт.: Rakaŭ) — аграгарадок) у Валожынскім раёне Мінскай вобласці. Адміністрацыйны цэнтр Ракаўскага сельсавета. Знаходзіцца за 40 км на паўднёвы ўсход ад Валожына, за 39 км ад Мінска; за 16 км ад чыгуначнай станцыі Беларусь, каля аўтамабільнай дарогі Мінск — Гродна.

Ракаў — колішні магдэбургскі[2] горад гістарычнай Меншчыны, колішняя сталіца графства.

ГісторыяПравіць

Упершыню Ракаў згадваецца ў XIV ст. як вялікакняжацкае ўладанне. У 1465 вялікі князь Казімір перадаў паселішча Кезгайлам, з 1550 — ва ўладанні Завішаў. У другой пал. ХVІ ст. тут заснавалі кальвінскі збор (дзейнічаў да пач. XVIII ст.). Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) мясцовасць увайшла ў склад Менскага павета Менскага ваяводства.

У 1568 Ракаў атрымаў статус мястэчка. У 1-й пал. ХVII ст. паселішча перайшло да Сангушкаў, пры якіх зрабілася значным гадлёвым горадам, цэнтрам графства. У гэты час тут працавала вядомая друкарня. У 1686 Канстанцыя Сангушка з Сапегаў заснавала ў мястэчку дамініканскі кляштар Св. Духа.

У 1701 кароль і вялікі князь Аўгуст Моцны надаў Ракаву прывілей на 2 кірмашы. Пачаўся хуткі эканамічны ўздым. Праз мястэчка праходзілі два гасцінцы: Мінск — Пяршаі — Валожын — Ашмяны і Ракаў — Вілейка. У 1702 Казімір Сангушка заснаваў тут базыльянскі манастыр. У 1742 адбыўся пажар, які знішчыў кляштар Св. Духа (неўзабаве адбудаваны).

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Ракаў апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, дзе стаў цэнтрам воласці Менскага павета. У 1794 за ўдзел у паўстанні расійскія ўлады канфіскавалі мястэчка ў Сангушкаў і перадалі царскаму фельдмаршалу Салтыкову. У 1804 Салтыкоў прадаў Ракаў Здзяхоўскім. У 1824 мясцовыя вернікі збудавалі драўляны касцёл і капліцу, у 1830 — змуравалі прымогілкавую капліцу Св. Ганны. Па задушэнні вызваленчага паўстання (1830—1831) у 1835 расійскія ўлады ліквідавалі кляштар Св. Духа, а касцёл гвалтоўна перарабілі ў царкву Маскоўскага патрыярхата. У 1839 царскія ўлады скасавалі базыльянскі манастыр, царкву перадалі МП, багатую бібліятэку і архіў, што знаходзіліся пры манастыры — разрабавалі, манастырскі шпіталь — зачынілі.

У 1843 у Ракаве пабудаваныя майстэрні сельскагаспадарчых машын (веялкі, малатарні, сячкарні інш.), якія добра разыходзіліся ў Мінскім, а таксама ў Пскоўскім, Пецярбургскім паветах; апроч таго, у мястэчку працавалі 2 млыны, цагельня, піваварня. Мясцовыя майстры выраблялі драўляныя малатарні, арфы і сячкарні для навакольных сельскіх гаспадарак. Паводле М. Улашчыка[3], у 1901 тут вырабілі 80 малатарань. Станам на 1859 у мястэчку было 140 двароў[4].

У кан. XIX — пач. XX стст. Ракаў знаходзіўся ва ўладанні Мар'яна Здзяхоўскага, прафесара Кракаўскага і Віленскага ўніверсітэтаў. У гэты час у сядзібе Здзяхоўскага збіраліся вядомыя літаратары і музыканты. Эліза Ажэшка называла Ракаў «Паўночнымі Афінамі». На 1905 у мястэчку было 740 будынкаў, у 1906 тут збудавалі неагатычны касцёл Найсв. Дзевы Марыі. У пач. XX ст. існавала некалькі млыноў, касцёл Св. Духа, капліца Св. Ганны, царква, праваслаўная прымогілкавая капліца, каталіцкая і праваслаўная пачатковыя школы, паштовая станцыя і тэлеграф, аптэка; набліжэйшы доктар — у Заслаўі. У 1906—1909 дзейнічала правінцыйнае кола Польскага таварыства «Асвета» ў Мінску, якое займалася падтрымкай польскай адукацыі[5].

