Віекшней
Віекшне́й (літ.: Viekšniai), традыцыйная беларуская назва — Векшні — горад у паўночнай Літве, знаходзіцца ў складзе Мажэйкейскага раёна Цяльшэйскага павета. Колькасць насельніцтва складае каля 2,2 тыс. чалавек. Адносіцца да этнаграфічнага рэгіёна Жамойць.
Горад
Віекшней на карце Літвы   | ||||||||||||||||||||||||||||||
Геаграфія
правіцьРазмешчаны на беразе ракі Вянта за 17 км на паўднёвы ўсход ад горада Мажэйкей. Чыгуначная станцыя на лініі Шаўляй — Ліепая.
Гісторыя
правіцьВядомы з XIV ст. Мяркуецца, што каля 1565, у час валочнай памеры Векшнянскай воласці, у Векшнях заснаваны касцёл. Мураваны касцёл Яна Хрысціцеля пабудаваны ў 1634 (Векшні — цэнтр дэканата). У 1636 заснавана школа. Былі дзяржаўным уладаннем, цэнтрам нягродавага староства, якое давалася ў трыманне магнатам. З 1703 вякшнянскім старастам быў падканцлер вялікі літоўскі С. А. Шчука, потым — яго сын Марцін Леапольд, які 25 кастрычніка 1725 года прадаставіў Векшням магдэбургскае права і герб з выявай 3 высокіх гор. У 1743 гэта права пацвердзіў вякшнянскі стараста Міхал Гурскі, у 1764 пазбаўлены яго соймам. 15 мая 1792 кароль польскі і вялікі князь літоўскі Станіслаў Аўгуст Панятоўскі аднавіў магдэбургскае права для Векшняў і даў герб мястэчку з выявай 3 зорак (1 сярэбраная, 2 залатыя) пад каронай у блакітным полі[1].
Пасля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай ў 1795 годзе апынуліся ў складзе Расійскай імперыі[1]. Да 1842 года ўваходзіў у склад Шавельскага павета Віленскай губерні[2]. У 1843 годзе мястэчка было перададзена ў наваствораную Ковенскую губерню. У 1853 годзе быў пабудаваны цагляны касцёл[3]. Векшні значна выраслі ў 1871—1873 гадах пры будаўніцтве Лібава-Роменскай чыгункі (Лібава (цяпер Ліепая) — Ромны). Падчас Першай сусветнай вайны быў акупаваны нямецкай арміяй[2].
У 1918—1940 гадах знаходзіўся ў складзе Літвы.
У 1940—1991 гадах у складзе Літоўскай ССР, СССР. З 1958 года пасёлак гарадскога тыпу ў Акмянскім раёне Літоўскай ССР[4].
З 1991 года ў складзе Літвы. У 1995 годзе паўторна атрымаў правы горада. З’яўляецца цэнтрам аднайменнага староства. У 1998 годзе атрымаў герб і сцяг.
Вядомыя асобы
правіць- Вацлавас Біржышка (1884—1956) — літоўскі юрыст, бібліёграф, гісторык культуры, грамадскі і палітычны дзеяч.
- Мікалас Біржышка (1882—1962) — літоўскі гісторык літаратуры і культуры, грамадскі і палітычны дзеяч.
Зноскі
- ↑ а б Віекшней на сайце Электронная энцыклапедыя «Вялікае Княства Літоўскае»
- ↑ а б Российская Еврейская Энциклопедия. ВЕКШНЯЙ
- ↑ Сайт Віекшнейскага староства Архівавана 1 студзеня 2011.
- ↑ Векшняй (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
Спасылкі
правіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Віекшней- Векшні на сайце Электронная энцыклапедыя «Вялікае Княства Літоўскае»
