Холмеч

Хо́лмеч (трансліт.: Cholmieč, руск.: Холмеч) — аграгарадок у Рэчыцкім раёне Гомельскай вобласці. Цэнтр Холмецкага сельсавета. Насельніцтва 1232 чал. (2004). Знаходзіцца за 29 км на паўднёвы ўсход ад горада і чыгуначнай станцыі Рэчыца (лінія Гомель — Калінкавічы), за 2 км на ўсход ад шашы Р32 (Лоеў — Рэчыца).

Аграгарадок Холмеч Краіна Беларусь Вобласць Гомельская Раён Рэчыцкі Сельсавет Холмецкі Каардынаты 52°08′56″ пн. ш. 30°36′54″ у. д. Насельніцтва ▼1 169 чал. (2009) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 2340 Паштовыя індэксы 247505 Аўтамабільны код 3 Холмеч на карце Беларусі ±

Холмеч на Вікісховішчы

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Выяўленыя археолагамі курганы XI ст. сведчаць пра засяленне гэтай мясцовасці з даўніх часоў. Упершыню Холмеч упамінаецца ў XVI ст. як паселішча Рэчыцкага павета Менскага ваяводства. Паводле попісу войска літоўскага за 1567 мясцовасць знаходзілася ў валоданні Халецкіх. Пад 1583 Холмеч упамінаецца як прыватнае мястэчка на гасцінцы Бабруйск — Чарнігаў. Паселішча значыцца ў архіўных матэрыялах пад 1598 і на карце Вялікага Княства Літоўскага (1613).

У мястэчку

У XVI—XVII стст. Холмеч знаходзілася ў валоданні Валовічаў. Тут існавалі ўмацаванні, пра якія згадваецца ў сувязі з падзеямі 1649 і бітвай загонаў казакоў Падабайлы і Крычэўскага з войскамі гетмана Януша Радзівіла. 4 ліпеня 1775 у мястэчку падпісалі акт размежавання земляў па першым падзеле Рэчы Паспалітай.

Пад уладай Расійскай імперыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Холмеч апынулася ў складзе Расійскай імперыі, у Рэчыцкім павеце Мінскай губерні. На 1795 у мястэчку быў 31 двор, 2 цэрквы. На мяжы XVIII—XIX стст. тут штогод збіралася 4 кірмашы. У 1811 Холмеч згарэла, з вёскі Вятхінь сюды перанеслі драўляную Пакроўскую царкву. У 1855 граф Ракіцкі валодаў у Холмечы і ваколіцах 6204 дзесяцінамі зямлі, броварам і 2 корчмамі. На 1859 у мястэчку было 127 двароў.

Дняпро

Па здушэнні нацыянальна-вызваленчага паўстання (1863—1864) расійскія ўлады гвалтоўна перарабілі тутэйшы касцёл у царкву Маскоўскага патрыярхату. У 1864 адкрылася народнае вучылішча. Дзейнічалі прыстань і паромная пераправа праз раку Дняпро. На 1885 — 95 двароў, 2 крамы. З 1888 працавала паштова-тэлеграфная кантора. Паводле вынікаў перапісу (1897) — 284 двары, 2 цэрквы, капліца, 3 іўдзейскія малітоўныя дамы, народнае вучылішча, паштовая станцыя, прыстань, хлебазапасны магазін, 60 крамаў, 3 гандлёвыя рады, 2 заезныя дамы, 3 харчэўні, карчма. Побач існавала сядзіба Холмеч (яна ж Дубровіна); меліся пільня (паравы рухавік, 18 рабочых) і аптэка.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 згодна з Трэцяй Устаўной граматай Холмеч абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 згодна з пастановай I з’езда КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам з іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1926 Холмеч вярнулі БССР, дзе яна стала цэнтрам сельсавета. У 1930 у вёсцы працавалі пачатковая школа, хата-чытальня, бальніца, аддзяленне спажывецкай кааперацыі, сельскагаспадарчае крэдытнае таварыства, паравы млын і цагельня. На 1930 тут было 293 двары, на 2004 — 500 гаспадарак.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагоддзе: 1858 — 962 чал.; 1880 — 700 чал.; 1897 — 2304 чал.
• XX стагоддзе: 1959 — 641 чал.
• XXI стагоддзе: 2003 — 1263 чал., 502 двары; 2004 — 1232 чал.

Інфраструктура

У Холмечы працуюць участак раённага водаканала, сярэдняя і дзіцяча-юнацкая спартыўная школы, дом культуры і бібліятэка, бальніца, амбулаторыя, аптэка і аддзяленне сувязі

Забудова

План складаецца з 3 простых, паралельных паміж сабой вуліц, блізкіх да шыротнай арыентацыі; іх перасякаюць 2 кароткія вуліцы. Забудова пераважна драўляная сядзібнага тыпу. У 1987—1991 збудавалі 348 цагляных дамоў, катэджнага тыпу, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месцаў па катастрофе на Чарнобыльскай АЭС.

Турыстычная інфармацыя

Славутасці

• Шпіталь (пач. XX ст.)

Страчаная спадчына

• Капліца
• Касцёл
• Царква

Вядомыя асобы

• Саламон Міхлін (1908—1990) — савецкі матэматык.
• Барыс Уладзіміравіч Пяроцкі (1909—1937) — гісторык, прафесар.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
• Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 1, кн. 1. Гомельская вобласць / С. В. Марцэлеў; рэдкал.: Г. П. Пашкоў (дырэктар) і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004. — 632 с.: іл. — 4 000 экз. — ISBN 985-11-0303-9.
• Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna (польск.). — Warszawa, 1880.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Холмеч
• Прагноз надвор’я ў в. Холмеч Архівавана 8 жніўня 2020.
• Холмеч на Globustut.by