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Ракаў апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стаў цэнтрам гміны Віленскага ваяводства. Непадалёк ад мястэчка праходзіла граніца з БССР, што спрыяла вялікаму эканамічнаму ўздыму. У гэты час Ракаў быў улюблёным месцам кантрабандыстаў, шпіёнаў з абодвух бакоў, тут адкрываліся рэстарацыі, публічныя дамы.

У 1939 Ракаў увайшоў у БССР, дзе атрымаў статус гарадскога пасёлка. У Другую сусветную вайну з ліпеня 1941 да ліпеня 1944 мястэчка знаходзілася пад нямецкай акупацыяй. 16 ліпеня 1954 года статус Ракава панізілі да вёскі, Ракаў далучаны да Выганіцкага сельсавета, дзе стаў яго цэнтрам, сельсавет перайменаваны ў Ракаўскі[6].

28 лютага 2008 года Ракаву нададзены статус аграгарадка[7].

  • Мястэчка на старых фатаздымках

  • Старадаўняя каплічка "На Крыжы"

  • Касцёл Св. Ганны

  • Касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі

  • Касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі і брама

  • Касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі, інтэр'ер

  • Плябанія

  • Сядзіба

  • Сядзіба

НасельніцтваПравіць

 
Вуліца Ракава
 
Забудова Ракава

ІнфрастуруктураПравіць

У Ракаве працуюць сярэдняя школа, бальніца і пошта.

ЭканомікаПравіць

Ракаў — вядомы ў Беларусі ганчарны цэнтр (гэтак званая «Ракаўская кераміка»). Апроч таго, у вёсцы працуюць лясніцтва і прамысловы камбінат.

Турыстычная інфармацыяПравіць

 
Музей-галерэя «Янушкевічы»

Ракаў уваходзіць у турыстычныя маршруты «Свет беларускіх мястэчак», «Дойлідства Налібоцкага края», Ракаў — Тупальшчына — Івянец і інш.[8]

У наваколлі вёскі дом адпачынку НАН Беларусі «Іслач», аздараўленчы комплекс «Світанак», 9 дзіцячых арганізацый адпачынку і аздараўлення.

Запрашае наведвальнікаў музей-галерэя «Янушкевічы». Краязнаўчая экспазіцыя музея прысвячаецца жыццю старасвецкай шляхты і дробнай местачковай буржуазіі, найстарэйшы яе экспанат датуецца XVII стагоддзем.

СлавутасціПравіць

У Ракаве шмат славутасцей, якія ўяўляюць цікавасць для турыстаў[9][10].

У вёсцы размяшчаецца магіла беларускага кампазітара М. Грушвіцкага, на якой пастаўлены помнік.

Страчаная спадчынаПравіць

  • Касцёл (1824)
  • Кляштар дамініканцаў (1686)
  • Сядзібна-паркавы комплекс Здзяхоўскіх (XIX ст.)
  • Сінагога
  • Краявіды Ракава

  • Гарадзішча

  • Царква Праабражэння Гасподняга

  • Касцёл Св. Ганны на каталіцкіх могілках

  • Каплічка ля руін базыльянскага манастыра

  • Рэшткі сядзібы Здзяхоўскіх. Лядоўня

  • Рэшткі паштовай станцыі

  • Пратэстанцкі храм

  • Рака Іслач

Вядомыя асобыПравіць

ЗноскіПравіць

  1. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)
  2. ↑ Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. С. 312.
  3. ↑ «Была така вёска…» // Мікалай Улашчык. Выбранае / Уклад. А. Каўка, А. Улашчык. — Мн.: «Беларускі кнігазбор», 2001. С. 88.
  4. ↑ Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. С. 379.
  5. ↑ Шаблон:Крыніцы/Паміж надзеяй і непакоем, 2007 S. 34-37.
  6. ↑ Указ Президиума Верховного Совета Белорусской ССР от 16 июля 1954 г. Об упразднении городского поселка Раков, Радошковичского района, Молодечненской области // Сборник законов Белорусской ССР и указов Президиума Верховного Совета Белорусской ССР: 1938—1955 гг. — Мн.: Изд. Президиума Верхов. Совета БССР, 1956. — 347 с.
  7. ↑ Решение Воложинского районного Совета депутатов от 28.02.2008 N 61 «О преобразовании деревни Раков в агрогородок»
  8. ↑ Раков // к // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9
  9. ↑ Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн., 2007. — 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9
  10. ↑ Глобус Беларусі. Ракаў
  11. ↑ В Беларуси можно окунуться в историю… и в озера ледникового периода

СпасылкіПравіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Ракаў_(Валожынскі_раён)&oldid=3372701"